PATOGENEZA, PROFILAKTYKA I EPIDEMIOLOGIA HIV / AIDS - WYBRANE ZAGADNIENIA MEDYCZNE I SPOŁECZNE

Współczesna medycyna nie dysponuje lekami wirusobójczymi, które niszczą wirusa w organizmie człowieka jedynie podaje się leki wirusostatyczne, które po wprowadzeniu do organizmu hamują etapy w cyklu życiowym wirusa.

1 grudnia - jest międzynarodowym dniem AIDS ,

Międzynarodowym symbolem jest czerwona wstążka, kolor czerwony oznacza: krew, namiętność seksualną, solidarność i miłość w stosunku do osób żyjących z HIV.

W Polsce potwierdzonych zakażeń jest ponad 12 tysięcy, choć szacuje się , że osób zakażonych jest od 25-30 tysięcy.

Test można wykonać dopiero po 3 miesiącach od ostatniego ryzykownego zachowania ponieważ istnieje okienko serologiczne czyli czas od momentu wniknięcia wirusa do momentu wniknięcia przeciwciał sprawdzalnych testem.

H - human

I- immunodeficiency LUDZKI WIRUS

V - virus UPOŚLEDZENIA ODPORNOŚCI

A - acquired

I - immune ZESPÓŁ NABYTEGO

D - deficiency UPOŚLEDZENIA ODPORNOŚCI

S - syndrome

W stosunku do osoby chorej używamy pojęcia : ZAKAŻONY !!!

Wirusy w stosunku do organizmu gospodarza pełnią tylko funkcję negatywną powodując poważne problemy zdrowotne i doprowadzają do zmian patologicznych czyli chorobowych oraz letalnych.

Dualizm wirusów sprowadza się do faktu, że poza organizmem żywiciela nie wykazują żadnych cech życia i są traktowane jako materia nieożywiona , po wniknięciu do organizmu doprowadzają do zmian letalnych żyjąc pasożytniczo kosztem organizmu.

Pierwsze przypadki zakażenia HIV / AIDS zostały rozpoznane w 1981r. w Los Angeles u pięciu zdrowych homoseksualistów. Pojawiło się u tych mężczyzn nietypowe zapalenie płuc przez pierwotniaka „PNEUMOCYSTYSIS” , CARINII, KANDYDOZY I MIĘSAKA KAPOSIEGO.

Nie słusznie osoby homoseksualne zostały oskarżone o ryzyko szerzenia wirusa. Osoby homoseksualne to pierwsza grupa społeczna , która podjęła największe działanie w walce z HIV a one spowodowały obniżenie nowych zakażeń o 70 %. W świetle obecnej wiedzy naukowej najwięcej zakażeń dotyczy osób heteroseksualnych, mniej biseksualnych, a najmniej homoseksualnych.

Na początku epidemii w odniesieniu do prostytutek, narkomanów wprowadzono pojęcie „grupa ryzyka” - obecnie tego pojęcia się nie używa.

W roku 1982 - zespół chorobowy zostaje nazwany AIDS , pierwsze zakażenia u biorców krwi i preparatów krwiopochodnych.

Uznaje się dwóch niezależnych odkrywców:

1. Rok 1983 - prof. LUC MONTAGNIE z Paryża - odkrytego wirusa nazwał „LAV”

2. Rok 1984 - prof. ROBERT GALLO - odkrytego wirusa nazwał

„HTLV-III”

W 1985r. zostaje zarejestrowany pierwszy test pozwalający wykryć wirusa, „test Elisa” zwany testem immuno.

W tym roku poszerzono o pojęcie „zakażenie oportunistyczne” od greckiego

oportus - korzystający z okazji. Są to tak zwane choroby wskaźnikowe najczęściej są to rzadkie nowotwory , nietypowe zapalenia płuc , wiele jednostek chorobotwórczych które w konsekwencji w związku z obniżoną odpornością dają rokowania negatywne czyli śmierć.

W przypadku osoby zdrowej 1 mm³ krwi występuje ok. 1 tysiąca limfocytów natomiast w końcowym stadium tych komórek jest 20- 30. Pacjent ostatecznie umiera nie tyle od samego wirusa ale w wyniku chorób oportunistycznych.

1985r - zostaje powołany w Polsce 10osobowy zespół ekspertów do spraw AIDS na czele staje nie żyjąca już dziś prof. Dr hab. ZOFIA KURATOWSKA ,która jako pierwsza szerzyła akceptacje i tolerancję wobec osób zakażonych.

Dr MARIA DZIEDZIC wymusiła na stacjach krwiodawstwa obowiązkowe badanie oddawanej krwi.

W 1986r. zespoły badawcze izolują dwa niezależne typy wirusów :

1. Zespół francuski - LAV II

2. Zespół amerykański HTLV -IV

Taksonomia wirusów ujednolica nazwy i określa HIV-1 i HIV-2

Istnieje możliwość nadważenia innym podtypem genetycznym.

