Udo (okolice, mięśnie, powięzie, naczynia, nerwy, elementy topograficzne)

Okolice (4):

1. o. przednia uda (r. femoralis anterior)

2. o. tylna uda (r. femoralis posterior)

3. o. przyśrodkowa uda (r. femoris medialis)

4. o. boczna uda (r. femoralis lateralis)

MIĘŚNIE (10)

grupy (3):

1. mm. prostowniki (mm. extensores)

2. mm. zginacze (mm. flexores)

3. mm. przywodziciele (mm. adductores)

grupa przednia - mięśnie prostowniki

1. m. krawiecki s. m. najdłuższy uda (m. sartorius seu m. longissimus femoris) - jako jedyny zgina staw biodrowy i kolanowy

2. m. czworogłowy uda (m. quadriceps femoris):

1. m. prosty uda (m. rectus femoris)

2. m. obszerny przyśrodkowy (m. vastus medialis)

3. m. obszerny boczny (m. vastus lateralis)

4. m. obszerny pośredni (m. vastus intermedius)

+ m. stawowy kolana (m. art. genus)

unerwienie - 1 + 2 nerw udowy

grupa tylna - mięśnie zginacze

1. m. półścięgnisty (m. semitendinosus)

2. m. półbłoniasty (m. semimembranosus)

3. m. dwugłowy uda (m. biceps femoris)

1. głowa długa (caput longum)

2. głowa krótka (caput breve)

unerwienie - cz. piszczelowa n. kulszowego (p. tibialis n. ischiadici) za wyjątkiem głowy krótkiej m. dwugłowego, którą zaopatruje cz. strzałkowa n. kulszowego (p. peronealis n. ischiadici)

grupa przyśrodkowa - mięśnie przywodziciele

1. m. grzebieniowy (m. pectineus)

2. m. przywodziciel długi (m. adductor longus)

3. m. smukły (m. gracilis)

4. m. przywodziciel krótki (m. adductor brevis)

5. m. przywodziciel wielki (m. adductor magnus) [cz. górna - m. przywodziciel najmniejszy (m. adductor minimus)]

unerwienie:

1. m. grzebieniowy - n. zasłonowy + n. udowy

2. m. przywodziciel wielki - n. zasłonowy + n. piszczelowy

3. pozostałe mięśnie - tylko n. zasłonowy

POWIĘZIE (1):

POWIĘŹ SZEROKA (fascia lata) - jest to ścięgnista błona obejmująca ściśle mięśnie uda, ku górze przechodzi w powięź pośladkową, ku dołowi w powięź podkolanową i goleniową

wzmocnienie utkania (1):

pasmo biodrowo-piszczelowe (tractus iliotibialis) - jest to podłużne utkanie na powierzchni bocznej uda.

przyczep końcowy - na kłykciu bocznym kości piszczelowej (condylus lateralis tibiae).

zadanie - hamuje ruchy przywodzenia, ustala wyprost w stawie kolanowym

rozrzedzenie utkania (1):

powięź sitowa (fascia cribrosa) - ograniczona przez brzeg sierpowaty (margo falciformis) + róg górny i dolny (cornu sup. et inf.)

przeszywają ją:

1. tt. i żż. sromowe zewnętrzne

2. t. i ż. nabrzuszna powierzchowna

3. t. i ż. okalająca biodro powierzchowna

4. ż. odpiszczelowa (v. saphena magna)

wszystkie naczynia żylne tej okolicy tworzą (astra venosa superficialis trigoni femralis)

blaszki (2):

1. blaszka powierzchowna (lamina superficialis)

2. blaszka głęboka (lamina profunda)

1+2 tworzą pochewkę (vagina):

1. pochewka m. krawieckiego (vagina m. sartorii)

2. pochewka m. napinacza powięzi szerokiej (vagina m. tensoris fasciae latae)

3. pochewka t. i ż. udowej (vagina arteriae et venae femoralis)

przegrody międzymięśniowe uda (septa intermuscularia femoris) [2]:

1. przegroda międzymięśniowa przyśrodkowa uda (septum intermusculare femoris mediale) - oddziela prostowniki od przywodzicieli

