Środki gaśnicze i podręczny sprzęt gaśniczy

 

ŚRODKI GAŚNICZE

 

 

Środek gaśniczy powoduje przerwanie procesu palenia. Są to substancje służące do gaszenia płomieni i miejsc żarzących się. Do najważniejszych środków gaśniczych należą:

- woda (schładza materiał palny. Para wodna rozcieńcza środowisko reakcji),
- piana (odcina dostęp tlenu i schładza materiał palny),
- dwutlenek węgla(IV) (gaszenie instalacji elektrycznych, palących się cieczy),
zmniejszając stężenie - chlorowcowe pochodne węglowodorów, służą do gaszenia instalacji elektrycznych, działają jako inhibitorywolnych rodników w płomieniu,

- proszki (zawierają NaHCO3, KHCO3 zmieszane z mocznikiem, tlenkami żelaza i krzemianami sodu, rozkładają się z wydzieleniem tlenku węgla(IV), mogą być użyte do gaszenia płynów łatwo palnych, instalacji elektrycznych),
- NaCl (chlorek sodowy, służy do gaszenia metali),
- NH4H2PO4 (do gaszenia celulozy),

- związki boru, piasek, ziemia, cement.

Woda nie może być używana do gaszenia obwodów elektrycznych, płonącego koksu, płynów łatwo palnych lub sproszkowanych metali, ponieważ ulega wówczas rozkładowi z wydzieleniem wodoru.

WODA (tlenek wodoru, oksydan) jest najpowszechniejszym i zarazem najbardziej dostępnym środkiem gaśniczym w prawie każdym rejonie świata. Ze względu na swoje właściwości fizykochemiczne używana do gaszenia większości grup pożarów. 
Woda w zetknięciu z ciałem o wysokiej temperaturze pobiera z niego duże ilości ciepła. Jak wyliczono 1 g wody do wrzenia pobiera 100 cal i zamieniając się na parę dalsze 539 cal (temperatura wrzenia pod ciśnieniem 1 atm: 99,97 °C = 373,12 K). Powstająca z wody przy temperaturze ognia para wodna (z 1 litra wody w temperaturze 101,76 stopnia Celcjusza i ciśnieniu 107873 N/m2 powstaje 1510l pary) rozrzedza powietrze, zmniejszając zawartość tlenu, a tym samym utrudniając palenie się. 
Woda może być podawana do pożaru jako strumień zwarty, kroplisty lub mgłowy. Zwarty strumień wody podaje się na duże pożary i na obiekty objęte ogniem w trudno dostępnych miejscach. Strumienie kropliste i mgłowe są bardziej skuteczne ze względu na większą powierzchnię styku wody z palącym się materiałem i nie powodują dodatkowych szkód. Ponadto cząsteczki wody ?rozrzedzają? powietrze przez co hamują proces spalania. Cząsteczki wody osadzają dym i inne gazowe produkty spalania, co pozwala prowadzić w bardziej efektywny sposób np. akcję ewakuacyjną.

Piany zostały podzielone na trzy typy:

* piana ciężka
* piana średnia
* piana lekka.

Zaletami pian gaśniczych jest ich wysoka skuteczność, powodują znacznie mniejsze szkody niż woda. Wadami jest ich koszt, krótki okres pracy oraz trudna dostępność.

 

 

PODRĘCZNY SPRZĘT GAŚNICZY 

 

Do samodzielnego gaszenia pożarów w ?zarodku? służą tzw. podręczny sprzęt gaśniczy do którego należą: woda, piasek, gaśnice, koce gaśnicze, hydronetki, agregaty gaśnicze, bosaki, siekiery, łopaty, drabiny, wiadra.

Najczęściej wykorzystywane są koce gaśnicze i gaśnice (ze względu na wygodę użycia, dostępność i efektywność). Posiadają one wyraźne oznaczenia literowe świadczące o tym, do gaszenia jakiego rodzaju pożaru są przeznaczone:

A Ciała stałe pochodzenia organicznego, przy spalaniu których występuje zjawisko żarzenia (drewno, papier),

B Ciecze płynne i stałe topniejące w skutek ciepła (benzyna, rozpuszczalniki, smoła, topiące się tworzywa sztuczne),
C Gazy palne (gaz ziemny, acetylen, propan-butan),
D Pożary metali (magnez, sód, uran),

