• MIĘDZYMÓZGOWIE

• Podział i budowa zewnętrzna międzymózgowia

Międzymózgowie- ma kształt klina skierowanego ostrzem do przodu, Powierzchnia brzuszna międzymózgowia jest odsłonięta, natomiast powierzchnia grzbietowa przykryta jest przez półkulę mózgu.

W obrębie międzymózgowia wyróżnia się dwie części: podwzgórze i wzgórzomózgowie. Do wzgórzomózgowia zalicza się wzgórze(otaczające komorę trzecią) oraz nadwzgórze. W podwzgórzu wyróżnia się dodatkowo część tylno-boczną tzw. niskowzgórze.

Podwzgórze- stanowi powierzchnię brzuszną międzymózgowia. W jego skład wchodzą: ciała suteczkowate, guz popielaty. Najbardziej wysuniętą ku przodowi częścią podwzgórza jest skrzyżowanie wzrokowe, do którego wnikają nerwy wzrokowe, których włókna ulegają częściowemu skrzyżowaniu. Od tyłu skrzyżowanie przechodzi w pasma wzrokowe.

Budowa wewnętrzna podwzgórza.

W skład podwzgórza wchodzą wcześniej wymienione twory, widoczne na powierzchni brzusznej międzymózgowia oraz istota szara, pokrywająca dno i ściany boczne komory trzeciej. Podwzgórze od góry zrasta się ze wzgórzem. W części przedniej przechodzi w pole przedwzrokowe, w tylnej łączy się z nakrywka konarów. W podwzgórzu wyróżnia się trzy części: suteczkową, wzrokową, guzową. W każdej z tych części położone są jądra podwzgórza.

W części suteczkowej: jądro suteczkowe przyśrodkowe i boczne.

W części środkowej: jądro lejka, jądro brzuszno-przyśrodkowe, jądro grzbietowo-przyśrodkowe i jądra wzgórza.

Grupa przednia jąder podwzgórza znajduje się w części wzrokowej. Występują tu między nimi dwa jądra neurosekrecyjne:

- jądro nadwzrokowe,

• jądro przykomorowe,

W jądrach tych produkowane są hormony wazopresyna i oksytocyna.

Podwzgórze reguluje procesy organizmu związane z przegrzaniem bądź jego oziębieniem a jego inne ośrodki kierują pobieranie pokarmu i wody, wpływa również na czynności płciowe- regulując podstawowe elementy popędy płciowego.

Wzgórze- jest tworem kształtu jajowatego, położonych po obu stronach komory trzeciej. Biegun przedni bardziej zaostrzony zaopatrzony jest w guzek przedni, biegun tylny okrągły tworzy poduszkę. Na wzgórzu wyróżnia się cztery powierzchnie: dolną-która zrasta się z podwzgórzem, boczną- która zrasta się z tylna odnoga torebki wewnętrznej, przyśrodkową- która tworzy ścianę komory trzeciej i górną. W miejscu przejścia powierzchni grzbietowej w powierzchnię przyśrodkową znajduje się prążek rdzenny zwgórza

W tylnej części wzgórza poniżej silnie uwypuklającej się poduszki znajdują się ciałka kolankowate boczne i przyśrodkowe.

• Na powierzchni grzbietowej międzymózgowia są widoczne również twory należące do nadwzgórza- trójkąt uzdeczki, siodło uzdeczek, szyszynka, i siodło tylne.

• Budowa wewnętrzna wzgórza.

Wzgórze.W obrębie międzymózgowia jest największym skupiskiem istoty szarej jest wzgórze. Można w nim wyróżnić szereg jąder.

• jądra przednie wzgórza (tylne, przyśrodkowe,boczne),

• jądra ciał kolankowatych przyśrodkowe i boczne (są to tzw.jądra specyficzne).

Drugą grupę stanowią jądra niespecyficzne- śródblaszkowe, jądra istoty szarej środkowej oraz jadro siatkowate. Włókna tych jąder dochodzą do rozległych obszarów kory i ukł.limbicznego.. Promienistości wzgórzowe przednie, środkowe, tylne i dolne powstały w wyniku połączenia się jąder wzgórza z korą mózgu.

Tak więc wzgórze nie tylko pełni rolę `'stacji przekaźnikowej'' dla impulsów czuciowych ale również spełnia ważne czynności integracyjne. Uszkodzenia w obrębie wzgórza mogą powodować zaburzenie czucia powierzchownego i głębokiego, występowanie samoistnych silnych bóli, patologicznych ruchów mimowolnych.

Nadwzgórze. Do tworów nadwzgórza zalicza się:

• trójkąt uzdeczki (oddzielony od wzgórza bruzdą uzdeczki,w jego obrębie znajduje się skupisko istoty szarej)

• spoidło uzdeczek

• szyszynkę ( jest gruczołem wydzielania wewnętrznego, leży w zagłębieniu między wzgórkami górnymi blaszki pokrywy)

• spoidło tylne ( podwieszenie dla szyszynki)

Niskowzgórze natomiast położone jest w tylnobocznej części podwzgórza i leży w przedłużeniu nakrywki konarów. W budowie wewnętrznej wyróżnia się pęczki istoty szarej jaki i białej.

Do jąder niskowzgórza zalicza się:

• jądro niskowzgórzowe

• jądro pola Forela

Do niskowzgórza zalicza się także gałkę bladą. Od strony sródmózgowia dochodzą tutaj jądro czerwienne i istota czarna. Jądra niskowzgórza są ośrodkami ruchowymi międzymózgownia i należą do układu pozapiramidowego.