W 1987r. wyprodukowano pierwszy lek wirusostatyczny , preparat AZT ( inaczej nazwać go możemy Retrovir lub Zidovudine). Stosowany w mono terapii w 1987r, teraz stosowany w terapii złożonej.

Od 1988r. można mówić o charakterze tandemicznym -ponad 45 milionów zakażonych na świecie - zmarło 28 milionów.

Wirus po dostaniu do organizmu człowieka próbuje napotkać na tzw. Komórki PERNISYWNE czyli zezwalające na wniknięcie. Są to : komórki układu odpornościowego takie jak limfocyty CB4, monocyty, komórki żerne: makrofagi , ponadto komórki w układzie nerwowym np. nabłonkowe mózgu, komórki glejowe, inne typy komórek np. komórki skóry , jelita.

Budowa wirusa

Wirus zaliczany jest do retrowirusów ponieważ posiada kwas RNA (rybonukleinowy) zaliczany do wirusów powolnych ( lentvile) od momentu wniknięcia do stanu objawowego może minąć wiele lat.

Średnica wynosi ok. 100 nanometrów (nm) , wnętrze wirusa stanowi genom , geny wirusowe , 3 istotne enzymy które gwarantują cykl życiowy wirusa : enzym odwrotna transkryptaza ( inaczej rewerstaza) , enzym integraza , enzym proteaza. Na zewnątrz występuje otoczka wirusowa ( glikolipidoproteinowa) - najważniejsze białko otoczki glitoproteina (gp160) składa się z dwóch podjednostek gp120 i gp41.

Cykl życiowy HIV- Etapy w cyklu życiowym wirusa:

1. Wirus po dostaniu się do organizmu próbuje przyłączyć się do komórki pernisywnej, a jest to możliwe kiedy nastąpi korelacja między receptorem a ko receptorem (jakby włożenie klucza do zamka).

2. Połączenie wirusa z błoną komórkową i fuzja wirusa z komórka pernisywną . zaczyna się rozwieranie wirusa z otoczki przy udziale białka gp160.

3. Przechodzenie wirusa do wnętrza komórki ( przechodzenie genomu).

4. Odwrotna transkrypcja przy udziale enzymu odwrotnej transkryptazy czyli zamiana wirusowego RNA w DNA pro wirusa.

5. Integracja przy udziale enzymu integrazy jest to wbudowanie pro wirusa DNA do DNA komórki gospodarza.

6. Gdy wirus się wbuduje transkrypcja i translacja - produkcja wirusowego RNA i wirusowych białek

7. Przycinanie białek wirusowych przez proteazę

8. Pączkowanie - czyli składanie wirusa

9. Nowy wirion - postać ostateczna.

Płyny ustrojowe o wysokim i niskim mianie (ilość) HIV

1 GRUPA: MIANO WYSOKIE

Krew, limfa, mleko kobiece, śluzy pochwowo- maciczne, płyn przedejakulacyjny zwany preejakulatem , sperma, płyn mózgowo- rdzeniowy , wszelkie wydzieliny ciała z wyraźną domieszką krwi np. krwiomocz, ślina z krwią, płyn stawowy z krwią.

2 GRUPA: MIANO NISKIE

Ślina, fizjologiczny mocz, łzy, pot, śluz z jamy nosowej, masy stałe: woskowina uszna, masy kałowe.

TRZY POTENCJALNE DROGI ZAKAŻENIA HIV

1 DROGA: RYZYKOWNYCH KONTAKTÓW SEKSUALNYCH:

- kontakt z nieznanym partnerem seksualnym

- kontakt bez zabezpieczenia

- kontakty seksualne zbiorowe a) trionizm :2 kobiety + 1 mężczyzna, 2 mężczyzn + 1 kobieta, 3 kobiety +3 mężczyzn, b) pluralizm seksualny: 4 osoby i więcej

Najwyższe ryzyko zakażenia na drodze seksualnej stanowi kontakt analny i vaginalny, mniejsze ryzyko stanowi kontakt oralny- miłość Francuzka.

Wyróżniamy 3 rodzaje kontaktu oralnego:

- mineta ( culilignus)

- fellatio (ssać, ciągnąć)

- pozycja oralno genitalna aktywna poz. 69

Ryzyko na drodze seksu oralnego wzrasta w zakażeniu HIV gdy dochodzi do wytrysku nasienia w usta dlatego , że sperma zawiera duże miano , mikrourazy w jamie ustnej.

Zachowania seksualne bezpieczne:

- masturbacja solo

-masturbacja wzajemna

-kontakt seksualny z partnerem o znanym statusie serologicznym

-kontakt seksualny w prezerwatywie

-wzajemne pieszczoty takie jak : Kisling ( pocałunek z językiem), necking (pieszczoty górnych części ciała), petting ( pieszczoty dolnych części ciała),

- kontakt między pośladkowy

- kontakt między udowy

- kontakt hiszpański ( penis między biustem z wyjątkiem wytrysku do gałki ocznej)

- masaże erotyczne z wyjątkiem masażu rosyjskiego

Na drodze seksualnej częściej zakażają się kobiety ze względu na :

- specyficzną budowę układu rozrodczego, który jest bogaty w duże pole śluzówkowe i nie stanowi to pole bariery dla wirusa,

- opóźniona lubrykacja ( nawilżenie pochwy) kształtuje się fizjologicznie po 30 roku życia.