F Pożary tłuszczów (Pożary tłuszczów i olejów w urządzeniach kulinarnych. Wyróżnienie tej klasy wynikło z tego, że tłuszcze spożywcze w czasie ich użytkowania (np. smażenie) mają wysoką temperaturę, co utrudnia ich gaszenie, gdy są w większej ilości (np. urządzenia kuchenne stosowane w restauracjach), ponieważ po ich ugaszeniu mogą znów zacząć się palić, gdy znów dotrze do nich tlen z powietrza. Niebezpieczeństwo pożarów tej grupy wynika również z tego, że przy próbie ugaszenia takiego pożaru wodą może nastąpić wyrzut palącego się tłuszczu co gwałtownie może powiększyć strefę spalania. )
Do kwietnia 2006 grupa E obejmowała pożary grup A, B, C i D w pobliżu urządzeń elektrycznych.

Do gaszenia każdego z nich należy używać odpowiednich środków gaśniczych:
do grupy A - woda, piana gaśnicza, proszek gaśniczy, dwutlenek węgla.
do grupy B - piana gaśnicza, proszek gaśniczy, dwutlenek węgla, halon;
do grupy C - proszek gaśniczy, dwutlenek węgla, halon;
do grupy D - proszek gaśniczy, dwutlenek węgla, halon.

Należy pamiętać o tym, że przy użyciu gaśnic (żadnego typu) nie można gasić płonących na ludziach ubrań ze względy na bardzo niską temperaturę środka gaśniczego (należy to robić przy użyciu koca gaśniczego), obowiązuje również całkowity zakaz gaszenia wodą lub gaśnicami pianowymi urządzeń pod napięciem (grozi to porażeniem prądem), metali oraz karbidu. Przy użyciu wody nie należy gasić również tłuszczy, paliw oraz olejów.

Gaśnica pianowa
Jest przeznaczona do gaszenia pożarów grupy A i B. Jest wykonana z metalowego pojemnika o kształcie cylindrycznym, na którym znajduje się pyszczek do wytrysku środka gaśniczego, zbijak do uruchomienia gaśnicy, uchwyty i instrukcja jej obsługi. Wnętrze gaśnicy wypełniają środki alkaliczne w roztworze wodnym środka pianotwórczego oraz kwas w podwieszonym pojemniku. Po uruchomieniu gaśnicy, czyli po uderzeniu zbijakiem o twardy przedmiot, następuje zmieszanie obu cieczy, wydzielanie dużej ilości węgla, tworzenie się piany i podwyższenie ciśnienia, które wy-rzuca pianę na zewnątrz.

Gaśnica śniegowa
Przeznaczona do gaszenia pożarów grupy B, C i D. Do wyrzucania środka gaśniczego służy dysza wylotowa połączona z korpusem elastycznego węża. W głównej części ma zawór i dźwignię do uruchomienia gaśnicy, a z boku uchwyt. Wnętrze gaśnicy jest wypełnione ciekłym dwutlenkiem węgla, który po otwarciu zaworu wydostaje się na zewnątrz, gwałtownie się rozpręża i przechodzi w stan gazowy.

Gaśnica proszkowa
Zawiera proszek gaśniczy pod stałym ciśnieniem np. azot lub gaz. Znajduje się on w dodatkowym zbiorniku.

Hydronetka
Przenośny pojemnik wyposażony w zbiornik, pompkę tłoczną i wężyk z prądowniczką. Zawiera ok 15 l wody

Gaśnica halonowa
Wypełniona cieczą o bardzo niskiej temperaturze parownia. W trakcie gaszenia wydzielają się gazy, które są szkodliwe dla zdrowia. Obecnie wycofuje się z użycia gaśnice halonowe.

Koc gaśniczy
Wykonany z tkaniny niepalnej o powierzchni ok. 2 m2. Kocem okrywamy źródło ognia, a obrzeża dokładnie dociskamy do podłoża, dzięki czemu ograniczamy dostęp tlenu do palącego się materiału

Agregat gaśniczy
Sprzęt gaśniczy mający zapas środków w ilości większej niż 20 kg ((od 25 kg do 750 kg). Są wyposażone w kółka. Dzielimy na agregaty: pianowe, halonowe, proszkowe i śniegowe.

Należy pamiętać o okresowych przeglądach. Zabezpieczy to nas przed tragicznymi niespodziankami i zagwarantuje, że sprzęt gaśniczy zadziała zawsze, kiedy zajdzie potrzeba jego użycia. Nie będziesz bezradny jak ogień będzie się rozprzestrzeniał.

---