PROMOCJA ZDROWIA Termin ten pojawił się w dokumentach WHO w 1977 r. (Zgromadzenie w Ałma-Ata, „ZDROWIE DLA WSZYSTKICH”), a powszechnie zaakceptowany został w końcu lat 80-tych. STRATEGIE PROMOCJI ZDROWIA NA PŁASZCZYŹNIE MIĘDZYNARODOWEJ I. Konferencja Promocji Zdrowia - Ottawa 1986 proklamacja Karty Ottawskiej dla Promocji Zdrowia GŁÓWNE STRATEGIE PROMOCJI ZDROWIA 1.Budowanie prozdrowotnej polityki publicznej 2.Tworzenie środowisk wspierających zdrowie 3.Wzmacnianie działań społeczności lokalnych 4.Rozwijanie indywidualnych umiejętności 5.Reorientacja służby zdrowia II. Konferencja Promocji Zdrowia - Adelaida 1989 Rekomendacja priorytetów: *Popieranie działań na rzecz zdrowia kobiet *Popieranie jakości żywności i żywienia *Ograniczenie zużycia tytoniu i alkoholu *Tworzenie środowisk wspierających zdrowie III. Konferencja Promocji Zdrowia - Sundsvall, Szwecja, 1991 Problemy wymagające natychmiastowych działań: *Edukacja *Żywność i żywienie *Mieszkanie i sąsiedztwo *Praca i zatrudnienie *Wsparcie i opieka społeczna *Źródła energii i transport IV. Konferencja Promocji Zdrowia - Dżakarta, 1997 Deklaracja Dżakardzka - główne, zadania i strategie promocji zdrowia odnośnie nowych globalnych wyzwań XXI wieku: *Promocja zdrowia jest kluczowa inwestycją *Uwarunkowania zdrowia - nowe wyzwania *Promocja zdrowia powoduje zmiany *Konieczne są nowe działania *Priorytety promocji zdrowia XXI wieku Deklaracja Dżakardzka - PRIORYTETY PROMOCJI ZDROWIA XXI WIEKU: *Promowanie społecznej odpowiedzialności za zdrowie *Zwiększenie inwestycji dla poprawy zdrowia *Konsolidowanie i rozszerzanie partnerstwa dla zdrowia *Zwiększanie możliwości oddziaływania środowisk lokalnych i wzmacnianie jednostek *Zapewnienie infrastruktury dla promocji zdrowia
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) pełni rolę przewodnią w budowaniu globalnego porozumienia ma rzecz promocji zdrowia.
Główną rolą WHO jest zachęcanie rządów, prganizacji pozarządowych, agend ONZ, ruchów związkowych, banków i całego sektora prywatnego by zwiększali swe zaangażowanie w rozwój promocji zdrowia. DEFINICJA 1. Promocja zdrowia jest połączeniem działań edukacyjnych oraz różnego rodzaju wsparcia -środowiskowego, społecznego, politycznego, ekonomicznego, prawnego i taktycznego - sprzyjających zdrowiu. (USA) 2. Promocja zdrowia jest podtrzymaniem i wzmacnianiem aktualnie istniejącego stanu zdrowia poprzez wdrażanie efektywnych programów, zorganizowanie serwisu oraz prowadzenie odpowiedniej polityki/strategii OPIS W KARCIE OTTAWSKIEJ Promocja zdrowia- to działanie zmierzające do spełnienia przynajmniej dwunastu uwarunkowań dobrego samopoczucia: 1.Utrzymanie kondycji psychofizycznej stosownej do płci i wieku 2.Możliwość pełnego korzystania z praw i swobód obywatelskich 3.Uzyskanie odpowiedniego wykształcenia 4.Możliwość zatrudnienia 5.Odpowiednie warunki pracy 6.Dobre warunku mieszkaniowe 7.Odpowiednie odżywianie i zaopatrzenie w żywność 8.Dostępność odpowiedniej odzieży 9.Poczucie bezpieczeństwa 10.Możliwość oszczędzania 11.Możliwość komunikacji i łączności z innymi ludźmi 12.Możliwość regeneracji sił, wypoczynku i rozrywki PROMOCJA ZDROWIA = EDUKACJA ZDROWOTNA x POLITYKA ZDROWIA PUBLICZNEGO RÓŻNICA MIĘDZY PROMOCJĄ ZDROWIA A PREWENCJĄ Podejście/strategia prewencyjne : *Punkt wyjścia - choroba *Cel - uniknięcie choroby Podejście/strategia promocyjne: *Punkt wyjścia - zdrowie *Cel - pomnażanie rezerw i potencjału zdrowia PREWENCJA / PROMOCJA Oświata zdrowotna, czyli przekazywanie informacji o zagrożeniach („straszenie”) okazała się nieskuteczna, ludzie nie zmieniali zachowań. Strategia prewencyjna, „odmawiania sobie