2. przegroda międzymięśniowa boczna uda (septum intermusculare femoris laterale) - oddziela prostowniki od zginaczy

TĘTNICE (1):

Tętnica udowa (a. femoralis)

rozpoczyna się od połowy więzadła pachwinowego

do rozworu ścięgnistego przywodzicieli (hiatus tendineus adductorius)

przechodzi w - t. podkolanową

przebieg - jako przedłużenie t. biodrowej zewnętrznej (a. iliaca externa)

- przez rozstęp naczyń (lacuna vasorum)

- w trójkącie udowym większym, mniejszym i dole biodrowo-grzebieniowym (fossa iliopectinea)

- bocznie od żyły udowej (v. femoralis)

- pod m. krawieckim (bocznie i do przodu od ż. udowej)

- w kanale przywodzicieli

gałęzie - 2 grupy:

1. gałęzie powierzchowne (3):

1. t. nabrzuszna powierzchowna (a. epigastrica superficialis)

2. t. okalająca biodro powierzchowna (a. circumflexa ilium superficialis)

3. tt. sromowe zewnętrzne [2-3] (aa. pudendae externae)

2. gałęzie głębokie (2):

1. t. głęboka uda (a. profunda femoris) - odchodzi od tylno-bocznego obwodu t. udowej, poniżej więzadła pachwinowego

w dole biodrowo-grzebieniowym oddaje gałęzie (2):

1. t. okalającą udo boczną (a. circumflexa femoris lateralis)

2. t. okalającą udo przyśrodkową (a. circumflexa femoris medialis)

3. gał. końcowe (rr. terminales) = tt. przeszywające I, II, III (aa. perforantes): przeszywają mm. przywodziciele uda, zaopatrują mm. zginacze uda

2. t. zstępująca kolana (a. genu descendens) - przebija blaszkę ścięgnistą (lamina vastoadductoria) + n. udowo-goleniowy (n. saphenus)

ŻYŁY - 2 grupy:

żyły głębokie - towarzyszą równoimiennym gałęziom tętniczym t. udowej

żyły powierzchowne (2):

1. ż. odpiszczelowa (v. saphena magna) - biegnie wzdłuż przyśrodkowego brzegu m. krawieckiego, uchodzi do ż. udowej, przez rozwór odpiszczelowy (hiatus saphenus)

dopływy (4):

1. żż. odpiszczelowe dodatkowe (vv. saphenae accesoriae)

2. ż. nabrzuszna powierzchowna (v. epigastrica superficialis)

3. ż. okalająca biodro powierzchowna (v. circumflexa ilium superficialis)

4. żż. sromowe zewnętrzne (vv. pudendae externae)

2. ż. udowo-podkolanowa (v. femoropoplitea) - łączy żż. pośladkowe dolne (vv. gluteae inf.) i żż. przeszywające (vv. perforantes) z ż. odstrzałkową (v. saphena parva)

towarzyszy jej nerw skórny uda tylny (n. cutaneus femoris posterior)

węzły chłonne

1. węzły chłonne pachwinowe (powierzchowne i głębokie)

2. węzły chłonne podkolanowe (n. l. poplitei)

NERWY (6):

Nerw płciowo-udowy → gał. udowa

przebieg:

przez - rozstęp naczyń

na - przednim obwodzie tętnicy udowej

gałęzie - gał .skórne (rr. cutanei) dla przedniej okolicy uda

Nerw udowy

przebieg:

przez - rozstęp mięśni na m. biodrowym

w - dole biodrowo-grzebieniowym

bocznie - od t. udowej

przez - górną część trójkąta udowego większego i mniejszego

poniżej - więzadła pachwinowego

gałęzie:

1. gał. grzebieniową (r. pectineus) - dla m. grzebieniowego

2. gał. krawieckie (rr. sartorii) - dla m. krawieckiego

oddaje gał. końcowe (powierzchowne i głębokie):

