Istota rynku gospodarczego,

pojęcie, elementy i funkcje rynku.

Mimo że rynek jest przedmiotem badań na gruncie ekonomii, nie wykształciła się jego powszechnie akceptowana definicja. Istnienie wielu podejść do definiowania rynku wydaje się zrozumiałe, gdyż autorzy rozpatrują różne aspekty tego zagadnienia. Najwęższy wymiar ma rozumienie rynku jako miejsca spotkań kupujących i sprzedających. Szersze jest ujęcie geograficzne, które za rynek przyjmuje obszar o zbliżonych warunkach dokonywania zakupu i sprzedaży. W ekonomicznym pojęciu za rynek uważa się ogół stosunków wymiennych między sprzedającymi, oferującymi do sprzedaży towary i usługi po określonej cenie i reprezentującymi podaż, a kupującymi, zgłaszającymi zapotrzebowanie na te towary i usługi znajdujące pokrycie w funduszach nabywczych i reprezentującymi popyt. Różnice w pojmowaniu rynku wynikają z poziomu uogólnienia rozważań i skupieniu się na kwestiach instrumentalnych związanych z transakcjami - jak ma to miejsce przy węższym ujęciu problematyki rynku lub patrzeniu na rynek przez pryzmat relacji między jego uczestnikami (podejście szersze). Jednocześnie warto ciągle pamiętać, że rynek jest kategorią ekonomiczną o abstrakcyjnym charakterze. O rynku można mówić, gdy nabywcy odczuwają potrzebę zakupu towarów lub usług oraz mają swobodę i możliwość dokonania zakupu, a sprzedawcy dysponują odpowiednimi produktami lub usługami i są gotowi je sprzedać. Ujawnienie przez sprzedawców albo nabywców zamiaru sprzedaży, bądź kupna oraz przepływ informacji na ten temat tworzy wzajemne powiązania, które skupiają się na wymianie. W związku z tym można uznać, że rynek istnieje, gdy wystąpią stosunki wymiany sprzedający-kupujący, ale nie jest warunkiem koniecznym by ich efektem był akt kupna-sprzedaży. Dlatego, opierając się na powszechnie przyjmowanym w literaturze przedmiotu, rynek będzie traktowany jako ogół stosunków wymiennych między sprzedającymi, którzy oferują towary i usługi oraz kupującymi zgłaszającymi zapotrzebowanie na nie. Wymiana ma nie tylko charakter pieniężno-towarowy, ale także informacyjny. Takie ujęcie istoty rynku zwraca uwagę nie na transakcje, ale na stosunki zachodzące miedzy podmiotami. Patrząc, bowiem na rynek przez pryzmat jego formy, która zachowała się od średniowiecza - targowiska czy bazaru, można przyjąć stwierdzenie, że relacje między podmiotami funkcjonującymi na rynku w dużej części realizują się przez komunikację.

Rynek to ogół stosunków wymiennych pomiędzy sprzedającymi, oferującymi dobra i usługi (reprezentującymi podaż), a kupującymi, zgłaszającymi zapotrzebowanie na określone dobra i usługi, poparte odpowiednimi środkami płatniczymi (reprezentującymi popyt).

Rynek - zespół wszystkich kupujących i sprzedających, których decyzje -nawzajem od siebie uzależnione - kształtują układ sprzężonych ze sobą elementów, takich jak: podaż, popyt i cena.

Rynek:

- miejsce wymiany dóbr i usług,

-zespół mechanizmów umożliwiający kontakt producentów z konsumentami, - miejsce spotykania się kupujących i sprzedających w celu dokonywania transakcji, - całokształt transakcji kupna i sprzedaży oraz warunków ich przebiegu,

