Sadownictwo-dziedzina zajmująca się sadami i produkcją wieloletnią drzew i krzewów.

Przed założeniem sadu lub plantacji musimy zastanowić się nad obsadą.

Nowoczesny sad- jest to taki sad gdzie dzięki dużym nakładom (pracy, pieniędzy) jest możliwe osiągnięcie b. dużych plonów. Sad taki jest oznaczony krótkim okresem inwestycyjnym 2-7 lat.

Cechy: - uprawa jednorodna: plantacja sadownicza może być podzielona na kwatery jednogatunkowe, każde drzewa wymagają innej pielęgnacji, innej ochrony. W sadzie mieszanym jest to niemożliwe.

- wielkość drzew: muszą być małe do 3 m ażeby do zbioru nie trzeba używać drabin.

-wysmukła korona

-duża ilość drzew 1000-3000 drzew na hektar jest niemożliwa i nieopłacalna. Przy dużej gęstości są komplikacje upraw.

-rozstawa rzędów

-duża gęstość drzew

-wczesne rozpoczęcie owocowania, ile lat musi upłynąć posadzenia drzewa do zebrania z niego owoców

-wysokość plonów: Zbiór jest zależny od wielkości drzewa. Bardziej jest opłacalna duża ilość małych drzew niż mało dużych drzew. Małe drzewa lepiej wykorzystują energię słoneczną i wydają więcej owoców. Duże drzewa są zacieniowane przez liście 4 ha - 50t owoców - z małymi drzewami jabłek.

-długowieczność: 13- 15 -17 lat nie dłużej. Z uwagi na technologię prowadzenia sadów tracą drzewa możliwość owocowania

Czynniki klimatyczne:

Temperatura: -minimalne- lokalizacja w rejonach niezbyt niskich temperatur.

-suma temp. aktywnych: temperatura w okresie wegetacyjnym. Suma temp. W tym okresie powyżej 5*powyżej. Możemy stwierdzić, który rejon jest ciepły(Tarnów) a który zimny (Suwałki)

- długość okresu wegetacyjnego. Wpływ ma także rejon w którym będzie sadzona Antonówka- chłodniejsze, okres wedet. krótki.

-wymagania cieplne drzew:

największe

Winorośl

Brzoskwinia

Morela

Grusza

Śliwa

Czereśnia

Wiśnia

najmniejsze Jabłoń

Granny- zielone duże jabłka

Smith nie może być uprawiana w Polsce.

Brzoskwinia- na dolnym Śląsku

Usłonecznienie:

-intercepcja światła przez drzewostany- przechwytywanie

-dystrybucja światła wewnątrz koron- rozłożenie.

W Polsce i na płn. Duże zachmurzenie 40% usłonecznienia.

Graniczne wartości usłonecznienia:

-wzrost drzewa 50% sw. Bezpośrednio

-pąki kwiatowe (zawiązywane) 25-30%

-zawiązywanie owoców 10-15%

-wzrost owoców 50%

-dojrzewanie owoców 40-50%

-tworzenie rumieńca 30%

Opady atmosferyczne:

-rozkład- śr. 2 maxima opadów 1 grudzień- styczeń- śnieg 2 czerwiec- lipiec

-zapotrzebowanie roślin sadowniczych na wodę i współczynnik transpiracji

-wilgotność powietrza

-grad

Opad śniegu: ochrona -pokrywa śniegowa, woda

Opad deszczu w 6- 7 korzystne dla jabłoni, wzrost drzew, liści, zawiązków owoców, maliny, truskawki- pleśnieją\

U drzew owocowych owocowych 6 i 7 zawiązują się zawiązki w przyszłym roku.

Współczynnik transpiracji: ilość wody wyparowanej potrzebnej do wytworzenia jednostki suchej masy.

Rośliny sadownicze(owocowe)- rozsądnie wykorzystują wodę.

Kukurydza 387(wspoł transpiracji), Ziemniaki 430, groch 653, lucerna 818, drzewa owocowe 875?.

Zgorzele- tworzą się na drzewach mało mrozoodpornych. Robi się ciepło soki ruszają, w nocy niska temp zamraża wodę i doprowadza do rozsadzania pnia. Zapobiegając malujemy pnie drzew wapnem.

Piecyki zadymiające(już nie stosowane)- zapobiegają przymrozkom, zadymiają i promienie świetlne trafiają na warstwę dymu i nie uchodzą z gleby do atmosfery.

-mieszanie powietrza przez duże wiatraki

-opryskiwanie wodą poniżej 0*C wszystko jest w wodzie i nie uszkadza ich mróz. Woda zamarzając oddaje kwiatowi ciepło. Skuteczne do -6, -8*C.

