Zagadnienia:

Ubezpieczenia społeczne rolnicze

Ubezpieczenia społeczne pracownicze

Ubezpieczenia gospodarcze (majątkowe i OC)

Zaliczenie:

Test lub pytania otwarte.

Ubezpieczenie społeczne to system ustawowo zagwarantowanych i związanych z pracą świadczeń o charakterze roszczeniowym pokrywających skutki szczególnego rodzaju zdarzeń losowych lub na równi z nimi skutki innych zdarzeń przez powołane do tego instytucje.

Cechy ubezpieczenia społecznego:

1. Są gwarantowane ustawą (objęcie tym systemem osób następuje z mocy ustawy, generalnie mają one charakter przymusowy, świadczenia wynikające z tego ubezpieczenia też są gwarantowane ustawą),

2. Są związane z pracą (zatrudnienie i wykonywanie pracy jest podstawą objęcia osoby ubezpieczeniem),

3. Jest to urządzenie, którego cechą jest roszczeniowość (świadczenia są należne osobom uprawnionym, mogą być rozpatrywane w kontekście instancyjności w odwołaniach-I instancja KRUS lub ZUS, II instancja - sąd pracy),

4. Jest to system, który pokrywa skutki szczególnego rodzaju zdarzeń losowych/ryzyka ubezpieczeniowego (najczęściej skutkami są: brak możliwości wykonywania pracy i osiągania dochodów na skutek choroby, wypadku, urodzenia dziecka, dożycia wieku emerytalnego, inwalidztwa),

5. Są wypłacane przez powołane do tego instytucje odpowiednimi ustawami (KRUS i ZUS-1934).

Ubezpieczenie społeczne rolników

Rolnicze ubezpieczenia społeczne:

1946r - objęto nimi ludność zatrudnioną w państwowych gosp. rolnych

1962r - członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych (to jeszcze nie był system); do 62 formą zabezp. starości rodziców było przekazywanie gospodarstw ich następcom w zamian za ich alimentowanie na podst. umowy o dożywocie.

1971r - objęcie „bezpłatną” opieką lekarską ludności chłopskiej (przy jednoczesnym wzroście podatku gruntowego) - do tej pory rolnicy nie mieli ubezpieczenia zdrowotnego.

1977r - wprowadzenie ustawy rozpoczynającej tworzenie systemu rodzinnego ubezpieczenia;, dopuszcza możliwość otrzymania świadczeń, gdy gospodarstwo będzie przekazane następcy, wprowadziła dodatek produkcyjny do otrzymywanych świadczeń (Sprzedaż produktów rolniczych Jednostkom Gospodarczym Uspołecznionym JGU musiała wynosić co najmniej 15 tys. zł w każdym roku przez 5 lat przed przejściem na emeryturę i przekazaniem gospodarstwa), rozszerzyła zakres świadczeń (renty rodzinne, zasiłki porodowe, itd.).

1982 - Ust. o ubezpieczeniu emerytalno-rentowym rolników indywidualnych i członków ich rodzin - ustawa ta tworzy już w pełni system (najniższe ubezpieczenie emerytalno-rentowe rolnicze = najniższe ubezpieczenie emerytalno-rentowe pracownicze; ubezp podlegają też małżonkowie i domownicy i mają odrębne świadczenia; żeby dostać rentę/emeryturę trzeba sprzedać produkty rolnic zeza min. 15 tys zł rocznie; waloryzacja składek; wysokość składki zależna od sposobu liczenia: czy od osoby czy od ha).

1990 - ust o ubezpieczeniu społecznym rolników - przedostatni akt prawny, tworzący ten podsystem, bo w 2004 nowelizacja ust o ubezp społ roników te 2 ustawy obowiązują na dzień dzisiejszy.

Ust. z 20.12.1990

• Wyodrębniła instytucjonalnie ubezpieczenie społeczne rolnicze tworząc KRUS (od 01.01.1991).

• Podzieliła ryzyka ubezpieczeniowe na 2 grupy:

1. Ryzyka emerytalno-rentowe

2. Ryzyka chorobowe, wypadkowe i macierzyńskie.

• Utworzono fundusze:

1. Fundusz emeryt-rentowy rolników- publiczny fundusz celowy - zasadniczą część dochodow stanowi dotacja z budżetu państwa w ostatnich latach ok. 15 mld zł. Pobiera składki z tyt ubezp. Emeryt rent i wypłaca świadczenia.