• Komora trzecia

Położona w obrębie międzymózgowia. Jest wąską, czworokątną szczeliną,ustawioną w płaszczyźnie pośrodkowej. Ku tyłowi przechodzi ona w wodociąg mózgu,a z przodu przez parzysty otwór międzykomórkowy łączy się z komorami bocznymi kresomózgowia.

Największą ścianą ograniczającą komorę trzecią jest ściana boczna utworzona przez powierzchnię przyśrodkową wzgórza oraz w dolnej części przez podwzgórze. Ściany boczne komory pokrywa istota szara środkowa.

Ścianę przednią, położoną w obrębie kresomózgowia tworzą:

• blaszka końcowa

• słupy sklepienia

• spoidło przednie

Ściana dolna komory jest utworzona przez istotę szarą środkową podwzgórza. Na granicy ściany przedniej i dolnej znajduje się zachyłek wzrokowy poniżej zachyłka nieco z tyłu zachyłek lejka.

Ścianę górną tworzy tkanka naczyniówkowa komory trzeciej.

Ścianę tylnej jest położone spoidło tylne, spoidło uzdeczek oraz szyszynka . Nad spoidłem tylnym znajduje się zachyłek szyszynkowy. Natomiast nad spoidłem uzdeczek -zachyłek nadszyszynkowy.

• KRESOMÓZGOWIE

• Budowa zewnętrzna kresomózgowia

Kresomózgowie jest największą i najbardziej wysuniętą do przodu częścią mózgowia. Składa się z dwóch silnie rozwiniętych półkul mózgu oraz niwielkiego kresomózgowia środkowego do którego należą:

• pole przedwzrokowe

• blaszka krańcowa

• spoidła kresomózgowia (s.przednie, s.skłepienia, i ciało modszelowate)

Do najstarszej fologenetycznie części kresomózgowia należą twory węchomózgowia:

• opuszkę węchową

• pasmo węchowe przechodzące w trójkąt węchowy

• Półkule mózgu

Obie półkule mózgu oddziela od siebie szczelina podłużna mózgu na dnie której położone jest kresomózgowie środkowe. Na każdej półkuli znajdują się trzy powierzchnie:

• górno-boczna (przylega do sklepienia czaszki)

• przyśrodkowa (zwrócona do półkuli przeciwległej)

• dolna (spoczywa na podstawie czaszki)

W każdej półkuli wyróżnia się biegun:

• przedni (czołowy)

• tylny (potyliczny)

• boczny (skroniowy)

Powierzchnie półkul mózgu pokrywają bruzdy które oddzielają od siebie zakręty.Grupy zakrętów ograniczone głębszymi bruzdami tworzą płaty.

Wyróżnia się cztery zasadnicze płaty:

• płat czołowy

• płat ciemieniowy

• płat skroniowy

• płat potyliczny

• wyspa (położona w głębi bruzdy bocznej)

Powierzchnia górno-boczna półkuli mózgu.

Na powierzchni górno-bocznej wyróżniamy:

a) Płat czołowy

Płat czołowy- zajmuje przednią część półkuli mózgu na wszystkich jej powierzchniach. Na jego powierzchni wyróżniamy trzy bruzdy:

• środkowa,

• przedśrodkowa,

• czołowa górna.

b) Płat ciemieniowy

• Płat ciemieniowy Na jego powierzchni wyróżniamy - dwie bruzdy:

• zaśrodkową

• śródciewmieniową

• c) Płat skroniowy

• Płat skroniowy- Na jego powierzchni wyróżniamy bruzdy:

• skroniową górną

• skroniową dolną

• d) Płat potyliczny

• Płat potyliczny- na powierzchni górno-bocznej bruzdy i zakręty nie maja stałego ukształtowania.

• Powierzchnia przyśrodkowa półkuli mózgu.

Na powierzchni przyśrodkowej półkuli mózgu znajduje się szereg bruzd i zakrętów:

• zakręt obręczy (ograniczony bruzdą ciała modzelowatego)

• zakręt czołowy przyśrodkowy

• zakręt językowaty

• zakręt hipokampa

oraz bruzdy:

• bruzda obręczy

• bruzda ostrogowa

• Powierzchnia dolna półkuli mózgu.

Na powierzchni dolnej półkuli mózgu w obrębie płata czołowego znajduje się:

• bruzda węchowa ( okryta opuszkiem węchowym i pasmem węchowym)

• bruzdy oczodołowe (wyznaczają zakręty oczodołowe)

• bruzda potytliczno-skroniowa (oddziela zakręt potyliczno-skroniowy od przyśrodkowego)

• bruzda poboczna (

• Wyspa- położona na dnie bruzdy bocznej, przykryta przez płat ciemieniowy i skroniowy (tzw.wieczka). Wyspę otacza bruzda okólna.

• Budowa wewnętrzna kresomózgowia

Kresomózgowie zbudowane jest z istoty szarej i istoty białej. Istota szara leży powierzchownie i tworzy korę mózgu. Otacza ona głębiej położoną istotę białą oraz skupiska istoty szarej, które tworzą

jądra podkorowe.

Jądra podkorowe- są skupiskami istoty szarej położonymi w głębi półkul mózgu. Do jąder podkorowych zalicza się :

• ciało prążkowane (największe jądro)

• przedmurze (cienka blaszka istoty szarej)

• ciało migdałowate (składa się z zespołu jąder ukł.limbicznego)

Kora mózgu.

Pokrywa powierzchnie bruzd i zakrętów. W korze mózgu wyróżnia się trzy rozwojowo różne części:

• korę dawną

• korę starą

• korę nową

Wyróżnia się w niej kolejno ułożone warstwy (ziarnistą zewnętrzną ,wewnętrzną; piramidową zewnętrzną, wewnętrzną ; komórek różnokształtnych).

---