3 stanowiska wobec pracy:

1. punitywne (ang. punish - karać) - praca jako coś, co jest narzucone, niezgodne z naszą naturą;

2. instrumentalne - praca jako coś koniecznego, spojrzenie przez pryzmat tego, co praca nam daje;

3. autoteliczne - praca jako wartość sama w sobie, nie tylko daje pieniądze, ale i spełnienie.

Korzyści z pracy:

• pieniądze;

• rozwój talentów, ich wykorzystanie, nabywanie nowych umiejętności;

• kontakty społeczne;

• poprawia strukturę/organizację czasu;

• daje poczucie własnej wartości;

• daje urozmaicenie.

Wiesława Kozek - zagadnienia bezrobocia i rynków pracy.

Podział rynków pracy:

• czarny;

• oficjalny.

• głęboki - na którym jest dużo podmiotów gospodarczych; wiąże się z wyższą urbanizacją i niższym bezrobociem;

• płytki - mało ofert pracy.

• zewnętrzny - pracownik spoza firmy;

• wewnętrzny - pracownik z firmy.

• centralny - rynek związany z gałęziami gospodarki najważniejszymi dla kraju; wyższe pensje, wyższa stabilność zatrudnienia;

• peryferyjny - związany z gałęziami gospodarki mniej ważnymi dla kraju.

5. ze względu na to w jakim stopniu grupa zawodowa kontroluje ten rynek (np. poprzez lobbing, manifestacje potrafi wywalczyć coś dla siebie):

• tradycyjny - związany z zawodami, których proces kształcenia jest realizowany poza tradycyjnymi instytucjami kształcenia (np. rusznikarze - nauka u mistrza; prawnicy - nauka po studiach na aplikacji); pensje SA płynne, ale niekoniecznie niskie;

• formalnie administrowany - grupa zawodowa ma niewielki wpływ na zarobki, bo jest to odgórnie ustalone (np. referent, naczelnik wydziału); zarobki SA uzależnione od stanowiska;

• kontestujący - grupy zawodowe (np. nauczyciele, pielęgniarki, górnicy), które starają się wywalczyć od decydentów (państwa) w sporach zbiorowych swoje warunki pracy;

• wolny - związany z zawodami wymagającymi niskich kwalifikacji (np. pomocnik na budowie); niskie płace;

• pozostający pod kontrolą grupy zawodowej - rynek wszystkich menadżerów wyższego szczebla, którzy negocjują kontrakty (np. dyrektor TP S.A.); mają duży wpływ na własne warunki pracy.

Sektory:

1. rolnictwo, rybołówstwo, leśnictwo;

2. przemysł, budownictwo;

3. usługi.

Im więcej usług, tym kraj lepiej jest rozwinięty.

Struktura zatrudnienia (klasyfikacja wg Kazimierza Secomskiego):

SEKTOR/POZIOM ROZWOJU KRAJU	SŁABO ROZWINIĘTY	ŚREDNIO ROZWINIĘTY	WYSOKO ROZWINIĘTY
I SEKTOR	powyżej 50%*	20 - 50%*	poniżej 20%*
II SEKTOR	powyżej 25%*	25 - 45%*	30 - 40%*
III SEKTOR	poniżej 25%*	25 - 35%*	35 - 65%*

BEZROBOTNY - osoba, która nie pracuje, poszukująca pracy i gotowa do jej podjęcia.

Tendencje (ogólnoświatowe) w bezrobociu:

• wydłuża się okres bezrobocia (bezrobotni długotrwali);

• różnicują się szanse wyjścia z bezrobocia;

• im dłużej na bezrobociu, tym mniejsza szansa na wyjście z bezrobocia:

• pracodawcy nie chcą zatrudniać bezrobotnych;

• bezrobotny przyzwyczaja się do swojej sytuacji.

Rodzaje bezrobocia:

1. strukturalne - bezrobocie wynikające z niedostosowania kwalifikacji do potrzeb rynku pracy:

• technologiczne - mechanizacja, rozwój technologii powoduje zwalnianie ludzi z pracy;

2. frykcyjne - stała cecha rynku pracy; bezrobocie związane z niedoinformowaniem o wolnych miejscach pracy;

3. cykliczne zwane koniunkturalnym - związane z cyklem koniunktury gospodarczej:

SINUSOIDA

bezrobocie = odbicie lustrzane gospodarki

4. ukryte - def. 1. Bezrobocie niezarejestrowane, bezrobotny szuka pracy, ale nie rejestruje się; def. 2. Fikcyjne zatrudnienie, osoba jest zatrudniona, ale nie ma dla niej pracy,

5. pozorne - bezrobocie zarejestrowane, ale osoba pracuje na czarno.

Przyczyny bezrobocia wg szkół ekonomii:

1. klasyczna ekonomia Adama Smiths'a - bezrobocie jest wynikiem nieelastyczności płac; istnieje bariera ile należy pracownikowi płacić - częściej wówczas pracodawca zwalnia pracownika;

2. szkoła zwana keynesizmem Johna Keynes'a - bezrobocie jako wynik niedostatecznego popytu (jeśli ludzie nie konsumują, to są zwalniani)

KEYNISIZM = interwencja państwa poprzez rozpoczęcie projektu, aby ożywić koniunkturę (np. budowa dróg donikąd) - ludzie pracując zaczynają kupować, następuje pobudzenie gospodarki.

3 modele kultury bezrobocia/pracy = kulturowe/socjologiczne wyjaśnienie Filipa Iribarne'a:

1. model amerykański - kraje takie jak USA, Kanada uważają, że żadna praca nie hańbi i skłonni SA podjąć pracę nawet poniżej swoich kwalifikacji - małe bezrobocie, płynność na rynku pracy;

2. model francuski ≠ model amerykański - Polska jest w modelu francuskim;

3. model skandynawski - krótki czas pozostawania na bezrobociu i niskie bezrobocie; społeczność (urzędy) jest zainteresowana znalezieniem odpowiedniej pracy dla bezrobotnego.

Metody badania bezrobocia:

• analiza danych Urzędu Pracy;

• badania sondażowe;

• badanie aktywności ekonomicznej ludności zw. BAEL.

Skutki bezrobocia:

• izolacja społeczna bezrobotnego:

• sam bezrobotny izoluje się, nie chcąc pokazać, że jest na marginesie lub

• otoczenie izoluje bezrobotnego, bo nie chce być proszone o pomoc;

• załamanie struktury czasu;

• depresja, samobójstwa;

• apatia polityczna (brak udziału w wyborach) i społeczna (brak zaangażowania w życie społeczne);

• patologie;

• ekstremizm polityczny.

LITERATURA:

„Bezrobotni Mariethalu” (badania z lat 30)

„Pamiętniki bezrobotnych”

3. RYNKI PRACY I BEZROBOCIE

Rodzaje rynków pracy i bezrobocia, sektory, przyczyny i skutki bezrobocia.

5

PROCESY DEMOGRAFICZNE - WYKŁADY

*procent zatrudnienia

---