2. Fundusz składkowy - niepubliczny fundusz - (ma pewne cechy towarzystwa ubezp.) ma osobowość prawna, rade nadzorcza, prezes pełni role zarządu, działa na zasadzie samofinansowania. Dochodami SA składki, świadczenia SA skalkulowane na miarę składek. Nie realizuje ubezp. Gospodarczych rolniczych. Obsługuje ubezpieczenia ch, w i m.

3. Fundusz prewencji i rehabilitacji - publiczny fundusz celowy - znaczna część dochodów pochodzi z budżetu państwa, odpowiada za role w zakresie prewencji i rehabilitacji ubezpieczonych rolników.

4. Fundusz administracyjny - finansuje obsługę całego systemu.

• Podzieliła emerytury i renty na 2 części: E (R) = część składkowa + część uzupełniająca. (o tym w dalszej części)

• wprowadziła pełną emeryturę/rentę, jeżeli rolnik przestawał prowadzić działalność.

• wprowadziła nową kategorię ubezpieczonych: posiadających całkowitą niezdolność do pracy rolniczej.

• Wprowadzono 2 kategorie ubezpieczonych: z mocy ustawy i ubezpieczonych na wniosek (w gosp rolnym rodziny są wielopokoleniowe, gdzie obok płacących składki są też emeryci i renciści, którzy także pracują w gospodarstwie; aby objac ich ochrona wprowadzono możliwość ubezp. na wniosek w ramach uezp. wypadkowego chorobowego i macierzyńskiego).

Obowiązek ubezp. Społ dotyczy rolnika. Rolnik to osoba pełnoletnia zamieszkująca na terenie RP lub na terenie państwa należącego do UE, która posiada gosp rolne lub dział specjalny, prowadzi samodzielnie i na własny rachunek działalność rolniczą. Jeżeli nie jest spełniony któryś z tych warunków danej osoby nie możemy traktować jako rolnika. Rolnikiem jest też osoba, kóta przeznaczyła grunty swojego gospodarstwa do zalesienia.

Gospodarstwo rolne to obszar użytków rolnych, gruntów podstawami, gruntów zadrzewionych, zakrzaczonych na UR, zajętych pod budownictwo inwentarskie , o powierzchni przekraczającej 1 ha przeliczeniowy. (ta definicja jest inna w ustawie o podatku rolnym - jest mowa o 1 ha przeliczeniowym lub 1 ha fizycznym, a to nie to samo).

Dział specjalny to 10 rodzajów działalności, które stają się działem specjalnym, gdy są prowadzone w wielkości odpowiedniej dla danego działu. Np. uprawy grzybów i grzybni pow. 100 mkw., pasieki powyżej 80 rodzin, strusie rzeźne pow. 20 szt w skali roku, strusie nieśne pow. 6 szt. w skali roku, lisy i jenoty, norki, szynszyle, nutrie: pow. 50 szt. samic stada podstawowego.

Obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu podlegają: rolnik, małżonek(jeżeli nie ma zatrudnienia poza rolnictwem) i domownik(os, ukończyła 16 lat, zamieszkuje na terenie gospodarstwa domowego rolnika, bądź gospodarstwa rolnego bądź w bezpośrednim sąsiedztwie, stale pracuje w gospodarstwie rolnika i praca stanowi główne źródło utrzymania).

Gosp domowe - dom, budynki inwentarskie (stodoła, obora, magazyn, garaż, itp.)

Bezpośrednie sąsiedztwo -odległość pozwalająca na coddzienne dojście dojazd do miejsca pracy.

Dobrowolnie:

• każdy inny rolnik (spełnia wszystkie kryteria rolnika wczesniej wymienione ale nie posiada gospodarstwa (ma poniżej 1 ha przeliczeniowego) lub działu specjalnego nie spełniającego wymogów wielkościowych,

• emeryt lub rencista - za 1/3 składki (obecnie 71zł/m-c) w ramach tego ubezpieczenia, przysługuje mu tylko wtedy jednorazowe odszkodowanie z tyt uszczerbku na zdrowiu w zwiazku z rolnicza choroba zawodową lub wypadkiem. Ta regulacja powstala z racji, iż w rodzinach rolniczych emeryci i renciści nadal uczestniczą w pracach, w związku z tym istnieje ryzyko wypadku lub choroby zawodowej.

