BÓLE BRZUCHA SPOWODOWANE CHOROBAMI TRZUSTKI

• Stany zapalne

Ostre nawracające zapalenie trzustki

- bardzo silne bóle o charakterze ciągłym,

- umiejscowione w nadbrzuszu,

- promieniują do kręgosłupa wzdłuż łuków żebrowych,

- trwają 2 ÷ 3 dni, po czym stopniowo wygasają,

- cechy podrażnienia otrzewnej lub rozlane zapalenie otrzewnej, wstrząs,

- spadek ciśnienia, wzrost amylazy i glukozy we krwi i w moczu, spadek Ca, powikłania

krążeniowe; płucno-opłucnowe, nerkowe.

Przewlekłe nawracające zapalenie trzustki

- bóle o charakterze podobnym do bólów w ostrym zapaleniu trzustki,

- pojawiają się nagle, po spożyciu wysokotłuszczowego posiłku,

- utrzymują się kilka godzin - kilka dni,

- na przemian: okresy dolegliwości i wielomiesięczne okresy bezbólowe,

- w czasie okresów bólowych obraz krwi i moczu taki jak w ostrym zapaleniu trzustki.

• Ostre martwice trzustki

- napady bardzo silnych bólów w nadbrzuszu,

- ból promieniuje do lewej połowy klatki piersiowej,

- często towarzyszą objawy podrażnienia otrzewnej i wstrząsu z objawami niedrożności porażennej

jelit,

- wzrost aktywności diastazy w moczu i osoczu krwi.

• Nowotwory trzustki

- objawy zależą od lokalizacji i stopnia zaawansowania,

- bóle ciągłe lub przerywane, promieniują do kręgosłupa,

- nasilają się w pozycji leżącej.

• Torbiel trzustki (rzekoma lub retencyjna)

- bóle w nadbrzuszu utrzymujące się 2 lub więcej tygodni.

BÓLE BRZUCHA SPOWODOWANE CHOROBAMI WĄTROBY I DRÓG ŻÓŁCIOWYCH

• Kamica pęcherzyka żółciowego

- bóle o charakterze kolki (bardzo silne), rzadziej o charakterze ściskającym,

- umiejscowione w prawym podżebrzu, śródbrzuszu lub nadbrzuszu,

- utrzymują się kilka godzin - kilka dni (2 ÷ 3),

- promieniują do prawej łopatki; barku; ręki,

- towarzyszą: nudności (ważna cecha odróżniająca bóle wrzodowe żołądka i dwunastnicy od bólów

żółciopochodnych),

- w badaniu przedmiotowym: tkliwość uciskowa w okolicy prawego podżebrza.

• Ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego

- bóle o charakterze tępym umiejscowione w prawym podżebrzu,

- nasilają się przy głębszym oddechu,

- promieniowanie podobne jak przy kolce żółciowej,

- towarzyszy im gorączka, wymioty, nudności, wzdęcia,

- w badaniu przedmiotowym cechy ograniczonego zapalenia otrzewnej w prawym podżebrzu;

osłuchowo - osłabienie perystaltyki jelit,

- leukocytoza, wzrost OB.; bilirubinemii, fosfatazy zasadowej i amylazy.

• Wzmożone napięcie torebki wątrobowej

- ból o charakterze tępym, zlokalizowany w prawym podżebrzu,

- powody: przewlekły zastój krwi (niewydolność krążenia, ostre zapalenie wątroby).

• Czynnościowe bóle pęcherzyka i dróg żółciowych

- wywołane anomaliami rozwojowymi pęcherzyka (pęcherzyk dwudzielny, uchyłek),

- zmieniona motoryka dróg żółciowych po cholecystektomii.

• Nowotwór pęcherzyka żółciowego

- bóle pojawiają się dopiero w zaawansowanym stadium choroby, kiedy występuje już znaczna

żółtaczka zastoinowa i wyczuwalny przez powłoki ciała nowotwór.

BÓLE CZYNNOŚCIOWE

Są to bóle których przyczyny nie daje się ustalić.

• Zespół okrężnicy drażliwej (colon irritabile)

- okresowo występujące bóle brzucha różnie nasilone i o zmiennym umiejscowieniu,

- głównie w nadbrzuszu lub podbrzuszu,

- często u chorych na czczo, rano; nigdy w nocy,

- nasilenie znacznie mniejsze u chorych powstrzymujących się od posiłków,

- towarzyszą: zaparcia, biegunki, oddawanie stolca pokrytego śluzem (colitis membreneceo),

bezsenność, bóle głowy, dolegliwości sercowe,

- badanie przedmiotowe - obkurczona esica lub poprzecznica,

- pomimo długoletniego przebiegu - stan chorych dobry.

BÓLE BRZUCHA POCHODZENIA TOKSYCZNEGO I POLEKOWEGO

Przewlekłe zatrucie arsenem

- niewielkie bóle brzucha z biegunką,

- bardziej nasilone objawy ze strony OUN; układu krwiotwórczego, przebarwienie skóry.

Przewlekłe zatrucie ołowiem

- najpierw biegunka, następnie napadowo występujące bóle brzucha o charakterze kolkowym,

- obecność rąbka ołowianego na zębach; encefalopatia, niedokrwistość.

Przewlekłe zażywanie leków czyszczących

- bolesna biegunka.

Rtęć

- kilka godzin po zażyciu kurczowe bóle w jamie brzusznej + nudności, wymioty.

Zatrucie pokarmowe

- ból ostry, ale nie towarzyszy mu wzrost napięcia powłok brzusznych,

- połączony z nudnościami, wymiotami i biegunką spowodowaną np. działaniem enterotoksyny

gronkowcowej.

OGÓLNE UWAGI NA TEMAT POSTĘPOWANIA DIAGNOSTYCZNEGO U CHORYCH Z BÓLAMI BRZUCHA

- określenie częstości bólów brzucha (bóle ostre ciągłe; nawracające i przewlekłe),

- charakter,

- umiejscowienie,

- związek z porą lub rodzajem spożytych pokarmów,

- okresowość występowania,

- czy są spowodowane zmianą chorobową wymagającą szybkiej interwencji chirurgicznej czy nie,

- badanie przedmiotowe (razem z badanie per rectum lub per vaginam),

- RTG płuc; EKG, morfologia krwi; zdjęcie przeglądowe i USG jamy brzusznej; oznaczenie

aktywności amylazy we krwi, moczu lub płynie jamy otrzewnowej,

- wywiad + badanie przedmiotowe + wyniki wyżej wymienionych badań przeważnie dają

odpowiedź na pytanie czy są to bóle brzucha spowodowane zmianami chorobowymi

wymagającymi natychmiastowej interwencji chirurgicznej lub monitorowania,

- bóle takie należy różnicować z chorobami „internistycznymi” jamy brzusznej, zawałem dolnej

ściany mięśnia sercowego; zapaleniem pęcherza moczowego lub narządu rodnego lub chorobami

rdzenia kręgowego,

- diagnostyka różnicowa przewlekłych bólów brzucha często wymaga przeprowadzenia

następujących badań: badań endoskopowych żołądka, dwunastnicy, jelit;

cholangiopankreatografii wstecznej; badań kontrastowych przewodu pokarmowego,

- badanie USG należy wykonać w każdym przypadku bólów brzucha o niejasnej etiologii

bezpośrednio po badaniu przedmiotowym.

---