Piotr Krzeczkowski
Andrzej Chyłek
PEDAGOGIKA SPOŁECZNA W POLSCE - GŁÓWNI PRZEDSTAWICIELE
Pedagogika społeczna kształtuje się jako dział nauki odrębny od socjologii wychowana. Pedagogikę społeczną interesuje przede wszystkim wzajemne oddziaływanie wpływów środowiska i przekształcających środowisko sił jednostek. Dotychczasowe działania dowodzą, że możliwości oddziaływania na postępowanie ludzkie są ograniczone przez właściwości osobnicze i różnorodność krzyżujących się wpływów środowiska.
Prekursorzy pedagogiki społecznej w Polsce:
Helena Radlińska
Ryszard Wroczyński
Aleksander Kamiński
Stanisław Kowalski
Helena Radlińska
Pedagogika społeczna jest nauką praktyczną, rozwijającą się na skrzyżowaniach nauk o człowieku, biologicznych i społecznych z etyką i kulturoznawstwem ( teorią i historią kultury) dzięki własnemu punktowi widzenia. Można go najkrócej określić jako zainteresowanie wzajemnym stosunkiem jednostki i środowiska, wpływem warunków bytu i kręgu kultury na człowieka w różnych fazach jego życia, wpływem ludzi na zapewnianie bytu wartościom przez ich przyjęcie i krzewienie oraz przetwarzanie środowisk „siłami człowieka w imię ideału”.
W zakresie kultury, pedagogika społeczna, zajmuje się przede wszystkim warunkami i sposobami uczestniczenia w jej dorobku, w zakresie życia społecznego wykorzystuje dane socjologii i polityki społecznej dla własnych poszukiwań, które dotyczą przemian społecznych. Interesuje ją przede wszystkim wzajemne oddziaływanie wpływów środowiska i przekształcających środowisko sił jednostek.
Wokół pedagogiki społecznej zarysowały się trzy działy:
teoria pracy społecznej - zajmuje się rozpoznawaniem warunków, w których zachodzi potrzeba ratownictwa, opieki , pomocy. Na tej podstawie powstaje pedagogika opiekuńcza i nauka o sprawach młodzieży.
Teoria oświaty dorosłych - obejmuje zagadnienia z zakresu kultury duchowej, pomaga w rozwoju jednostkom oraz grupom osób, systematyzuje sposoby i wyniki kształcenia. Na tle tych badań wyodrębnia się pedagogika pracy.
Historia pracy społecznej i oświatowej
Środowisko (wg Radlińskiej) to „zespół warunków, w których bytuje jednostka, i czynników przekształcających jej osobowość, oddziałujących stale lub przez czas dłuższy”.
Pedagogika społeczna rozróżnia środowiska:
bezpośrednie - najbliższe człowiekowi
szersze - dalsze i najdalsze, o różnych granicach zasięgu
subiektywne - jest tym co faktycznie na człowieka oddziałuje
obiektywne - jest tym wszystkim co istnieje, przeciwieństwo subiektywnego
materialne -
niewidzialne - składniki psychiczne, kultura duchowa (wiedza, sztuka, obyczaje)
Ryszard Wroczyński
Przy określaniu pojęcia, Wroczyński korzysta z osiągnięć H. Radlińskiej, ze zdobyczy europejskich pedagogów społecznych oraz z doświadczeń własnego warsztatu naukowego.
Pedagogika społeczna - opierając się na badaniach empirycznych - analizuje wpływy wychowawcze, których źródłem jest środowisko, oraz ustala zasady organizowania środowiska z punktu widzenia potrzeb wychowania.
Środowiskiem (wg Wroczyńskiego) nazywać będziemy składniki struktury otaczającej osobnika, które działają jako system bodźców i wywołują określone reakcje (przeżycia) psychiczne.
Typologia środowisk oparta na rodzaju bodźców środowiskowych:
środowisko naturalne - obejmuje te elementy naszego otoczenia, które są dziełem samej natury i nie wymagało interwencji człowieka, inaczej zwane środowiskiem fizycznym.
środowisko społeczne - takim mianem określamy ludzi i stosunki społeczne otaczające osobnika
środowisko kulturowe- to oddziałujące na osobnika elementy dorobku historycznej działalności człowieka (wytwory działalności człowieka i sposoby ich przeżywania)
Aleksander Kamiński
Wg Kamińskiego, pedagogika społeczna:
- jest przede wszystkim nauką praktyczną,
- ma służyć aktualnym potrzebom społecznym i jednostkowym,
- koncentrować się na problematyce środowiska wychowawczego, traktując je jako zespół działających na wychowanka i warunkujących jego rozwój oraz efekty i wyniki planowej działalności oświatowo - wychowawczej.
- współdziała z innymi naukami społecznymi i biologicznymi.
Środowiskiem nazywamy te elementy otaczającej struktury przyrodniczej, społecznej i kulturalnej, które działają na jednostkę stale lub przez czas dłuższy, albo krótko, lecz ze znaczną siłą, jako samorzutny lub zorganizowany system kształtujących ją podniet.
W procesie organizowania środowiska wychowawczego Kamiński proponuje uwzględnić następujące czynniki:
- rozpoznawanie potrzeb ludzi poprzez rozmowy, obserwacje, wywiad środowiskowy;
- wyszukiwanie i określanie sił środowiska przy pomocy osób wartościowych moralnie i społecznie, uzdolnionych i wrażliwych na ludzkie potrzeby i aspiracje.
Stanisław Kowalski
Stanisław Kowalski wskazywał, że pedagogika społeczna wybrała nastawienie prakseologiczne, próbujące odkryć metody efektywnego oddziaływania wychowawczego, by następnie z powodzeniem móc wykorzystywać je w praktyce.
PEDAGOGIKA SPOŁECZNA:
zajmuje się budowaniem teorii sprawnego działania,
interesuje się problemami wpływów środowiska na procedury wychowawcze oraz elementami ułatwiającymi zaspokojenie potrzeb rozwojowych ludzi w kolejnych stadiach ich egzystencji i przeróżnych okolicznościach (w miejscu pracy, w szkole, podczas zabawy, na wycieczce, w domu, środowisku rodzinnym, gronie kolegów, itp.),
można nazwać ją pedagogiką środowiska,
bierze pod uwagę metodologię oraz cały system wiedzy pedagogicznej, próbuje rozwikłać trudności natury prakseologicznej,
korzysta z zasobu wiedzy innych dyscyplin, np. biologii, psychologii czy socjologii,
próbuje reformować i zmieniać środowiska wychowawcze, dążąc do optymalizacji procedur wychowawczych
.
Literatura:
Kamiński Aleksander, „Funkcje pedagogiki społecznej”, PWN, Warszawa 1975.
Pilch Tadeusz, Lepalczyk Irena (red), „Pedagogika społeczna”, wyd. Żak, Warszawa 1995.
Wroczyński Ryszard, „Pedagogika społeczna”, PWN, Warszawa 1976
Radlińska Helena, „Pedagogika społeczna”, Wydawnictwo im. Ossolińskich, Wrocław - Warszawa - Kraków, 1961