Pekanie owocow czeresni:

Owoc chlonie wode i skorka nie wytrzymuje

Zadaszanie-zapobieganie

GRAD-powoduje wgnioty na owocach

Zapobieganie-osiatkowanie

WIATR-pasy i siatki wiatrochronne

Zaleta-przewietrza sad w czasie wegetacji,mniej szkodnikow

*WARUNKI GLEBOWE

Co decyduje o wymaganiach rosl.sad?

-sklad mech i retencje H2O.

bielice-przewaga piasku-nie nadaja się

piaski niecalkowite<1,5m piaski gliniaste itp.

20% cz.splawialnych-nadaja się do upraw sad.

Retencja zatrzymanie H2O

Woda dostepna dla roslin:

-grawitacyjna z opadow

-kapilarna-woda zatrzymana< 30mm

WDR-PPW-PWT

Roznica miedzy polowa poj. wodna a punktem trwalego

Wiedniecia jest ta woda dost.dla roslin

Drzewa owocowe nie powinny być sadzone na glebach

Ciezkich i zbyt lekkich

*Zasobnosc w skl.pokarmowe

trudniej zaopatrzyc sad w prochnice niż w skl.mineralne

*Kwasowosc

Decyduje oprzyswajalnosci niektórych skl.pokarmowych

Ph<7 uwstecznienie a uwolnienie Al.itp.

Ph>7uwstecnianie niektórych skl.

3,5-4,0-borowka,zurawina

5,5-6,5-aronia,agrest,jezyna,malina,truskawka

6,7-7,1-brzoskwinia,czeresnia,morela,orzech wloski,wisnia,winorosl

6,2-6,7-grusza,jblon,porzeczka

Nie na redzinach-grusza,jablon

*Jakosc podglebia i głebokosc wod gruntowych

Najwyzszy poziom wod grunt-wiosna po zimie

Poziom wod grunt dla rosl.sad.

-orzech wl.,wisnie,czeresnie,grusze-180-200cm

-jablonie(silnie rosnace i polkarlowe)-150cm

-jablonie(karlowe)-100cm

-malina-80cm

-sliwy-100cm

-porzeczki,agrest-60cm

-truskawki,pozoomki-50cm

-zurawina,borowka-40cm

-aronia-40cm

-Redziny:

TAK.orzech wl. czeresnie, sliwy, wisnie

NIE.grusze,truskawki,maliny

-Czarnoziemy czarne ziemie

b.dobre,pozoim wody gruntowej b.dobry

-Brunatne-dobre

-Bielicowe-zaw.cz.splawialnych

TAK.piaski niecalkowite

NIE.piaski calkowite rudawiec(olsztyn),ciezko się przebic korzeniom

NIE:ciezkie gliny,żwiry skaliste

Przygotowanie terenu pod plantacje

1,5 roku przed zalozeniem sadu:

-sluzy do odchwaszczenia pola z chwastow trwalych

-glebe doprowadzamy do dobrego stanu

struktura

-rosl.strukturotworcze.przedplon sadu

-stos.nawozow org.,obornik, nawoz zielony

-poprawa zasobnosci w skl.pokarmowe N,P,K,Mg-nawozenie mineralne i org.

-zmiana kwasowosci gleby(obnizenie lub podwyzszenie ph)

-stosowanie uprawek

PRZEDPLONY

Dobrym stanowiskiem sa uprawy traw,motylkowych,wieloletnie,okopowe

Niewskazana jest po nich uprawa truskawek

ODCHWASZCZANIE

Metoda odchwaszczania herbicydy

Podst.zasadystos.herb

-etykieta rejestracyjna-dawki,uwagi,rady

-gatunki wyst.chwastow i ich ilosc

-rotacja herbicydow(kompensacja”uodpornienie” chwastow)-stos.roznych srodkow

-termin opryskiwania

na liscie-na duze chwasty

doglebowy-kielkujace chwasty

-ustalenie dawki herbicydow,rodzaj i rozwoj chwastow

-typ opryskiwacza i ilosc wody

Klasyfikacja herbicydow

DOLISTNE:

-kontaktowe(Basta,Reglone,Starane)

-ukladowe(Aminopielik,Roundup,Chwastox oparte na auksynach)

DOGLEBOWE:

-Azotop,Casoron,Dual,Kerb

DOLISTNE,KORZENIOWE

-Atrason,Goal,Goltix

-Aminopielik,Chwastox-dwuliscienne

Metoda mechaniczna

-mezczenie perzu kultywatorem,glebokie oranie,zaduszanie

-metoda mech.-chemiczna

Analiza probki gleby(analiza chemiczna)

-okreslenie skladu pokarmowego(poza zaw. N bo szybko się zmienia)

-okreslenie kwasowosci

Probki gleby do analizy chem.można pobierac caly rok z poziomow

20-40cm,0-20cm,rzadko 40-60cm,pobieramy laska Zgnera

Analiza wykazuje jaka ilosc danego pierwiastka w 100g gleby.

