Niepełnosprawność

Definicja niepełnosprawność opracowana przez WHO

(Światową Organizację Zdrowia)

Niesprawność (impariment) - każda utrata sprawności lub nieprawidłowość w budowie czy funkcjonowaniu organizmu pod względem psychologicznym, psychofizycznym lub anatomicznym.

Niepełnosprawność (disability) - każde ograniczenie bądź niemożność (wynikające z niesprawności) prowadzenia aktywnego życia w sposób lub zakresie uznawanym za typowe dla człowieka.

Ograniczenia w pełnieniu ról społecznych

(handicap) - ułomność określonej osoby wynikająca z niesprawności lub niepełnosprawności, ograniczająca lub uniemożliwiająca pełną realizację roli społecznej odpowiadającej wiekowi, płci oraz zgodnej ze społecznymi i kulturowymi uwarunkowaniami.

POLSKIE PRAWO

Niepełnosprawną jest osoba, której stan fizyczny lub i psychiczny trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza lub uniemożliwia wypełnianie zadań życiowych i ról społecznych zgodnie z przyjętymi normami prawnymi i społecznymi (definicja z 1996 roku).

Karta Praw Osób Niepełnosprawnych:

Niepełnosprawne są osoby, których sprawność fizyczna, psychiczna lub umysłowa trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza lub uniemożliwia życie codzienne, naukę, pracę oraz pełnienie ról społecznych, zgodnie z normami prawnymi i zwyczajowymi.

Niepełnosprawnymi są osoby, których stan fizyczny, psychiczny lub umysłowy trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza bądź uniemożliwia wypełnianie ról społecznych, a w szczególności zdolności do wykonywania pracy zawodowej, jeżeli uzyskały orzeczenie:

O zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego trzech stopni niepełnosprawności określonych w art 3,

O całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy - na podstawie odrębnych przepisów lub

O niepełnosprawności przed ukończeniem 16 r. ż.

Ponad 650 milionów osób na świecie jest niepełnosprawnych w następstwie psychicznych, fizycznych oraz sensorycznych niesprawności. Stanowi to około 10 ⁰ o całej populacji Ludziom tym należą się równe szanse oraz takie same prawa, jakie posiadają pozostali członkowie społeczeństwa.

Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ) zajmuje się problematyką niepełnosprawności już od 50 lat.

Na mocy rezolucji 58/168 z 19 grudnia 2001 roku ustanowiono komitet w sprawie wszechstronnej konwencji dotyczącej ochrony i promocji praw oraz godności osób niepełnosprawnych.

Konwencja praw osób niepełnosprawnych

Komitet opracował projekt Konwencji Praw Osób Niepełnosprawnych. Jest ona pierwszym międzynarodowym traktatem w dziedzinie praw człowieka uchwalonym w XXI wieku.

W momencie ratyfikacji Konwencji przez państwo, będzie ono zobowiązane do równego wobec prawa traktowania osób niepełnosprawnych i ochrony ich przez wykluczeniem i marginalizacją społeczną Konwencja zapewnia im obywatelskie i polityczne prawa, uczestnictwo w życiu społecznym, prawo do edukacji, opieki zdrowotnej, pracy i praw socjalnych.

PRIORYTETY

(zapewniające równość osobom niepełnosprawnym)

Promocja praw osób niepełnosprawnych oraz poszanowanie ich godności

Możliwość swobodnego przemieszczania się w otoczeniu wolnym od barier dla osób niepełnosprawnych, do informacji i usług komunikacyjnych

Włączenie tematyki niepełnosprawności do wszystkich kwestii związanych z rozwojem społecznym i gospodarczym państw.

Wspieranie organizacji zrzeszających osoby niepełnosprawne poprzez Dobrowolny Fundusz na Rzecz Osób Niepełnosprawnych. Głównym celem Funduszu jest wspieranie organizacji pozarządowych w realizacji postanowień zawartych w Konwencji Fundusz udziela wsparcia organizacjom, których działalność skierowana jest na podnoszenie świadomości w zakresie niepełnosprawności, wymianę doświadczeń oraz rozpowszechnianie technologii ułatwiających życie osobom niepełnosprawnym.

RODZAJE NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI

-NIEWIDOMI - osoby, które me widzą od urodzenia lub od tak wczesnego dzieciństwa, że me pamiętają, by kiedykolwiek widziały.