Ubezpieczenie chorobowe, wypadkowe i macierzyńskie

Świadczenia z ub ch, w i m:

1. zasiłek chorobowy - przysługuje ubezpieczonemu (z ustawy i na wniosek) który na skutek choroby jest niezdolny do pracy w gospodarstwie nieprzerwanie przez 30 dni. Wysokość: 10zł/dziennie.

2. zasiłek macierzyński - przysługuje matkom z racji urodzenia dziecka lub przyjęcia na wychowanie dziecka w wieku do 1 roku; ok. 2400 zł.

3. jednorazowe odszkodowanie - przysługuje ubezpieczonemu (z ustawy i dobrowolnie) który doznał stałego uszczerbku na zdrowiu lub zmarł na skutek wypadku bądź rolniczej choroby zawodowej. Od 1.05.2004 zaprzestano wypłacania tego odszkodowania dla osób najbliższych rolnikowi, którzy nie są objęci rolniczym ubezpieczeniem społecznym. Minimalna wartość tego świadczenia wynosi równowartość 5% uszczerbku na zdrowiu (jeżeli uszczerbek wynosi 1% to i tak wypłacane jest świadczenie w wysokości jak za 5%) 1%=475zł

4. (do niedawna był zasiłek porodowy) - nie ma go!

Ubezpieczenie emerytalno-rentowe

Ubezp emeryt-rentowemu podlega rolnik, małżonek, domownik lub dobrowolnie na wniosek każdy inny rolnik, ale pod war ze jest objety ub ch,w,m w pełnym wymiarze. Może tez podlegac os która legitymuje się 50-kwartalowym stazem ubezpieczeniowym i aktualnie nie jest rolnikiem.

Świadczenia z ub emeryt-rent:

1. Emerytura

2. Renta

3. Renta rodzinna

4. Renta szkoleniowa

5. Dodatki do emerytur i rent

Emerytura i renta rolnicza = część składkowa + część uzupełniająca.

Cz. składkową otrzymuje rolnik, który spelnia wszystkie warunki otrzymania emerytury lub renty i w dalszym ciagu ma gospodarstwo i prowadzi je samodzielnie na wlasny rachunek

Kryteria otrzymania emerytury w części składkowej:

1. Wiek emerytalny (60l kobieta i 65l mężczyzna) i 100 kwartałów stażu ubezpieczeniowego

2. Można skorzystać z emeryt w części składkowej o 5 lat wcześniej ale trzeba mieć 120 kwartałów stażu ubezpieczeniowego.

3. Można skorzystać z emeryt w części składkowej o 5 lat wczesniej ale należy wykazać się przynależnością do związku kombatantów

4. Wiek emeryt (60l kobieta i 65 l meżczyzna) i 50 kwartałow pod war ze dalsza działalność rolnicza jest niemożliwa w związku z wywłaszczeniem.

Aby otrzymac pełne świadczenie emeryt należy do któregokolwiek warunku dołożyć kolejny, czyli zaprzestanie działalności rolniczej, które może mieć 4 formy:

1. Przekazanie gospodarstwa następcy

2. Przekazanie g do Zasobu Agencji Nieruchuchomości Rolnych Skarbu Panstwa

3. Sprzedaz

4. Dzierżawa na min 10 lat osobie obcej.

Co składa się na staż ubezpieczeniowy (za każdy rok stażu przysługuje 1% emerytury podstawowej): Okresy podlegania pod ubezpieczenie społeczne:

1. Pomiędzy ukończeniem przez ubezpieczonego 16 lat a 30.06.1977 (okres pracy lub kierowania gospodarstwem)

2. Pomiędzy 1.07.1977 a 31.12.1982 (rządy ustawy z 77r)

3. Od 01.01.1983 Do 31.12.1990

4. Od 01.01.1991 Do momentu przejścia na emeryturę.

Pierwszy okres - Za staz w okresie 1. przyjmuje się 0,5% emerytury podstawowej za każdy rok (bo do konca pierwszego okresu nie było obowiązku oplacania skladek na ub spol rolnicze)

Drugi okres - 1% emeryt podst za każdy rok

Trzeci okres - trzeba liczyc indywidualny wskaźnik wymiaru składki (bo okres ten jest zw ustawa z roku 82, różnicował strumien wejścia i wyjscia ubezpieczenia, skladka od osoby i z ha duze koszty ub spol ponosili ci którzy funkcjonowali w duzych gospodarstwach, aby zadoscuczynic tym osobom liczymy ten wskaznik). uwzględnia się sumę zapłaconych składek w tym okresie (od os. i z ha) / liczba ubezpieczonych w tym okresie i porównuje się ze 120% emerytury podstawowej

Dla gosp: 10 ha i 1 os.