Wskazuje ona czy gleba jest zasobna czy uboga

Analiza chem.

-liczby graniczne,zaw.pierw.dla danych gleb,porownujemy

zasobnosc pierwiastkow ze swojego pola

-analiza chem.okresla zaw.pierw. w glebie

-informacje z analizy chem.wykorzystujemy przy wapnowaniu

Wapnowanie-2 lata przed zalozeniem sadu,nie laczyc z nawozeniem

Obornika i z nawozeniem fosforem.musi być glebokie

Analiza gleby wykazuje deficyt Mg b.wazny dla prawidlowej

Fotosyntezy-chloroza.Jest malo ruchliwy,Mg jest umieszczony gleboko

Stosujemy nawozy Ca-Mg gdy gleba i rosliny wymagaja Ca i Mg

Gleby ph>6,0

Siarczan Mg bezwodny 32%Mg,wodny 16%Mg

Gleby ph<6,0

Wapno Mg/CaO,Mg/CO3

Dawka CaO CaCo₃ w kg/ha: gleba lekka pH<4,5 1500, pH4,6-5,5 750, pH5,6-6,0 500; gleba średnia pH<4,5 2000, pH4,6-5,5 1500, pH5,6-6,0 750; gleba ciężka pH<4,5 2500, pH4,6-5,5 2000, pH5,6-6,0 1500. ROK W KTÓRYM SADZIMY DRZEWA: Czyste pole możemy wykorzystać na obsianie nawozów zielnych. Wczesną wiosną siejemy: 1) 200kg wyki jarej, 30kg bobiku, 40kg owsa, 30kg peluszki (lub 200kg łubinu). 2) Następnie orka+MgSO₄ lub kizeryt. 3) gorczyca 20kg, facelia10kg (przy niskim pH wysiew CaCO₃ ) ma właściwości alleopatyczne-niszczy perz. Na 2 m-ce przed rodzeniem drzewek-obornik. 4) orka z pogłębiaczem w celu dokładnego wymieszania. Nawozy stosowane przed założeniem sadu: K₂O 150-300kg, P₂O₅ 200-300kg, MgO 100-200kg, obornik 40-60t/ha. Nawozy mineralne:POTASOWE: sól potasowa, siarczan potasu-pod krzewy jagodowe gdyż są wrażliwe na Cl w soli potasu; FOSFOROWE: superfosfat potrójny; MAGNEZOWE: siarczan magnezu na gleby zasadowe, wapno magnezowe na kwaśne. Sadzenie drzew/krzewów: termin siewu: Wiosna - nie grozi wymarznięciu, nie trzeba zabezpieczać, trzeba podlewać podczas suszy. Jesień - drzewa mogą się ukorzenić, lepszy start na wiosnę, jest narażone na niskie temp., usypywanie kopczyków przed mrozem, zabezpieczenia przed zwierzętami. Głębokość sadzenia: na głębokość na jaką rosły w szkółce, poniżej miejsca gdzie drzewko było w glebie kora jest wilgotna miejsce nad jest błyszczące. Należy sadzić 2 m-ce po uprawkach aby gleba osiadła albo sadzimy trochę głębiej. Rodzaje materiału sadzeniowego: 1)drzewko 2-lernie z koronką 1-roczną, 2)jednoroczne, 3)ze szczepienia w ręku (podkładkę M9 szczepimy jednorocznym 3-pąkowym zrazem. Umieszczamy w skrzynkach w temp. poniżej 0⁰C). Rzeźba terenu Sady dobrze się nadają na spadkach zboczach, o nachyleniu 15⁰. Ważniejsze jest jak teren jest nachylony niż w którym kierunku. Występowanie zastoisk mrozowych zagłębienie terenu gdzie nie ma odpływu zimnego powietrza. Występowanie późnych przymrozków wiosennych źle wpływa na sad zwłaszcza w okresie kwietnia. Zastoiska mrozowe możemy sami nieświadomie tworzyć. Pasy zwartej roślinności zwłaszcza iglastej nie powinny rosnąć tak że tworzą zastoiska zatrzymują wiatr. Opłacalność zależy od: 1)rodzaj procesu technologicznego, 2)gat. uprawianego, 3)że źle to sprzedamy, 4) ochrona, 5) nawożenie, 6)im większy plon tym większy wkład. Sad możemy założyć na terenie gdzie nigdy nie było sadu. Na lekkich glebach występuje zjawisko zmęczenia gleby przez czynniki abiotyczne i biotyczne. Gdy posadzimy drzewa po sadzie z drzewami tego samego gat. skutkiem zmęczenia gleby jest choroba replantacyjna(słaby wzrost drzewa) przyczyny szukamy w czynnikach. CZYNNIKI ABIOTYCZNE: 1)wyczerpanie pewnych skł. pokarmowych. 2)duże zakwaszenie gleby. 3)duża aktywność jonów Al i Mn. 4)wydzieliny z korzeni drzew. CZYNIKI BIOTYCZNE: 1)grzyby, Fusarium, 2)bakterie, 3)promieniowce, 4)nicienie-uszkadzaja system korzeniowy. NIESPECYFICZNE CZYNNIKI: mikroorganizmy które występują wszędzie bez względu na gat.-nicienie uszkadzają włośniki. CZYNNIKI SPECYFICZNE: pseudomonas-bakterie tylko na pestkowych. Agrobakterium-powoduja guzowatość korzeni. Glebę należy uprawiać po starym sadzie: nawozy zielone na przyoranie. Wapnowanie. Sadzimy drzewa w miejscach gdzie drzew nie było (przesunięcie rzędu). Do dołków wsypujemy glebę z innego pola lub obornik.

