Zarządzanie kryzysowe - to działalność organów administracji publicznej będąca elementem kierowania bezpieczeństwem narodowym, która polega na zapobieganiu sytuacjom kryzysowym, przygotowaniu do przejmowania nad nimi kontroli w drodze zaplanowanych działań, reagowaniu w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych, usuwaniu ich skutków oraz odtwarzaniu zasobów i infrastruktury krytycznej.

Kompleksowe zarządzanie kryzysowe obejmuje

• Wszystkie trzy rodzaje zagrożeń:

o Naturalne i nienaturalne

o Techniczne

o Wojenne

• Wszystkie poziomy zarządzania (związane z poziomami władzy)

o Lokalny

o Wojewódzki

o Centralny

Poziom lokalny to poziom wykonawczy. Pozostałe poziomy spełniają przede

wszystkim rolę koordynującą.

• Sektory:

o Publiczny

o Prywatny

• Ogół ludności

Struktura zarządzania kryzysowego na poszczególnych poziomach administracji publicznej (od najwyższego):

• Poziom 1

o Prezes Rady Ministrów

o Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji

o Rządowy Zespół Zarządzania Kryzysowego

o Rządowe Centrum Bezpieczeństwa

o Zespoły Zarządzania Kryzysowego Ministerstw i Centralnych Organów

Administracji Rządowej

o Centra Zarządzania Kryzysowego Ministerstw i Centralnych Organów

Administracji Rządowej

• Poziom 2

o Wojewoda

o Wojewódzki Zespół Zarządzania Kryzysowego

o Wojewódzkie Centrum Zarządzania Kryzysowego

• Poziom 3

o Starosta Powiatowy

o Powiatowy Zespół Zarządzania Kryzysowego

o Powiatowe Centrum Zarządzania Kryzysowego

• Poziom 4

o Wójt (Burmistrz, Prezydent miasta)

o Gminny Zespół Zarządzania Kryzysowego

o Gminne Centrum Zarządzania Kryzysowego

Fazy zarządzania kryzysowego

Praktyka zarządzania kryzysowego w Polsce jest krytykowana za resortowość, upolitycznienie i nieskuteczność w przypadkach katastrof naturalnych.

• Zapobieganie czyli działania przyjmujące za cel główne działania uprzedzające eliminujące lub redukujące możliwości zaistnienia sytuacji kryzysowej. Zaliczamy do nich:

o Analizę zagrożeń i ocena wrażliwości

o Wspieranie badań stosowanych i transferu technologii

o Uświadamianie społeczeństwa i powszechna edukacja w zakresie przeciwdziałania zagrożeniom

o Stworzenie systemu zachęt i restrykcji finansowych oraz właściwe wykorzystanie zasobów

o Zapewnienie przywództwa i koordynacji

Zapobieganie odnosi się do działań, które eliminują lub redukują prawdopodobieństwo wystąpienia katastrofy, albo ograniczają jej skutki.

• Przygotowanie kluczowym elementem przygotowań jest opracowanie planów reagowania kryzysowego, które to plany opisują kto, co i kiedy będzie robił, za pomocą jakich sił i środków i na jakiej podstawie prawnej - przed, w czasie i natychmiast po zdarzeniu kryzysowym. Przygotowanie to także zapewnienie zasobów specjalistycznych sił i środków reagowania, takich jak: stanowisko kierowania, system łączności kryzysowej, system alarmowania oraz personel reagowania kryzysowego, a także ewidencja zasobów sił i środków przydatnych do reagowania kryzysowego.

• Reagowanie

następuje po wystąpieniu realnego zagrożenia lub zdarzenia. Jego celem jest uruchomienie działań prewencyjnych zapobiegających lub minimalizujących możliwość zniszczeń, a po ich wystąpieniu, podjęcie akcji ratowniczej celem dostarczenia pomocy poszkodowanym i ograniczenia wtórnych szkód i strat.

