HISTOLOGIA
Lipidy w jądrze
-fosfolipidy
-tłuszcze obojętne
-cholesterol
-wolne kwasy tłuszczowe
Otoczka jądrowa
-otoczka zbudowana jest z dwóch błon pod nią znajduje się białkowa gęsta blaszka jądrowa (filamenty laminowe)
-na powierzchni zewnętrznej błony znajdują się rybosomy
-między błonami przestrzeń okołojądrowa
-otoczka jądrowa jest perforowana - pory jądrowe
Por jądrowy
-pojedynczy por jest otoczony pierścieniem wokół którego znajduje się materiał amorficzny czyli otoczka pierścienia
-por wraz z pierścieniem i jego otoczką nazywamy kompleksem pora
-pory mają kształt ośmiokątów
-kompleksy porów są miejscem wiązania laminy B
-por składa się z ok. 100 różnych białek
Każdy kompleks składa się z dużej liczby podjednostek białkowych. Ku obydwu stronom kompleksu wystają się włókienka białkowe, od strony jądra zbiegają się one tworząc strukturę koszyka. (schemat narysuj sam)
Blaszka jądrowa
-znajduje się pod wewnętrzną błoną otoczki jądrowej
-zbudowana z filamentów lamin A, B, C
-lamina A i C łączy się z chromatyną
-lamina B z blaszką jądrową
-jest wsparciem otoczki jądrowej służy jako miejsce kotwiczenia się chromosomów
-bierze udział we fragmentowaniu i odbudowie błony jądrowej w czasie mitozy (przez defosforylację i fosforylację lamin)
-łączy elementy macierzy jądra z otoczką i cytoszkieletem
Macierz jądrowa
-zwana inaczej nukleoszkieletem utrzymuje podstawowe składniki jądra
-zbudowana z filamentów i ziaren zanurzonych w kariolimfie
-z filamentami łączą się wieloenzymatyczne kompleksy zwane replisomami które przeprowadzają replikację DNA oraz spliceosomy które biorą udział w obróbce hnRNA
-białka macierzy - matryny, laminy A, B, C, białko jąderkowe B23, rybonukleoproteina
Ciałka jądrowe-wtrętowe
--śródjądrowe elementy strukturalne
-występują tylko w niektórych komórkach prawidłowych częściej w komórkach patologicznych
-najczęściej w komórce intensywnie dzielących się, wydzielniczych, zakażonych wirusem, nowotworowych
-owalne o śr 0.5-2 nm kwasochłonne posiadają ziarna ułożone centralnie i włókna na obwodzie
-ziarna zbudowane są z DNA i RNA lub tylko z RNA część włóknista z białek
Procesy patologiczne w jądrze komórkowym
-poszerzenie przestrzeni między wewnętrzną a zewnętrzną błoną otoczki jądrowej
-degradacja zewnętrznej błony otoczki
-segregacja składników jąderka
-rozpuszczanie się chromatyny i zatarcie konturów jądra w martwicy rozpływowej
-zagęszczenie chromatyny obkurczanie jądra, rozpad chromatyny na grudki rozpad jądra-martwica denaturacyjna)
CYTOSZKIELET
-sieć włóknistych tabularnych struktur mających formę polimerów białkowych, które łączą się ze sobą oraz innymi składnikami komórki, tworząc dynamiczny, ulegający ciągłym nieustannym przemianom system.
Procesy
-nadaje kształt i komórek i utrzymuje go
-poruszanie komórek
-transport wewnątrzkomórkowy
-mitoza-rozdział DNA
-podział komórki-cytokineza
-utrzymywanie polarności komórki
-przekazywanie informacji między komórkami
-apoptoza
-różnicowanie się komórek
-ruch rzęsek i wici
-skurcz mięśni
-w skład wchodzą 3 rodzaje struktur charakteryzujących się specyficzną budową lokalizacją i funkcjami
-są to: filamenty aktynowe, pośrednie i mikrotubule
-do składników cytoszkieletu zaliczmy także dodatkowe białka,
Aktyna
-główny składnik cytoszkieletu w 2 formach:
-aktyna-G globularna
-F-aktyna filamentowa
-główną funkcją jest generowanie siły motorycznej dla migracji komórek ale także wszystkich zjawisk związanych z ruchliwością, decyduje także o kształcie komórki oraz własnościach mechanicznych jej powierzchni
Filamenty aktynowe
-średnica ok. 7nm są to struktury spolaryzowane,
-zbudowane z 2 śrubowo zwiniętych wokół siebie łańcuchów z których każdy to liniowo ułożone globularne podjednostki aktyny G
-struktura biegunowa:
-koniec grotowy jest końcem wolno rosnącym -
-koniec lotkowy jest końcem szybko rosnącym +
Główne klasy białek wiążących aktynę:
-stabilizujące monomery: tyrozyna i profilina
-tnące filamenty: gelsolina- zmienia żel aktynowy w bardziej płynną postać
-stabilizujące mikrofilamenty: tropomiozyna i troponina
-przymocowujące F-aktynę do podstruktur komórkowych: winkulina i konektyna
-formujące wiązki filamentów: α-aktynina - wiąże aktynę w równoległe wiązki
Filamenty pośrednie
-najbardziej stabilna część cytoszkieletu nie są spolaryzowane
-rola podporowa i wzmacniająca
-nadają komórce sztywność
-są najbardziej wytrzymałe ze wszystkich 3 struktur
-średnica ok. 10 nm
-składa się z wielu długich nici skręconych razem w celu zwiększenia wytrzymałości na rozciąganie
Podział:
*Cytoplazmatyczne
^keratynowe
- w nabłonkach pochodzenia ektodermalnego,
-tworzą desmosomy czyli połączenia międzykomórkowe
-20 różnych keratyn
-8 zwanych keratynami twardymi charakterystyczne dla włosów i paznokci
^wimentynowe i wimentynopodobne - tkanka łączna, kom. mięśniowe, neuroglej
-neurofilamenty- w kom. nerwowych
*Jądrowe
-laminy jądrowe - we wszystkich kom. mających jądro
Organizacja włókien pośrednich zalezy od białek powiązanych z włóknami pośrednimi
-białka towarzyszące fi lamentom pośrednim - wiążą je w pęczki
-filagryna - towarzyszy FP keratynowym
-plektyna - wimentynowym, keratynowym, GFAP, NF i laminie B
Mikrotubule
-silnie wydłużone rurki o średnicy ok. 25 nm
-złożone z protofilamentów zbudowanych z tubuliny
-są mało stabilne i spolaryzowane
-ściana zbudowana z 13 protofilamentów ułożonych wokół pustego kanału
-każdy protofilament składa się z podjednostek tubuliny α i β
-α-tubulina jest eksponowana na końcu - a βtubulina na końcu +
Białko towarzyszące miktrotubulom
-klasa I białka szkieletowe MAP i tau
-klasa II białka przetwarzające energię dyneiny kinezyny
Funkcje
-razem z mikrofilamentami i fi lamentami pośrednimi uczestniczą w utrzymaniu dynamicznego przestrzennego zorganizowania cytoplazmy
-odpowiedzialne za lokalizację niektórych organelli np. aparatu Golgiego jego elementy ulegają rozproszeniu po dezintegracji mikrotubul
-są głównym komponentem strukturalnym wrzeciona podziałowego-segregacja chromosomów
-główny komponent eukariotycznych rzęsek i wici