-OCIEMNIALI - osoby, które posługiwały się wzrokiem lecz go utraciły.

-NIEDOWIDZĄCY - osoby, które mają bardzo dużą lecz me całkowitą utratę wzroku.

Brajl - system pisma punktowego dla niewidomych opracowany przez Louisa Braille a. Poszczególne liten' stanowią kombinację sześciu wypukłych punktów (po trzy punkty w dwóch pionowych rzędach) mieszczących się pod opuszkiem palca wskazującego.

-NIE SŁYSZĄCY - osoby, które od urodzenia są pozbawione słuchu lub utraciły go w ciągu swojego życia.

-NIEDOSŁYSZĄCY - osoby, które mają możliwość słyszenia mowy przy użyciu aparatury wzmacniającej.

Język migowy - system porozumiewania się osób niesłyszących przy pomocy umownych znaków określających osoby, rzeczy, zjawiska, czynności itp.

-NIEPEŁNOSPRAWNI RUCHOWO - osoby o niepełnej sprawności fizycznej.

-NIEPEŁNOSPRAWNI INTELEKTUALNIE - osoby o obniżonej sprawności intelektualnej, które różnią się od swoich rówieśników w zakresie rozwoju procesów poznawczych, percepcyjnycli, emocjonalnych

Upośledzeni umysłowo

Wg WHO - 1980r.

Jest to istotne obniżenie ogólnego poziomu funkcjonowania intelektualnego oraz trudności w zachowaniu przystosowawczym, występujące przed 18 r.ż.

Upośledzenie umysłowe charakteryzuje się funkcjonowaniem intelektualnym znacznie poniżej przeciętnej oraz wyraźnie osłabioną zdolnością przystosowania się jednostki do codziennych wymagań życia społecznego.

Jedną z podstawowych cech niedorozwoju jest nieodwracalność zmian. Osób dotkniętych niedorozwojem nie można doprowadzić za pomocą zabiegów reedukacyjnych do przeciętnego poziomu intelektualnego. Przyjmuje się. że upośledzenie umysłowe jest uwarunkowane konstytucjonalnie. Zn , że etiologia upośledzenia wiąże się z organizmem, a nie ze środowiskiem jednostki

Trudności w zachowaniu przystosowawczym dotyczą znacznych ograniczeń przynajmniej w dwóch obszarach sprawności spośród następujących:

Porozumiewanie się:

-Troska o siebie

-Życie domowe

-Sprawności spoleczno-mterpersonalne

-Korzystanie ze środków zabezpieczenia społecznego

- Kierowanie osobą

-Troska o zdrowie

-Troska o bezpieczeństwo

-Zdolności szkolne

-Sposób organizowania czasu wolnego

ETIOLOGIA

1.Prenatalne (w okresie ciąży)

-Wiek matki (niedostateczna dojrzałość biologiczna bardzo młodych matek lub wyczerpanie generatywnych sil matek starszych)

-Za burzenia chromosomalne

-Niedotlenienie (przy krwawieniach we wczesnym okresie ciąży, padaczce)

-Uszkodzenia chemiczne (leki, antybiotyki, insulina), mechaniczne i radiacyjne, w skutek wstrząsów, prześwietleń promieniami Roentgena

-Choroby infekcyjne matki (grypa wirusowa, różyczka w okresie ciąży)

-Zaburzenia metabolizmu (przemiany matem, w przemianie białka, tłuszczu, węglowodanów; cukrzyca).

2.Perinatalne (związane z porodem dziecka)

-Mają najczęściej charakter uszkodzeń mechanicznych niedotlenienia w czasie porodu

-Zle postępowanie lekarskie

-Przedłużający się poród, porody kleszczowe

3.Postnatalne (po urodzeniu dziecka)

-Urazy fizyczne (czaszki i mózgu, choroby mózgu)

-Pod wpływem zatrucia

-Choroby psychiczne we wczesnym dzieciństwie

-Choroby zakaźne (zapalenie opon mózgowych).

UPOŚLEDZENIE STOPNIA LEKKIEGO

Postać upośledzenia niewidoczna w młodszym wieku; często uwidacznia się gdy dziecko zaczyna chodzić do szkoły (nauka czytania i pisania); osoby te charakteryzuje dyshamonia rozwojowa (rozwój fizyczny wyprzedza rozwój psychiczny); ograniczenie zdolności ujmowania związków logicznych i ubóstwo wyobrażeń stanowią przyczynę trudności w rozumieniu treści opowiadań; osoby mają dość dobrą pamięć mechaniczną, ale nie posiadają zdolności efektywnego uczenia się ze zrozumieniem.

