46. Rachunek przepływów pieniężnych (RPP) - jest sprawozdaniem ukazującym mechanizmy kształtowania zmian zasobów środków pieniężnych, które pozostają do dyspozycji jednostki gospodarczej. W rachunku tym wykazuje się strumienie pieniężne wpływające do jednostki oraz strumienie pieniężne wypływające, które oddziałują na stan środków pieniężnych. Rachunek przepływów pieniężnych obejmuje wszystkie wpływy i wydatki środków pieniężnych jednostki gospodarczej, z wyjątkiem tych, które dotyczą zakupu i sprzedaży tych środków. Wynikową kategorią RPP są przepływy pieniężne netto - różnica między wpływami i wydatkami środków pieniężnych, które nastąpiły w trakcie okresu sprawozdawczego.
RPP w wersji sprawozdawczej powinien być sporządzany zgodnie z określonymi wymogami ustawowymi. Rodzaje działalności, jakie zostały zdefiniowane na potrzeby RPP, nie pokrywają się z tymi, które zostały wyodrębnione w rachunku zysków i strat. W RPP wyodrębniono trzy rodzaje działalności:
- działalność operacyjna - przez którą się rozumie podstawowy rodzaj działalności jednostki oraz innej jej rodzaje, niezaliczane do działalności inwestycyjnej lub finansowej;
- działalność inwestycyjna - lokacyjna, przez którą rozumie się nabywanie lub zbywanie składników aktywów trwałych i krótkoterminowych aktywów finansowych oraz wszystkie z nimi związane pieniężne koszty i korzyści;
- działalność finansowa - przez którą rozumie się pozyskiwanie lub utratę źródeł finansowania (zmiany w rozmiarach i relacjach kapitału własnego i obcego w jednostce) oraz wszystkie z nimi związane pieniężne korzyści i koszty;
RPP jako obligatoryjny element sprawozdania finansowego może być sporządzany przy zastosowaniu jednej z dwóch metod:
- bezpośredniej - polega na ustalaniu rzeczywistych przepływów pieniężnych ze wszystkich rodzajów działalności przy zastosowaniu metody kasowej. Wymaga to przeprowadzenia analizy zapisów księgowych dokonanych w ciągu jednego okresu sprawozdawczego na kontach środków pieniężnych. Na podstawie tej analizy ustala się kwoty wpływów i wydatków z poszczególnych tytułów.
- pośredniej - polega na wyznaczeniu kwot przepływów pieniężnych z poszczególnych rodzajów działalności według odmiennych zasad. Przepływy pieniężne z działalności operacyjnej są ustalane na podstawie wyniku finansowego netto obliczonego zgodnie z zasadą memoriałową. Przepływy pieniężne z działalności inwestycyjnej i finansowej są natomiast określane, podobnie jak przy metodzie bezpośredniej, przy zastosowaniu metody kasowej.
E. Nowak: Analiza sprawozdań finansowych, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2005;
w książce jest podana „metoda kasowa” (która jest używana przy rozliczaniu podatku VAT), ale chodzi o „zasadę kasową”, która polega na zaliczaniu do przychodów danego okresu tylko tych przychodów, które nastąpiły w wyniku rzeczywistego wpływu środków pieniężnych do kasy lub na rachunek bankowy przedsiębiorstwa. To samo dotyczy poniesionych kosztów, a więc ujmowania w księgach danego okresu sprawozdawczego tylko tych kosztów, które są związane z rzeczywistą wypłatą środków pieniężnych.