KONSTANTYN WIELKI
Po abdykacji Dioklecjana w 305 r., rozpoczął się okres wojen domowych w cesarstwie. Z walk tych wyszli ostatecznie zwycięsko Licyniusz, który został władcą części wschodniej cesarstwa oraz Konstantyn, który został władcą części zachodniej. Do 324 r. rządzili oni wspólnie państwem co było pozostałością po wprowadzonym przez Dioklecjana systemu tetrarchi. W 324 r. Konstantyn zwyciężył Licyniusza i stał się jedynym władcą państwa rzymskiego, ale wczesniej w Mediolanie wspólnie wydali edykt, który zakończył przesladowania chrześcijan. Na ogół to jednak Konstantyna uważa się za twórcę edyktu mediolańskiego.
Konstantyn I Wielki został cesarzem w roku 306. Po dojściu do władzy uznał, że skoro chrześcijaństwa nie da się zniszczyć, to należy zawrzeć z nim sojusz, a nawet uczynić z niego podporę władzy cesarskiej.
Dla Konstantyna tolerancja religijna i wzmocnienie chrześcijaństwa miały znaczenie polityczne. W tym okresie cesarstwo było zrujnowane gospodarczo i pluralistyczne religijnie. Konieczne było znalezienie czynnika integrującego i stabilizującego. Miało się nim stać chrześcijaństwo - religia monoteistyczna.
Konstantyn sprawował swoisty protektorat nad Kościołem chrześcijańskim i sprzyjał jego rozwojowi. W zamian za wolność religijną chrześcijanie musieli uznać autorytet cesarza także w sprawach religijnych i podporządkować się jego woli.
Konstantyn wszedł w struktury kościelne, samemu nie będąc duchownym
Tworzy się Kościół państwowy, w którym chrześcijanie byli u rządów. Trwa okres stagnacji (okres zastoju, braku rozwoju)
Konstantyn uważał się za odpowiedzialnego za chrześcijaństwo - na zewnątrz i wewnątrz - decydował o sprawach kluczowych, mianował biskupów, zwołał sobór- powielił w Kościele model religii rzymskiej. Na soborach nie zabierał głosu, ale to on je zwoływal. Skutkiem tego był później cezaropapizm ( tendencja prowadząca do przypisywania państwu zwierzchności nad Kościołem, w tym także w materii teologicznej)
Zwalczał konkubinat
Nie pozwalał na wypalanie niewolnikom znaków na twarzy
Zakaz praktyk magicznych
Zakaz cyrku
Zamyka niektóre świątynie wschodnie
był politeistą do końca zachował tytuł pontifex maximus
Na monetach był wizerunek propagowanego przez niego synkretycznego bóstwa Sol Invictus (Niezwyciężonego Słońca)
Chociaż chrzci się dopiero na łożu śmierc (tj. na Zielone Świątki roku 337 w Nikomedii)
i - stoi "po stronie chrześcijan" Chrześcijanie uznali, że to cud - w ikonografii Konstantyn jest "równy apostołom" (isapostolos)
Po jego śmierci ze strony chrześcijan zaczęły pojawiać się żądania wyplewienia kultów pogańskich. Cesarz Konstancjusz II nakazał pozamykać pogańskie świątynie, a w roku 357 kazał pousuwać wszystkie ołtarze i świątynie ze swojego pałacu. Jednak kolejny cesarz Julian Apostata sprzyjał poganom. Dopiero jego następca Walentynian I podjął na nowo politykę przyjazną chrześcijanom. Dzięki wolności religijnej zwiększała się liczba chrześcijan. W powszechnej świadomości dawne oficjalne kulty pogańskie zastąpił Kościół chrześcijański. Coraz większe wpływy zaczęli uzyskiwać kapłani, a ich specjalną pozycję podkreślały szaty liturgiczne. Pomimo upadku Cesarstwa Zachodniorzymskiego w roku 476, chrześcijaństwo przetrwało. Kolejna epoka - średniowiecza to okres, w którym Kościół obejmuje wpływy nad niemal całą Europą.