Analiza gleby-która wykazuje zbyt duzą ilość nicieni traktujemy”opryskami” lub siejemy aksamitki lub facelie

Wystepowanie ...watości-jak drzewko się sadzi moczy się je w Agrobacterium radiobacter.Są one wyselekcjonowane-są wrogami dla bakterii-szkodników drzew

Aiderofory-bakterie pobierające z gleby żelazo 3+ pobierane w formie chelatu.Nie może być pobrane przez bakterie atakujące drzewa.zagłodzone bakterie

Jabłonie-na glebach zmęczonych nie zalecane jest sadzenie drzew na podkładkach karłowych.zalecane jest sadzenie na podkładkach sielnie rosnacych

Stosowanie wstawek-podkładka silnie rosnaca,wstawka Mg silnie rosnąca,odmiana szlachetna.

MODELOWANIE SADU

Najpopularniejszy gat-jabłoń.Sad dzieli się na sekcje,kwatery-gdy mamy kilka gatunków każdy w swojej kwaterze.Kwatera 2-10ha,musi mieć drogi między rzędami.Blisko sadu musi być ujście wody,zbiorniki zawieszone lub murowane wysoko.Opryskiwanie musi być szybko wykonane.Sad musi być ogrodzony.Rejony sadownicze-można strzelać do zajęcy.przechowalnie.Grupy producenckie-zespół kilku kilkunastu sadowników,zajmuje się sprzedaża,zbytem lub przechowywaniem.Mogą zaciągac kredyty np. Na budowę chłodni.

Jabłoń,grusze,czereśnie-wymagają zapylania krzyzowego,rzadko dochodzi do samozapylenia,są owadopylne,4-5 uli na 1ha

Śliwy-duza liczba odmian wymaga zapyl.krzyzowego

Intersterylność-u czereśni rzadko,jabłoni pewne odmiany wzajemnie się nie mogą zapylac

Wiśnie-duża częsć samopylna

Odmiany triploidalne-nieżywotny pyłek

Kryteria zapylaczy-jonagold,boskop,clos-3n triploidalne-duze silnie rosnace drzewa,muszą być zapylone-same nie mogą.Zapylacz(rosl. zapylająca)musi w tym samaym czasie kwitnąc+-tak samo,Zapylacz musi być odmianą odporną na mroz,musi mieć żywotny pyłek,podobne wymagania co do ochrony,Odmiana zapylająca musi stanowic 12% zapylanych drzew,co 4 drzewo w co 3 rzędzie

Stosowanie do zapylania jabłoni ozdobnych”kraby:

Zaleta- nie trzeba dla nich specjalnie miejsca(w 3 m odległosci miedzy rzędami)Dobieramy co do kwitnienia

Czestośc sadzienia-ilosc drzew na danej jednostce,nie jest tożsama z rozstawą,na 1ha 1000drzew,na 10 m2 przypada 1 drzewo,może być to prostokąd 5*2;3,3*3,3;4*2.5

Rozstawa będzie zalezna od;odmiany,podkładki,formu korony,od gleby,od sprzetu

Przy czynnikach biotycznych

-specyficznych-odkażanie gleby,BAZURDIN(truskawki maliny)lub formalinę przed załozeniem plantacji

-niespecyficzne-nicienie (WYDATE,TEMIK-nicieniobójcze),Grzybobójcze-Captan,Aliette,Treflan-ogranicza występoanie patogenów

Aksamitka,Trawy,Owies-rośliny fitosanitarne

---