przyjemności” nie motywowała w sposób skuteczny . Strategia promocyjna pozostawia adresatowi wybór i skłania do wzięcia odpowiedzialności za swoje zdrowie. W PROMOCJI ZDROWIA SZCZEGÓLNĄ ROLĘ ODGRYWAJĄ: *Informacja i media *„Przemysł” stylu życia i czasu wolnego *System opieki zdrowotnej i przemysł farmaceutyczny CZYNNIKI WARUNKUJĄCE ZDROWIE JEDNOSTKI I RODZINY I. CZYNNIKI BIOLOGICZNE Informacja genetyczna, predyspozycje wrodzone, cechy systemu immunologicznego, charakterystyki biochemiczne, fizjologiczne i anatomiczne człowieka oraz członków jego rodziny II. ZACHOWANIA INDYWIDUALNE Zwyczaje dietetyczne, palenie tytoniu, picie alkoholu, sposób prowadzenia pojazdów - w tym stosunek do używania pasów bezpieczeństwa, ogólna skłonność do ryzyka, podejmowanie działań zapobiegawczych III. ŚRODOWISKO FIZYCZNE Warunki mieszkaniowe, cechy środowiska pracy, cechy bliższego i dalszego otoczenia człowieka IV. ŚRODOWISKO PSYCHO-SOCJO-EKONOMICZNE Status społeczny, status ekonomiczny, podatność na informację zewnętrzna - w tym reklamę, rodzaj grup wsparcia społecznego oraz zakres udzielanego wsparcia MODELE UWARUNKOWAŃ ZDROWIA JEDNOSTKI *MODEL PÓL ZDROWIA *MANDALA ZDROWIA CZŁOWIEK - znajdujący się w centrum układu składa się z ciała, umysłu i ducha; ulega wpływowi nad- i podsystemów, istnieje jako członek rodziny, która odgrywa zasadniczą rolę w kształtowaniu systemu wartości, w tym postaw i zachowań zdrowotnych RODZINA - jako jeden z obszarów w modelu zdrowia, jest najważniejszą grupą socjalizującą jednostkę do życia w społeczeństwie MANDALA ZDROWIA - MODEL EKOSYSTEMU CZŁOWIEKA CZŁOWIEK - znajdujący się w centrum układu składa się z ciała, umysłu i ducha; ulega wpływowi nad- i podsystemów, istnieje jako członek rodziny, która odgrywa zasadniczą rolę w kształtowaniu systemu wartości, w tym postaw i zachowań zdrowotnych RODZINA - jako jeden z obszarów w modelu zdrowia, jest najważniejszą grupą socjalizującą jednostkę do życia w społeczeństwie EDUKACJA ZDROWOTNA *Społeczeństwa (jako składowa promocji zdrowia) *Pacjentów (jako element wysokiej jakości świadczeń medycznych) ZADANIA EDUKACJI ZDROWOTNEJ SPOŁECZEŃSTWA *Dostarczanie informacji *Motywowanie do zmiany *Nauczenie umiejętności praktycznych *Interakcja ze środowiskiem w celu uzyskania wsparcia *Tworzenie warunków dla zmiany ZADANIA EDUKACJI ZDROWOTNEJ PACJENTÓW *Podniesienie jakości leczenia *Obniżenie kosztów leczenia *Poprawa samopoczucia i jakości życia pacjenta (wzrost dobrostanu) *Budowa grupy wsparcia Edukacja zdrowotna ma szczególne znaczenie dla pacjentów cierpiących na choroby przewlekłe, jak: cukrzyca, astma oskrzelowa, POCHP, nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa, AIDS i in., choroby psychiczne i nerwice Istnieje konieczność zarządzania edukacją zdrowotną na szczeblu instytucji *Program (opisany) *Plan dydaktyczny *Koordynator *Dokumentacja *System ewaluacji i kontroli *Dedykowane środki (budżet) CO DECYDUJE O SKUTECZNOŚCI EDUKACJI ZDROWOTNEJ? *Sposób nauczania indywidualny i grupowy *Dostępność i jakość materiałów edukacyjnych *Koordynacja na szczeblu instytucji *Opisany dobry plan dydaktyczny: opis grupy, cele szkolenia, plan zajęć, harmonogram, zadania dla pacjentów, oczekiwane wyniki szkolenia *Uwzględnienie edukacji zdrowotnej w planie strategicznym instytucji (środki!) STOWARZYSZENIA PACJENTÓW * Odgrywają duża rolę jako grupa wsparcia, dostępu do informacji i edukacji dla pacjentów dotkniętych chorobami społecznymi jak i rzadkimi (np. wady genetyczne), * Diabetyków, amazonek, stwardnienia rozsianego, porażenia mózgowego, chorych na padaczkę, pacjentów ze stomią, chorych na depresję, i wiele innych! |