1. gał. powierzchowne - gał. skórne przednie dla okolicy przedniej uda

2. gał. głębokie - gał. mięśniowe dystalne dla m. czworogłowego uda

1. n. udowo-goleniowy (n. saphenus) - jest to przyśrodkowa gał. głęboka o charakterze skórnym

przebieg:

cz. udowa - krzyżuje od przodu t. udową, wchodzi do kanału przywodzicieli, przebija blaszkę ścięgnistą (+ t. zstępująca kolana), dochodzi do żyły odpiszczelowej

cz. goleniowa - patrz goleń

Nerw skórny boczny uda

przebieg:

cz. udowa - przy kolcu biodrowym przednim górnym przebija więzadło pachwinowe

dzieli się na gał. końcowe (2) - gał. przednią i tylną

zaopatruje okolicą boczną uda

Nerw zasłonowy

przebieg:

przez - kanał zasłonowy (w składzie triady zasłonowej) zstępuje na udo

biegnie pomiędzy m. przywodzicielem krótkim, a grzebieniowym

gałęzie (2):

1. gał. mięśniowe - dla mm. przywodzicieli

2. gał. skórna - dla przyśrodkowej okolicy uda (1/3 część dolna)

1. gał. tylna - pomiędzy m. przywodzicielem krótkim

Nerw skórny uda tylny

przebieg:

pod - powięzią szeroką

przyśrodkowo - od n. kulszowego

między - m. dwugłowym uda, a m. półścięgnistym

przebija - powięź podkolanową (+ ż. udowo-podkolanowa)

gałęzie (1) - gał. skórne tylne uda - przebijają powięź szeroką i zaopatrują tylną okolicę uda

Nerw kulszowy

przebieg - cz. udowa

na - m. przywodzicielu wielkim

pod - mm. zginaczami uda

z - tętnicą towarzyszącą n. kulszowemu (a. comitans n. ischiadici) → t. pośladkowa dolna (a. glutea inf.)

dzieli się na zmiennej wysokości na (2):

1. n. piszczelowy (n. tibialis)

2. n. strzałkowy wspólny (n. peroneus communis)

gałęzie mięśniowe - dla mm. zginaczy uda:

1. cz. strzałkowa n. kulszowego (p. peronealis n. ischiadici) - dla głowy krótkiej m. dwugłowego uda

2. cz. piszczelowa n. kulszowego (p. tibialis n. ischiadici) - dla pozostałych mięśni zginaczy uda

UNERWIENIE UDA

mięśnie (3):

1. n. udowy

2. n. zasłonowy

3. n. kulszowy

skóra (5):

1. n. płciowo-udowy

2. n. udowy

3. n. skórny uda boczny

4. n. skórny uda tylny

5. n. zasłonowy

ELEMENTY TOPOGRAFICZNE

1. trójkąt udowy większy (trigonum femorale maius)

2. trójkąt udowy mniejszy (trigonum femorale minus)

3. dół biodrowo-grzebieniowy (fossa iliopectinea)

4. dół owalny (fossa ovalis)

5. rozwór odpiszczelowy (hiatus saphenus)

6. kanał udowy (canalis femoralis)

7. kanał przywodzicieli (canalis adductorius)

Trójkąt udowy większy

jest to trójkątne pole powstałe przez rozsunięcie się prostowników i przywodzicieli uda, podstawą skierowaną ku górze

ograniczenia (3):

boczne - m. krawiecki

przyśrodkowe - brzeg przyśrodkowy m. przywodziciela długiego

górne - więzadło pachwinowe

wierzchołek - wejście do kanału przywodzicieli

dno - m. przywodziciel długi, m. grzebieniowy, m. biodrowo-lędźwiowy

zawartość:

1. t. i ż. udowa

2. n. udowy

3. gał. udowa n. płciowo-udowego

4. w. chł. pachwinowe głębokie (n. l. inguinales profundi)