Cechuje ich zwolnione tempo myślenia i pochopność sądów oraz decyzji, brak umiejętności panowania nad sobą, impulsywnośó, bezkrytyczność, łatwość naśladownictwa, nieumiejętność przemyślenia własnego postępowania , potrafią zarobić na własne utrzymanie i przystosować się do życia w społeczeństwie; czasami w skutek sugestywności, nieumiejętności wyrzeczenia się, realizacji pragnień wchodzą w konflikt z prawem.

SPOSTRZEGANIE

Sprawność spostrzegania zasadniczo w normie. Wolny tok spostrzegania. Spostrzeżenia nieprecyzyjne , trudności z wyróżnieniem istotnych szczegółów. Spostrzeganie jest utrudnione i nie odbija w

pełni otaczającej rzeczywistości. Zachowanie zdolności do percepcji muzyki.

UWAGA!!!

Uwaga dowolna dobrze skoncentrowana na materiale konkretnym Krótko i słabo koncentruje się na treściach abstrakcyjnych, trudnych do zrozumienia. Trudności w kierowaniu uwagą, słaba podzielność uwagi. Wraz z wiekiem wzrasta trwałość uwago dowolnej a także podzielność uwagi Ograniczony zakres uwagi

PAMIĘĆ

Dobra pamięć mechaniczna, zdarzają się przypadki wybitnie dobrej „pamięci fotograficznej” Mogą pojawić się zmyślenia i konfabulacje, uzupełniające luki pamięciowe. Słaba pamięć logiczna zarówno świeża, jak i trwała oraz dowolna. Uczenie się bez zrozumienia. Wolne tempo uczenia Zapamiętuje piosenki, wiersze.

MOWA

Opóźniony rozwój mowy: pojedyncze wyrazy do 3 r.z., zdania w 5-6 r.z. Trudności z wypowiadaniem myśli, formułowaniem wypowiedzi. Agramatyzm Częste wady wymowy. Mały zasób słownictwa, przewaga słownictwa biernego nad czynnym. Słownik ubogi w pojęcia abstrakcyjne, ze względu na trudności w przyswajaniu i zrozumieniu ich sensu.

MYŚLENIE

Dominuje myślenie konkretno-obrazowe nad pojęciowo- slownym Bralc myślenia hipotetyczno-dedukcyjnego. Upośledzone abstrahowanie, uogólnianie, porównywanie oraz rozumowanie przyczynowo-skutkowe i tworzenie pojęć. Mała samodzielność myślenia, zwolnione tempo, mała płynność i giętkość; brak powściągn myślowego, poehopność sądów i decyzji. Slaby krytycyzm, ograniczona zdolność do samokontroli. Potrafi trafnie zdefiniować proste pojęcie: jako istotne podaje cechy szczegółowe pojęć, pomijając cechy ogólne;

Ujmuje podobieństwa między dwoma czasem trzema pojęciami Dobrze definiuje więc pojęcia konkretne, me potrafi podać definicji pojęć abstrakcyjnych. Upośledzeni w stopniu lekkim potrafią dokonać klasyfikacji, potrafią ułożyć przedmioty według określonego porządku, np wg długość wzrastającej czy też malejącej, wg ciężaru itp., pod warunkiem odwołania się do konkretu, mają mniejszy zasób pojęć liczbowych, gorzej wykonują operacje matematyczne, mają duże trudności w zrozumieniu ułamków, w opanowaniu fizyki, upośledzone jest syntetyczne ujęcie zdobywanych wiadomości i wiązanie ich w logiczną całość. Max poziom rozwoju umysłowego: w wieku 15-21 lat osiąga wiek inteligencji = 8-12 lat

MOTORYKA

Opóźniony rozwój ruchowy, siadanie w końcu l r.ż. Chodzenie pod koniec 2 r.z.. brak precyzji mchów, mchy słabo skoordynowane. Pełny zakres samoobsługi. Może opanować czynności zawodowe i bardzo dobrze je wykonywać.