• Faza reagowania wymaga:

o Przestrzegania dyscypliny obiegu informacji

o Gromadzenia informacji i dokumentowania działań

o Unikania działań nieprzemyślanych

o Profesjonalnej informacji (rzecznika)

o Prognozowania rozwoju wydarzeń

o Przewidywania skutków podejmowanych decyzji

o Uwzględniania implikacji prawnych decyzji

o Zagwarantowania funkcjonowania instytucji publicznych

• Odbudowa

jest końcową fazą cyklu zarządzania kryzysowego. Odbudowę kontynuuje się, aż wszystkie systemy wrócą do stanu poprzedniego albo lepszego niż poprzedni. Odbudowę dzieli się na krótkoterminową i długoterminową. Krótkoterminowa polega na przywróceniu systemów niezbędnych do życia do minimalnych standardów operacyjnych. Odbudowa długoterminowa może trwać wiele lat, aż do kompletnej odbudowy całego obszaru dotkniętego katastrofą. Jednocześnie odbudowa ta powinna być realizowana w nowy sposób, tak aby rejon dotknięty katastrofą był po odbudowie mniej wrażliwy na kolejną katastrofę.

Zasady zarządzania kryzysowego

• Zasada prymatu układu terytorialnego - uznaje za podstawową konstrukcje tego modelu układ terytorialny państwa i sprowadza do funkcji pomocniczej układ branżowy.

• Jednoosobowe kierownictwo - decyzje podejmuje się jednoosobowo i się odpowiada za nie.

• Zasada odpowiedzialności organów władzy publicznej - przyjmują kompetencje i odpowiedzialność w zakresie podejmowania decyzji w sytuacji kryzysowych

• Zasada zespolenia - przyznanie organom władz administracyjnych ogólnej kompetencji gwarantujących wywiązanie się z nałożonych na nie odpowiedzialności.

• Zasada kategoryzacji zagrożeń - polega na podziale zagrożeń na grupy wg rodzaju i rozmiaru oraz przyporządkowaniu im określonych rozwiązań prawnych, organizacyjnych i finansowych

• Zasada powszechności - zarządzanie kryzysowe organizują organy władzy publicznej we współdziałaniu z istniejącymi specjalistycznymi instytucjami i organizacjami oraz ogółem społeczeństwa

Obrona terytorialna - jest jednym z dwóch elementów często stosowanego podziału potencjału zbrojnego Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej na siły obrony terytorialnej (OT), oraz siły operacyjne. Przy obecnie przyjętej nieagresywnej i defensywnej strategii, siły obrony terytorialnej przeważają nad siłami operacyjnymi. Podstawowym organem dowodzenia w obronie terytorialnej jest dowództwo okręgu wojskowego Siły obrony terytorialnej wykonują zadania z zakresu obrony powszechnej państwa oraz wsparcia i zabezpieczenia wojsk operacyjnych. Ponadto, mogą one prowadzić działania bojowe oraz ratownicze. Zawsze jednak działania OT ograniczone są do terenu kraju. Poszczególne oddziały obrony terytorialnej mogą być w określonych przypadkach podporządkowane operacyjnie dowódcom sojuszniczym.

Obrona terytorialna - jest to część zadań realizowanych w ramach militarnej obrony obszaru kraju, do których należy:

1. prowadzenie rozpoznania oraz ostrzeganie i alarmowanie wojsk i załóg obiektów wojskowych o grożącym niebezpieczeństwie;

2. odpieranie uderzeń na wojska i obiekty wojskowe lub zmniejszanie skutków tych uderzeń;

3. zabezpieczenie mobilizacyjnego rozwinięcia całości sił zbrojnych;

4. zabezpieczenie przegrupowania wojsk operacyjnych własnych i sojuszniczych na front zewnętrzny;

5. zwalczanie desantów powietrznych i sił rajdowo-uderzeniowych oraz grup dywersyjno-rozpoznawczych nieprzyjaciela;

6. ochrona i obrona określonych obiektów;

7. zapewnienie samoobrony garnizonów wojskowych i zakładów pracy resortu

obrony narodowej;

8. likwidacja skutków uderzeń nieprzyjaciela na wojska i obiekty wojskowe, jak również prowadzenie akcji ratunkowych na rzecz ludności cywilnej i aglomeracji miejsko-przemysłowych;

9. szkolenie rezerw osobowych, uzupełnienie wojsk i realizacja zaopatrzenia materiałowo-technicznego.

Szefostwo Obrony Terytorialnej działa w strukturach Sztabu Generalnego WP. Jest to organ koncepcyjny oraz organizacyjno-planistyczny. W dowództwach poszczególnych rodzajów sił zbrojnych działają wydziały obrony terytorialnej. Skład i struktura wojsk OT podporządkowane są podziałowi terytorialnemu państwa, wg potrzeb poszczególnych rejonów.

---