Trójkąt udowy mniejszy

jest zlokalizowany w obrębie trójkąta udowego większego

ograniczenia (3):

boczne - m. krawiecki

przyśrodkowe - brzeg boczny m. przywodziciela długiego

górne - więzadło pachwinowe

wierzchołek - na krętarzu mniejszym

dno - m. grzebieniowy, m. biodrowo-lędźwiowy

zawartość - jak w trójkącie udowym większym

PORÓWNANIE TRÓJKĄTA UDOWEGO WIĘKSZEGO I MNIEJSZEGO

ograniczenie	trójkąt udowy większy	trójkąt udowy mniejszy
boczne	m. krawiecki	jak obok
przyśrodkowe	m. przywodziciel długi (brzeg przyśrodkowy)	jak obok (brzeg boczny!!!)
górne	więzadło pachwinowe	jak obok
wierzchołek	wejście do kanału przywodzicieli	na krętarzu mniejszym
dno	trzy mięśnie: m. grzebieniowy m. biodrowy m. przywodziciel długi	dwa mięśnie: m. grzebieniowy m. biodrowy -
zawartość	t. i ż. udowa, n. udowy, gał. udowa n. płciowo-udowego	jak obok

Dół biodrowo-grzebieniowy

Jest wpisany w trójkąt udowy mniejszy.

dno (2):

1. m. biodrowo-lędźwiowy

2. m. grzebieniowy

wysłany przez - powięź biodrowo-grzebieniową (fascia iliopectinea) → blaszka głęboka powięzi szerokiej

przykryty przez - blaszkę powierzchowną powięzi szerokiej

zawartość - jak w trójkącie udowym

Dół owalny

Część dolna dołu biodrowo-grzebieniowego, uwidaczniająca się po wypreparowaniu blaszki sitowej (lamina cribrosa)

Rozwór odpiszczelowy

Największy otwór w obrębie blaszki sitowej (lamina cribrosa), wywołany przejściem żyły odpiszczelowej (v. saphena magna)

ograniczenie:

boczne - brzeg sierpowaty (margo falciformis)

górne - róg górny (cornu superius)

dolne - róg dolny (cornu inferius)

Kanał udowy (canalis femoralis)

Jest to przestrzeń potencjalna (fizjologicznie nie posiada żadnej zawartości). Na przekroju poprzecznym ma kształt trójkąta z wierzchołkiem skierowanym przyśrodkowo.

pierścienie (anuli)

1. pierścień górny s. głęboki - w przyśrodkowym kącie rozstępu naczyń

ograniczenie (4):

przednie - więzadło pachwinowe

tylne - grzebień kości łonowej (pecten ossis pubis)

przyśrodkowe - więzadło rozstępowe (lig. lacunare) → boczny brzeg tzw. więzadła grzebieniowego (lig. pectineale)

boczne - ż. udowa (v. femoralis)

zamknięty przez przegrodę udową (septum femorale) → powięź poprzeczna brzucha (f. transversalis abdominis)

2. pierścień dolny s. powierzchowny - położony w blaszce powierzchownej powięzi szerokiej (lamina cribrosa)

ściany (3):

1. przednia - blaszka powierzchowna powięzi szerokiej

2. tylna - blaszka głęboka powięzi szerokiej

3. boczna - ż. udowa

zawartość - tkanka łączna i tłuszczowa

Kanał przywodzicieli (canalis adductorius)

Łączy trójkąt udowy większy z dołem podkolanowym. Na przekroju poprzecznym ma kształt trójkąta z wierzchołkiem skierowanym ku tyłowi.

otwory (2):

1. otwór górny (for. aditus) - pokrywa się z wierzchołkiem trójkąta udowego większego

2. otwór dolny (for exitus) - jest to rozwór ścięgnisty przywodzicieli (hiatus tendineus adductorius) leżący pomiędzy udem a ścięgnem m. przywodziciela wielkiego (części która ma przyczep na guzku przywodzicieli)

ściany (3):

1. boczna - m. obszerny przyśrodkowy, m. czworogłowy uda

2. przyśrodkowa - m. przywodziciel wielki

3. przednia - blaszka ścięgnista (lamina vastoadductoria), która jest utworzona przez blaszką głęboką powięzi szerokiej, przebija ją n. udowo-goleniowy i t. zstępującą kolana

zawartość : t. udowa, ż. udowa (do tyłu od tętnicy), t. zstępująca kolana (a. genu descendens), n. udowo-goleniowy (n. saphenus)

---