PROCESY EMOCJONALNO-MOTYWACYJNE

Osłabiona kontrola emocji., słaba zdolność do samokontroli i panowania nad sobą. Potrzeby często determinowane są przez wybujałą sferę popędową stosunkowo słabo kontrolowaną Charakterystycznym objawem jest sztywność zachowań, poglądów i uczuć, przy wzmożonej podatności na sugestie. Poważnie ograniczone jest przeżywanie uczuć wyższych, patriotycznych, moralnych, społecznych, estetycznych. Cechuje ich slaby krytycyzm w stosunku do otoczenia i do siebie Niektórzy mają poczucie swego ograniczenia, co wyzwala w nich kompleks mniejszej wartości oraz różne mechanizmy obronne.

Charakteryzują się mniejszą wrażliwością i powinnością moralną. Występuje niestałość emocjonalna, impulsy wność, agresywność, osłabienie mechanizmów kontroli. Często występują u nich wahania nastroju bez wyraźnej przyczyny: od gniewu z agresją, do apatii i bierności itp Często występuje nadmierna ruchliwość. W sferze motywacyjnej są obecne cechy świadczące o słabości sterującej funkcji intelektu, jak: impulsy wność, brak przemyślenia poczynali, brak walki motywów. Są bardziej podatni na zaburzenia sfery emocjonalnej, co wynika przede wszystkim z zaburzonych interakcji z otoczeniem a także z obniżonej sprawności intelektualnej. Na skutek długotrwałej sytuacji stresowej mogą przejawiać cechy zahamowania, wycofywania się, a niekiedy osobowości schizoidalnej.

DOJRZALOŚĆ SPOŁECZNA

Zwolniony i zróżnicowany proces dojrzewania społeczno-moralnego: najwolniej osiągają dojrzałość w sferze uczuć moralnych i wiedzy moralnej; najszybciej w sferze postaw, wartości., przekonań i poglądów moralnych z uwagi na zwiększoną podatność na sugestię, z podatnością do naśladownictwa, z ograniczonymi możliwościami rozwojowymi w zakresie intelektu i uczuć wyższych Poziom uspołecznienia jest uzależniony od sytuacji rodzinnej i środowiskowej Maksymalny poziom dojrzałości społecznej: 17 lat.

UPOŚLEDZENIE STOPNIA UMIARKOWANEGO

Mogą opanować w ograniczonym zakresie umiejętność czytania i pisania, orientacji w czasie, w przestrzeni (w późniejszym życiu czynności te wymagają stałego podtrzymywania); są zdolni jedynie do myślenia konkretnego, brak 1111 pojęć abstrakcyjnych; me potrafią ujmować ogólnych reguł postępowania i me rozumieją zasad moralnych; zakres pamięci jest na ogól wąski, a trwałość znikoma; wyobrażenia mają charakter odtwórczy; ubogi zasób słownictwa; zdarza się, że występują zaburzenia zachowania: zachowanie gwałtowne, destrukcyjne, antyspołeczne; mogą wykonywać samodzielnie nieskomplikowaną pracę.

SPOSTRZEGANIE

Obniżona sprawność spostrzegania. Spostrzega cechy konkretne, me odróżnia cech ważnych, spostrzeganie otaczającej rzeczywistości jest mniej dokładne niż w upośledzeniu lekkim; węższe, występują trudności w wyodrębnianiu istotnych cech przedmiotów i zjawisk. Proces spostrzegania przebiega wolniej

UWAGA !

Słaba koncentracja, wąski zakres, brak podzielności, nadmierna ruchliwość uwagi. Trudności z koncentrowaniem uwagi dowolnej. Dobrze koncentruje uwagę przy wykonywaniu czynności prostych, mechaniczny cli i na interesujących przedmiotach. Dominuje uwaga mimowolna. Uwaga bywa często rozpraszana i przyciągana przez bodziec intensywny lub niezwykły.

PAMIĘĆ

Ograniczony zakres pamięci. Bardzo wolne tempo uczenia się. Upośledzenie pamięci logicznej, pamięci liczb, rzadko spotyka się przypadki dobrej pamięci jednostronnej (np do nazwisk, dat, liczb). Występują trudności w zapamiętywaniu, przechowywaniu i odtwarzaniu zapamiętanego materiału Upośledzona jest pamięć świeża, trwała, mechaniczna. Potrafi zapamiętać proste piosenki i wiersze. Osoby dorosłe potrafią powtórzyć zdanie (16-18 sylab), 5 cytr.