 Istota gospodarki rynkowej

Rynek istnieje tak długo, jak długo istnieje między ludźmi potrzeba wymiany dóbr. Potrzeba ta wynika z faktu, że ludzie posiadają nadmiar jednych dóbr przy niedoborze innych. Od wieków niektórzy odczuwali potrzebę posiadania tego, co inni mieli w nadmiarze i czego chcieli się pozbyć w zamian za coś innego (np. pieniądze lub dobra). Ta zależność doprowadziły do powstania rynku, czyli miejsca, gdzie spotykali się sprzedający i kupujący. Sprzedający oferując swoje dobra tworzyli podaż, a nabywcy chcąc je zakupić reprezentowali popyt na te dobra. W wyniku negocjacji między sprzedającymi a kupującymi kształtowały się ceny. Pierwsze rynki były, więc miejscem spotkań sprzedawców i kupujących, czyli popytu i podaży, a także miejscem kształtowania się cen. Obecnie, dzięki łączności technicznej, bezpośrednie kontakty sprzedających i kupujących nie są konieczne, sprzedaż często odbywa się bez osobistych kontaktów kupujących i sprzedających.

Rodzaje rynku wg stopnia zaspokojenia potrzeb:

producenta - oczekiwania nabywców znacznie przewyższają oferowaną do sprzedaży ilość produktów (popyt jest większy niż podaż), toteż sprzedawcy nie zabiegają o konsumenta, a nabywcy muszą rywalizować w ich zdobywaniu; konsekwencją takiego stanu rzeczy może być korupcja, wprowadzanie reglamentacji sprzedaży, przydziałów, talonów i wreszcie dystrybucja za pomocą systemu kartkowego

konsumenta - ilość produktów przeznaczonych do sprzedaży przewyższa zapotrzebowanie klientów, przedsiębiorstwa produkują to, co znajduje aprobatę nabywców i właściwie zaspokaja ich potrzeby, a pozyskanie klienta jest wynikiem marketingu.

Rodzaje rynku wg relacji popytu do podaży:

-rynek nabywcy ,

- rynek sprzedawcy,

Rodzaje rynku wg kryterium skali lub wielkości transakcji

- hurtowy

- detaliczny (półhurt)

Rodzaje rynku wg rodzaju dóbr będących przedmiotem obrotu:

- rynek towarów,

- rynek dóbr konsumpcyjnych,

- rynek dóbr przemysłowych,

- rynek usług,

- rynek finansowy,

- rynek czynników produkcji,

Rodzaje rynku wg zasięgu geograficznego:

- lokalny

- regionalny

- narodowy

- światowy

- międzynarodowy

Podmiotami rynku są między innymi: gospodarstwa domowe i konsumenci, przedsiębiorstwa produkcyjne, handlowe oraz usługowe, a także państwo.

Przedmiotem rynku są produkty (dobra materialne, usługi, idee, organizacje).

Przedsiębiorstwo - to wyodrębniona pod względem ekonomicznym i prawnym jednostka gospodarcza, która samodzielnie prowadzi działalność i podejmuje ryzyko tej działalności po to, aby osiągnąć zysk.

Celem istnienia każdego podmiotu gospodarczego jest osiąganie zysku. Działania podmiotów gospodarczych funkcjonujących na rynku skierowane są na konsumenta i jego potrzeby. Jest, bowiem oczywiste, że sprzedać można tylko te produkty, które zaspokajają potrzeby nabywców. Podstawowym celem działania każdej firmy jest, więc realizowanie zysku poprzez zaspokajanie potrzeb nabywców. Cel ten można dostrzegać w dłuższym lub krótszym czasie.

Zakres działania przedsiębiorstwa może być bardzo różny. I tak jedne przedsiębiorstwa produkują dobra, inne świadczą usługi, jeszcze inne pełnią funkcję pośrednika handlowego między producentem a nabywcą. Oczywiście w gospodarce rynkowej funkcjonują takie przedsiębiorstwa, które jednocześnie produkują towary, świadczą usługi, zajmują się działalnością handlową lun innym jeszcze rodzajem działalności.

Działalność gospodarczą w warunkach gospodarki rynkowej charakteryzują liczne dodatnie cechy, chociaż napotyka ona również istotne trudności wynikające z pewnych słabości systemu gospodarki rynkowej.

