ŹRÓDŁA OBCIĄŻEŃ NA STANOWISKU PRACY
Źródła obciążeń na stanowisku pracy mogą być dwojakiego rodzaju. Związane z samym stanowiskiem pracy, możliwe do zlikwidowania oraz niedające się zlikwidować zależne od charakteru pracy. Są to wszystkie czynniki wpływające w jakikolwiek sposób negatywnie na nasz organizm, z którymi spotykamy się w pracy.
Do pierwszej grupy należą:
meble, które powinny być odpowiednio dopasowane do gabarytów osoby pracującej, jak np. wysokość biurka, czy krzesła. Muszą też być wykonane z odpowiednich materiałów zapewniających wygodę, komfort, elastyczność, amortyzację, odpowiedni przepływ powietrza oraz, które generują możliwie najmniejszy nacisk na elementy kostne oraz tkanki miękkie.
oświetlenie, jak najbardziej zbliżone do światła dziennego, usytuowane tak, aby nie powstawał cień wywołany przez osobę bądź przedmiot.
komputer, wywołujący obciążenia narządu wzroku. Powinien on posiadać odpowiedni monitor powstrzymujący szkodliwe promieniowanie. Istotne jest także jego usytuowanie naprzeciwko pracownika oraz odpowiednia odległość między nim a monitorem.
znajomość zasad ergonomii, z którymi powinien być zapoznany każdy pracownik i ich przestrzegać. Chodzi tu o odpowiednią pozycję stojącą, siedzącą, pracę na krótkim ramieniu dźwigni. Gdy jest taka możliwość używanie do podnoszenia bądź transportu odpowiednich narzędzi lub maszyn.
znajomość zasad BHP danego stanowiska i stosowanie się do nich.
Obciążenia związane z brakiem znajomości określonych zasad i norm są możliwe do zlikwidowania poprzez odpowiednie przeszkolenie pracowników oraz przychylne nastawienie pracodawcy. Na zainwestowaniu w edukację, dostosowaniu stanowiska pracy oraz stosowaniu zasad ergonomii zyskuje dobre samopoczucie i zdrowie psychofizyczne swoich podwładnych. To natomiast bezpośrednio przekłada się na wyniki w pracy.
Drugą grupą są obciążenia związane ze stanowiskiem pracy:
mikrourazy, do których dochodzi, np. u operatorów młota pneumatycznego. Również u osób pracujących w długotrwałej pozycji klęcznej, jak górnicy pracujący na niskich pokładach, u których mikrourazy oraz przeciążeniom ulegają głównie stawy kolanowe oraz poszczególne odcinki kręgosłupa.
długotrwałe uciski, np. u osób pracujących na komputerze, sekretarek, pisarzy, gdzie dochodzi do ucisku na nerwy i naczynia krwionośne. Jedną z głównych chorób związanych z tego rodzaju przeciążeniami jest zespół cieśni nadgarstka.
długotrwała praca w jednej pozycji. Tu przykładem może być stanowisko sprzątaczki, która przez wiele godzin pozostaje w pozycji zgięcia w odcinku szyjnym i piersiowym kręgosłupa. Również kierowcy samochodów ciężarowych siedzący cały czas w jednej pozycji.
zapylenie miejsca pracy, które można zmniejszyć poprzez stosowanie odpowiednich osłon, masek, okularów, ale nie można go całkowicie wyeliminować, np. praca stolarza.
Tę grupę obciążeń charakteryzuje możliwość jedynie zmniejszenia ich oddziaływania na organizm ludzki, ale nie można ich całkowicie znieść. Efektem przeciwdziałania nim nie będzie więc całkowite usunięcie chorób przez nie wywoływanych, a jedynie wydłużenie okresu powstawania tych schorzeń.
Mówiąc o źródłach obciążeń na stanowisku pracy ważne jest napisanie cos na temat konsekwencji tych obciążeń. Są to głównie zmiany w narządzie ruch, a więc schorzenia:
mięśni
ścięgien
pochewek ścięgnistych
kaletek maziowych
uszkodzenia pni nerwowych
1) Choroby ścięgien i tkanek okołostawowych.
Powstają w następstwie długotrwałych przeciążeń mechanicznych, u osób pracujących w nieprawidłowej, napiętej pozycji ciała. Schorzenia dotyczą głównie kończyn górnych, przedramion.
Szczególnie narażeni to: malarze, tokarze, masażyści, stomatolodzy, pianiści, informatycy, sekretarki.
2) Choroby pochewek ścięgnistych.
Są to schorzenia o tej samej etiologii, co choroby ścięgien i tkanek okołostawowych.
Szczególnie narażeni to: stolarze, kowale, kamieniarze
3) Przewlekłe choroby kaletek maziowych.
Kaletki maziowe są elementami chroniącymi organizm przed narażeniem na uderzenia i uciski. Ich schorzenia są spowodowane długotrwałymi przeciążeniami przekraczającymi fizjologiczne możliwości kompensacji. Uszkodzeniom tym ulegają najczęściej kaletki przedrzepkowe, łokcia, stóp i stawu barkowego.
Szczególnie narażeni to: górnicy pracujący na niskich pokładach, układacze kamiennych płyt, sprzątający podłogi, tragarze, szlifierzy szkła i kamieni.
4) Uszkodzenia łękotki.
Dotyczą najczęściej łękotki przyśrodkowej i związane są ze zmianami zużyciowymi.
Szczególnie narażeni to: górnicy, dekarze, posadzkarze, robotnicy drążący tunele lub studnie, przewodnicy wysokogórscy, instruktorzy rekreacji i sportu, piłkarze
5) Przewlekłe choroby obwodowego układu nerwowego wywołane uciskiem na pnie nerwowe.
Choroba wywoływana przez zmiany zwyrodnieniowe, najczęściej nerwów motorycznych. Następuje na skutek długotrwałego, zewnętrznego ucisku na pnie nerwowe, biegnące powierzchownie na podłożu kostnym. Bądź na skutek powtarzania ciągle tych samych ruchów. Czynnikami wywołującymi to schorzenie są między innymi: noszenie ciężkich przedmiotów na barkach, podpieranie się na łokciach, grawerowanie, przy max. zgięciu w stawach kolanowych, przy pracy na kolanach z odchylonym tułowiem.
6) Zmęczeniowe złamanie kości.
Jest następstwem przeciążeń przekraczających zdolności wytrzymałościowe kości. Zachodzi w wyniku powtarzających się i długotrwałych obciążeń. W miejscu największego nasilenia przeciążenia dochodzi do martwicy kości, objawiającej się szczeliną kostną, złamaniem lub powstaniem stawu rzekomego.
Szczególnie narażeni to: robotnicy drogowi pracujący łopatą.
Jeszcze wiele innych schorzeń wchodzi w skład chorób wywołanych obciążeniami na stanowisku pracy. Niektórych z nich niemalże nie da się uniknąć, dlatego tak ważna jest profilaktyka oraz zdrowy i aktywny tryb życia.
Autor Magdalena Mencfel
2