MOWA

Znacznie opóźniony rozwój mowy: pojedyncze wyrazy ok. 5 r.z Zdania ok. 7 r.ż. Używa prostych zdań, liczne agramatyzmy. Wymowa wadliwa, niewyraźna. Ograniczony zasób słownictwa, brak pojęć abstrakcyjnych. Często wada wymowy w postaci dyslalii.

MYŚLENIE

Słabo rozwinięte myślenie pojęciowo-słowne. Myślenie ma charakter konkietno-obiazowy Upośledzone rozumowanie przyczynowo-skutkowe Nie są zdolni do dokonywania operacji logicznych, takich jak szeregowanie, klasyfikowanie, dodawanie. Obserwuje się u nich tylko niektóre operacje logiczne, pojawiające się czasem w wyniku intensywnych oddziaływań stymulująco-korekcyjnych. Bardzo wolne tempo i sztywność myślenia. Brak samodzielności, krytycyzmu, zdolności do samokontroli.

Znane, proste pojęcia definiowane są przez opis przedmiotu lub materiału z którego przedmiot jest wykonany lub sposób użycia Dostrzegają jedynie podobieństwa i różnice między dwoma przedmiotami, opanowanie pojęć liczbowych nastręcza im duże trudności. Maksymalny poziom rozwoju umysłowego wieku 15 lat osiąga wiek inteligencji = do 7-8 lat

MOTORYKA

Poważnie opóźniony rozwój ruchowy: siadanie w 2 r z, chodzenie w 3 r.z Dość dobrze radzi sobie z samoobsługą. Wyuczalne w wykonywaniu prostych czynności zawodowych, pod nadzorem, obsługuje proste urządzenia i maszyny. Ruchy mało precyzyjne, niezgrabne Wolne tempo czynności mchowych

PROCESY EMOCJONALNO-MOTYWACYJNE

Ujawniają wrażliwość emocjonalną, głębokie przywiązanie do wychowawców. Słabo kontrolują emocje, popędy i dążenia. Oprócz potrzeby bezpieczeństwa, przynależności i miłości, występują mne np: potrzeba szacunku. W grupie tej są osoby nadpobudliwe i apatyczne, rzadziej przeciętnie pobudliwe Częściej niż w lekkim upośledzeniu występują takie zaburzenia, jak: zachowanie gwałtowne i destruktywne, zachowania antyspołeczne, zamykanie się w sobie, bunt.

Mają intuicyjne uczucia moralne wyniesione z domu. Nieraz udaje się ich wciągnąć do pracy nad sobą, ucząc hamowania swoich popędów. Slaby układ nerwowy powoduje szybko narastające zmęczenie pod wpływem jakiejkolwiek pracy.

DOJRZAŁOŚĆ SPOŁECZNA

Rozwój społeczny pozostaje w ścisłym związku z ich ogólnym rozwojem psychofizycznym Dość żywo ujawnia się u nich potrzeba kontaktów społecznych. Duża zmienność w zakresie cech osobowości powoduje różnorodność zachowań społecznych - od właściwych do niewłaściwych. Potrafią ustrzec się niebezpieczeństwa, które zagraża ich życiu, potrafią wykonać różne czynności związane z samoobsługą, dokonują drobnych zakupów, myją naczynia, sprzątają W zakresie przysposobienia do pracy można je nauczyć robienia szczotek, koszyków, prostego zszywania na maszynie itp. Maksymalny poziom dojrzałości społecznej: 10 lat.

UPOŚLEDZENIE STOPNIA ZNACZNEGO

Funkcje lokomocyjne mogą być opanowane w stopniu dostatecznym, osoby te są powolne i niezaradne; potrafią nauczyć się prostych czynności związanych z samoobsługą, uczą się przez naśladownictwa, mogą wykonywać samodzielnie nieskomplikowaną pracę; rozróżniają osoby znane od obcych, występuje brak krytycyzmu w zachowaniu, nieadekwatność zachowań w

mf m>

różnych sytuacjach; potrafią dbać o własne bezpieczeństwo; wymagają opieki i pielęgnacji.

SPOSTRZEGANIE

Znacznie obniżona sprawność i szybkość spostrzegania, spostrzeżenia są niedokładne, nie odzwierciedlają w sposób adekwatny otaczającej rzeczywistości. Proces spostrzegania przebiega wolno, spostrzegana jest niniejsza liczba przedmiotów, wyodrębniania elementów całości.

UWAGA !