Wśród dodatnich cech funkcjonowania podmiotów gospodarczych w gospodarce rynkowej należy wyróżnić najwyższy stopień wolności osobistej w działalności gospodarczej, gwarancje własności prywatnej, samodzielności i niezawisłości przedsiębiorstw w zakresie podejmowania decyzji gospodarczych. Są bardzo dobre warunki do stosowania postępu technicznego we wszystkich dziedzinach gospodarowania, gdyż konkurencja panująca na rynku wymusza wprost korzystanie z najnowszych zdobyczy techniki i organizacji. W gospodarce rynkowej dobrobyt i wzrost stopy życiowej jest - jak dowodzi tego doświadczenie historyczne - wyższy, niż w jakimkolwiek innym z dotychczas realizowanych systemów gospodarczych.

Słabości gospodarki rynkowej, utrudniające działalność gospodarczą, wyrażają się głównie w tym, że:

- tendencje do koncentracji produkcji i sprzedaży są w tym systemie tak silne, że istnieje realna groźba poważnego ograniczenia tego najbardziej istotnego mechanizmu regulacyjnego gospodarki rynkowej, jakim jest konkurencja,

- system ten umożliwia powstawanie bardzo dużych różnic w dochodach, prowadzi, więc do znacznych nierówności majątkowych, co może zawierać w sobie zarodek napięć społecznych,

- powstające okresowo rozbieżności między podażą a popytem są wyrównywane przez wahania koniunkturalne, które w okresie wysokiej koniunktury prowadza do zwyżki cen, wysokiego zatrudnienia, w okresie recesji zaś są przyczyną masowego bezrobocia, wraz z jego wszystkimi problemami socjalnymi.

Elementy rynku:

-cena (wartość dobra wyrażona w pieniądzu),

- popyt (zgłaszane przez kupujących zapotrzebowanie na dobra i usługi),

- podaż (zaoferowane przez sprzedających dobra i usługi do zakupu),

Wybór miejsca działalności gospodarczej

Dla wielu ludzi, którzy nie boją się ryzyka i pokonywania trudności założenie własnego przedsiębiorstwa jest szansą na znalezienie satysfakcjonującego zajęcia, a przede wszystkim jest źródłem dochodów pozwalających na zaspokajanie potrzeb.

Przy podejmowaniu działalności gospodarczej należy dokładnie poznać rynek, na którym będzie funkcjonował podmiot gospodarczy. Rynek można poznać w rezultacie badań rynku, które polegają na pozyskiwaniu i analizie informacji o popycie, podaży i cenach.

O wyborze rodzaju i miejsca prowadzenia działalności gospodarczej decydują przeprowadzone badania rynku. Ponadto w prowadzeniu własnej firmy konieczne jest posiadanie odpowiednich umiejętności zawodowych, dzięki którym można zapewnić wysoką jakość wytwarzanych i sprzedawanych towarów i usług. Jeżeli badania rynku i posiadane kwalifikacje zawodowe potwierdzają przekonanie o celowości podjęcia działalności gospodarczej, należy się zdecydować na wybór formy prawnej.

Funkcje rynku:

- stymulowanie rozwoju gospodarczego,

- wyrównywanie popytu i podaży,

- motywacja pracy,

- weryfikacja decyzji,

- pobudzanie innowacyjności,

- informowanie o ofercie

- alokacja

Główne cechy gospodarki rynkowej:

1. Transakcje dokonywane są na podstawie umów, czyli gospodarka rynkowa ma charakter umowny.

2. Dobrowolny charakter umów.

3. Gospodarka rynkowa to gospodarka konsumenta oznacza sile nabywcza konsumenta i skłonność do wydawania pieniędzy.

4. Wolność gospodarcza oznacza swobodę wyboru, celu działania, kierunku, gospodarka rynkowa to konkurencja, wymusza produkcje dóbr, które są pożądane na rynku.

Efektywność gospodarki zależy od efektywności firm i przedsiębiorstw. Istota gospodarki rynkowej jest wymianą, dlatego też rola pieniądza jako środka wymiany jest tak ważna. Przyczyną katastrofy pieniądza jest zawsze katastrofa budżetu. Myśląc o przyszłości, muszę jeszcze raz podkreślić, że jakość gospodarki rynkowej zależy od stabilnego pieniądza, efektywności i konkurencyjności firm i przedsiębiorstw.

---