Rok	Składka od os	Składka z 1 ha UR	Suma składek	120% emerytury podst	Indywidualny wsk wymiaru
1983	1200	500	1200 10*500 = 6200	6000	6200 / 6000 = 1,03
1990	312 tys	78 tys	1092 tys	114 tys	2,64

Cześć uzupełniająca wynosi : 95% emeryt podst, jeżeli liczba lat, przyjeta do ustalenia cz. składkowej jest mniejsza od 20. Przy każdym pelnym roku powyżej 20 lat cz. uzup zmniejsza się o 0,5% emery podstawowej. Maks poziom zmniejszenia: 85% emeryt podstawowej (wówczas gdy ubezp. Legitymuje się 40-kwartalowym stazem ubezp., bo 40-20=20, zmniejszymy o 10%, czyli 95%-10%=85%).

Egalitaryzm socjalno-ubezpieczeniowy = wszystkim po równo, czyli `sprawiedliwie'; na znaczeniu traci staz ubezpieczonego, bo i tak dostaje mniej więcej to samo, jak w cz. podst dostajesz mniej to w cz. uzup. dostaniesz wiecej i odw.

Pozostałe świadczenia:

Renta rolnicza- przysługuje ubezpieczonemu, który jest trwale całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie i ma odpowiedni staż ubezpieczeniowy. Ubezpieczony do 20 lat staż min. 4 kwartały, wiek przyrasta staż wzrasta. Jeżeli niezdolność powstała w wyniku wypadku lub rolniczej choroby zawodowej? wystarczy jakikolwiek staż.

Renta rolnicza szkoleniowa - nowe świadczenie, irracjonalne wg M., przysługuje ubezpieczonemu przez 36 m-cy jeżeli ubezpieczony jest trwale niezdolny do pracy w rolnictwie i wobec którego orzeczono celowość przekwalifikowania. Nie wyobraża on sobie rolnika z wykształceniem podstawowym, który stracił np. rękę w wyniku wypadku i który ma nauczyć się obsługi komputera.

Dodatki z ubezp. emery-rent:

• D. pielęgnacyjny - przysługuje emerytowi / renciście z chwila ukończenia 75 rż i ubezpieczonemu który nie jest w stanie samodzielnie funkcjonować. Wynosi 174 zł.

• D. za pracę przymusową i tajne nauczanie

• D. kombatancki

• D. energetyczny - miał za zadanie rekompensować wzrost cen węgla, powstał za czasów socjalizmu; przetrwał do dziś i funkcjonuje na zasadzie praw nabytych, przysługuje nawet wdowie/wdowcowi po kombatancie.

• D. dla służby zastępczej - wypłacany osobom, które w latach 50 zamiast służyć w wojsku były kierowane do prac w kopalniach, kamieniołomach itd., będąc w wojsku były wykorzystywane do pracy. Za każdy rok takiej pracy = 1% emerytury podstawowej (1%*675zł).

Wystepuja w KRUS 4 fundusze:

F. emerytalno-rentowy rolników: przychody 17,7 mld zł, w tym: dotacje z budzetu 16,3, składki 1,3 + pozostałe; wydatki 17,7, w tym: transfery na rzecz ludności (emeryt i renty 14 mld, pozostale świadczenia 0,4mld)skla na ub zdr + dodatki.

F. składkowy - obsluguje ub ch,w,m; zorganizowany na zasadzie samofinansowania się; 2009 przych ze skł 572 mln, wypłacone swiad: 522 mln.

F. prewencji i rehabilitacji: 2009 przychody i wydatki ok.35mln;

F. administracyjny: zw z kosztami obsługi systemu, przychody 600 mln (jako odpisy z f er + odpisy z f. składkowego); wydatki 595mln.

Ubezpieczeni do 50 ha przelicz płacą 10% emerytury podstawowej , 68zł/m-c, 204zł/kwartał.

Powyżej 300 ha 392zł/mc, 1176zl/kw

Emeryt podst 675, dod piel, kom, z tyt tajnego nauczania, za prace przymusowa 173,1, d. dla służby zastepczej 131,41, 6162,96 - zasilek pogrzebowy(który tez jest świadczeniem; będzie zmniejszony do 4000).

Prof. Marian Podstawka

UBEZPIECZENIA

---