Poważne trudności z koncentracją uwagi. Koncentruje się na przedmiotach służących zaspokojeniu potrzeb, wyróżniających się, np zdecydowaną baiwą, lub uwaga mimowolna kieruje się na przedmioty i czynności budzące żywe zainteresowanie. Uwaga mimowolna, brała uwagi dowolnej; słaba trwałość uwagi mimowolnej (zajęcia powinny być bardzo interesujące, angażujące dziecko oraz krótkotrwale).

PAMIEĆ

Zapamiętywanie wybitnie utrudnione. Zakres pamięci znikomy, mała trwałość pamięci. Potrafi zapamiętać najprostsze układy ruchowe na rytmi.ee Osoby dorosłe potrafią powtórzyć zdanie (12 sylab), 4 cyfry, 3 proste polecenia zapamiętać i wykonać.

MOWA

Głębokie opóźnienie rozwoju mowy: pojedyncze wyrazy w wieku szkolnym. Często me buduje zdań, wypowiedzi monosylabami lub jednym wyrazem wspieranym gestami W zdecydowanej większości występują wady wymowy w postaci dyslalii.

MYŚLENIE

Myślenie sensoryczno-motoryczne w działaniu słabo rozwinięte, głęboko upośledzone myślenie pojęciowo-slowne. Potrafią porównać dwa przedmioty i powiedzieć, który z mcii jest większy, mniejszy, czy krótszy, dłuższy. Potrafią porównać je pod względem estetycznym i wskazać, który jest ładniejszy. Dostrzegają podobieństwa i różnice między przedmiotami i rysunkami. Proste pojęcia definiują przez użytek Rozróżniają proste kształty geometryczne; potrafią przerysować trójkąt, kolo, kwadrat, dom. Maksymalny poziom rozwoju umysłowego: w wieku 8-10 lat osiąga wiek inteligencji = do 3 lat Osoby dorosłe me przekraczają poziomu dziecka w wieku 5-6 lat

MOTORYKA

Głęboko opóźniony rozwój ruchowy: siadanie i chodzenie opanowuje w wieku przedszkolnym. Może przyswoić sobie ruchy niezbędne do wykonywania prostych czynności związanych z samoobsługą, wymaga to dłuższego ćwiczenia. Poważnie upośledzona motoryka rąk.

PROCESY EMOCJONALNO-MOTYWACYJNE

Zdolni do okazywania uczuć, przywiązania, choć wyraża je w sposób prymitywny. Nie kontroluje emocji i popędów. Obserwuje się objawy przywiązania, sympatii i antypatii, a także intuicyjne uczucia moralne, wyniesione z sytuacji domowej i rodzinnej. Bywają pobudliwi, apatyczni, uczuciowo zmienni. Potrafią okazać przyjaźń, serdeczność, bądź upór i rezerwę. Często występują u nich zaburzenia zachowania, przejawiające się w reakcjach gwałtownych, agresywnych, w braku podporządkowania, bądź też zamykanie się w sobie.

DZIAŁALNOŚĆ SPOŁECZNA

Dość często zaspokajają sami potrzeby fizjologiczne, samodzielnie wykonują czynności związane z samoobsługą (rozbieranie i ubieranie się, mycie, kąpanie, czesanie, czynności osobiste), jeśli się ich tego nauczy. Potrafią samodzielnie chodzić po najbliższej okolicy i wrócić do domu Potrafią przygotować prosty posiłek (np ukroić i posmarować chleb). Rozumieją najprostsze sytuacje i mnieją powiedzieć, co należy zrobić. Opanowują umiejętność sprzątania, prania, karmienia drobiu, klejenia pudelek, kopert, nawlekania koralików itp. Wymagają opieki. Maksymalny poziom dojrzałości społecznej: 7-8 lat.

UPOŚLEDZENIE STOPNIA GŁĘBOKIEGO

Wiąże się na ogól z anomaliami wyglądu zewnętrznego; funkcje 1110toryczne opanowywane są bardzo późno, albo wcale (siadanie, chwytanie); niekiedy osoby e można nauczyć prostych nawyków czystości i samodzielnego jedzenia; mogą nauczyć się wykonywania bardzo prostych poleceń, lecz umiejętność koncentracji jest tak mala, że me są w stanie wykonywać na jprostszej pracy odtwórczej; wykonują natomiast proste ruchy stereotypowe (np. kiwanie, stukanie); mowa ogranicza się do laiku oderwanych słów.

---