- dziewictwo immunologiczne opóźniona odporność miejscowa w układzie rozrodczym

- ryzykowny kontakt waginalny z wytryskiem nasienia

- Promiskuityzm - częsta zmiana partnerów seksualnych.

W ramach promiskuityzmu wyróżnia się : prostytucję oraz konsumpcjonizm seksualny

Najstarsza kobieta zapisana w literaturze zakażona miała lat 88 , był to ryzykowny kontakt vaginalny heteroseksualny.

Działania profilaktyczne podjęte przez gejów w walce z HIV:

- dokładne poznanie mechanizmów i dróg zakażenia

- zmiana technik seksualnych z tzw. Ryzykownych na bezpieczne powszechne w latach'80 XXw kontakt analny zostaje zastąpiony masturbacją wzajemną

- częste wykonywanie testów

-różnicowanie zachowań bezpiecznych i ryzykownych

- wprowadzenie zasad saferseksu - zasad bezpiecznych , zmniejszenie liczy partnerów.

2 DROGA : ZAKAŻENIA PRZEZ KREW:

1. Narkomania dożylna

2. Transfuzja krwi ( od roku 1987 zakażenie bardzo mało prawdopodobne) Polska , kraje Europy zachodniej i Stanów Zjednoczonych- wprowadzono w tych krajach reżim sanitarny ( krew badana od dawcy)

3. Przypadkowy kontakt z krwią nieznaną podczas katastrof czy wypadków

4. Zabrudzony krwią sprzęt medyczny, stomatologiczny, fryzjerski, od tatuaży

5. Przypadkowy kontakt z przeszczepionymi narządami silnie ukrwionymi : serce, nerki, naczyniówka oka

3 DROGA : ZAKAŻENIA PIONOWE Z MATKI NA DZIECKO DROGA VERDYKALNA

1. W czasie ciąży

2. Podczas porodu

3. W trakcie laktacji

Naturalna droga rozwoju AIDS :

Można wyróżnić 4 następujące po sobie etapy

1. Ostra retro wiroza - występuje kilka tygodni po zakażeni trwa 1 do kilku tyg. Przypomina objawy podobne do grypy tzw. Para grypowe . w gardle - zaczerwienie i ból przypominający wirusową chorobę gardła czyli mononukleozę zakaźną lub plamistą wysypkę na skórze czasami powiększają się obwodowe węzły chłonne pacjent najczęściej nieświadomy zakażenia stanowi potencjalne źródło zakażenia dla innych.

2. Bezobjawowy / utajony - stopniowo powiększają się węzły chłonne rozwija się uogólniona limfodemopatia , powiększenie węzłów chłonnych w co najmniej dwóch miejscach ciała poza pachwinami trwająca 3 miesiące i dłużej.

3. Zakażenie wczesno objawowe - pojawiają się pierwsze obawy : osłabienie, zmęczenie, wysypka na skórze , trudno gojące się rany, zmiany ropne, biegunka, gorączka 37-38 stopni , chudnięcie do 30% wagi wyjściowej , potliwość.

4. Stan pełnoobjawowy z AIDS - występują zakażenia oportunistyczne stają się bezpośrednią przyczyną śmierci pacjenta. Są to :

- PCP - zapalenie płuc

- CMV- wirus cytomegalii ludzkiej zmiany w mózgu i siatkówce oka

- HSV - wirus opryszczki lokalizacja genitalia

- MAC - zakażenie prątkiem gruźlicy ptasiej

- Tbc - gruźlica ma lokalizację wielonarządową płuca, węzły chłonne , wątroba, nerki, kości, skóra

- KS - mięsak Kaposiego

Pacjent umiera w wyniku licznych chorób oportunistycznych.

Około 7 tysięcy młodych ludzi między 10-24 lat ulega zakażeniu HIV każdego dnia. W każdej minucie zakaża się HIV pięcioro młodych ludzi. Od 47-57 % w różnych krajach wszystkich zakażeń stanowią kobiety i ponad połowę wszystkich zakażonych stanowią ludzie młodzie do 30 lat.

Przed zakażeniem wirusem HIV droga płciową chroni wyłącznie:

- abstynencja seksualna

- trwały związek z jednym nie zakażonym partnerem oparty na wzajemnej wierności

Zmniejsza ryzyko zakażenia :

- opóźnienie inicjacji seksualnej

-używanie prezerwatyw we wszystkich przygodnych kontaktach seksualnych

Właściwie użyta prezerwatywa :

- to odpowiednio zastosowana do kontaktu seksualnego

-lubrykanty parte na wodzie : żel KY, żel FEMINUM

Substancje pochodzenia tłuszczowego: smalec, wazelina powodują przerwanie latekstu.

Wirus nie jest przenoszony przez zwierzęta bo nie znajduje możliwości zaadoptowania się w organizmie ludzkim.

---