Znaczenie aktywności ruchowej w życiu człowieka.
„Człowiek żyje życiem całego swojego ciała, wszystkimi jego elementami, warstwami, jego zdrowie zależy od zdrowia jego organizmu”.
Swoje możliwości ruchowe człowiek przejawia na bazie budowy ciała i jego funkcji wewnętrznych zaś w formie ruchu rozwija je i doskonali. Ćwiczenia ruchowe są tym czynnikiem, który rozwija somatyczne i motoryczne właściwości organizmu. Ich znaczenie dla prawidłowego przebiegu rozwoju biologicznego trudno jest przecenić. Ćwiczenia ruchowe kształtują właściwości morfologiczne organizmu przez intensyfikowanie wzrastania oraz wpływ na funkcje narządów biorących udział w ćwiczeniu.
Ćwiczenia ruchowe wpływają także na czynnościowe doskonalenie się organizmu. Praca mięśniowa mobilizuje funkcje całego organizmu, rozwijając je i dostosowując do szerokiego zakresu zadań. Strukturalne i funkcjonalne efekty wpływu ćwiczeń ruchowych na organizm dziecka znajdują szczególny wyraz w rozwoju sprawności fizycznej. Wychowanie fizyczne i sport w najbardziej widoczny sposób wpływają przede wszystkim na sprawność dzieci i młodzieży oraz staja się głównym czynnikiem ich rozwoju motorycznego.
Stan sprawności fizycznej młodego pokolenia, czyli tych właściwości motorycznych, które decydują o sposobie rozwiązywania różnorodnych zadań ruchowych wymagających pełnego zdrowia, stanowi podstawowe zadanie wychowania fizycznego i sportu oraz różnorodnych form rekreacji ruchowej. Poziom sprawności fizycznej zależy w dużym stopniu od trybu życia, a w nim od poziomu aktywności ruchowej.
Uczestnictwo polskiej młodzieży szkolnej pozostawia jednak wiele do życzenia. A przecież wiadomo, iż wpływ działalności sportowej na dzieci i młodzież jest bardzo ważny, ze względu na jej psychiczne uwarunkowania. Osobowość człowieka, jej postawy wykształcają się bowiem już we wstępnych okresach edukacji szkolnej.
Wykorzystując postępy techniki, współczesny człowiek coraz bardziej ogranicza swoja aktywność fizyczną do niezbędnego minimum. Jak wynika z badań, stopniowa redukcja ogólnej aktywności ruchowej prowadzi do obniżenia wydolności fizycznej i ogranicza możliwości rozwoju osobniczego, a także zmniejsza zdolności adaptacyjne do stale zmieniających się warunków życia. Wśród przedstawicieli młodego pokolenia, stale wzrasta procent dzieci zaliczanych do dyspanseryjnych. Znaczna część niedomagań i schorzeń jest wynikiem niedostatecznego uczestnictwa dzieci i młodzieży w ćwiczeniach fizycznych.
Wśród czynników egzogennych wpływających z różną mocą na poziom aktywności ruchowej wyróżnia się takie czynniki społeczno-kulturowe jak: pochodzenie społeczne, wykształcenie rodziców, wpływy rodzinne na sprawność fizyczną, poziom wykształcenia, wysokość zarobków, postawy wobec kultury fizycznej, ciała, oraz kultury osobistej, wpływ szkoły, przykład nauczyciela wychowania fizycznego, miejsce zamieszkania, charakter i wielkość środowiska.
Stwierdzono, iż najlepszą sprawnością fizyczną odznacza się młodzież pochodzenia inteligenckiego; ustępuje im nieco młodzież robotnicza, natomiast wyraźnie gorsze sprawnościowo są dzieci chłopskie.
Korzystniejsze elementy środowiska materialnego, a przede wszystkim inne formy spędzania czasu, modele zachowań, aspiracje, systemy wartości powodują, że młodzież wzrastająca w miastach odznacza się wyższym poziomem sprawności fizycznej. Dzieci rodziców o najniższym statusie wykształcenia - niepełne podstawowe i podstawowe, wykazują najniższy poziom ogólnej sprawności fizycznej. Dzieci rodziców o wykształceniu średnim, a nawet niepełnym oraz wyższym charakteryzują się sprawnością powyżej przeciętnej.
O tym jak systematyczne ćwiczenia ruchowe wpływają na podniesienie rozwoju somatycznego świadczą liczne polskie i zagraniczne eksperymenty. Dowodzą one, że grupy młodzieży trenującej osiągają znaczną przewagę nad rówieśnikami nie trenującymi w takich cechach wzrastania jak: wysokość, ciężar ciała, obwód klatki piersiowej i obwody kończyn.
Aktywność ruchowa poprawia stan zdrowia na różne sposoby. Jest najtańszym i najprostszym sposobem zapobiegania wielu schorzeniom. Lekarze alarmują, iż obecny sedenteryjny tryb życia: „nałogowe” spędzanie wolnego czasu przed telewizorem czy monitorem komputera, a co za tym idzie ogólny brak nawyku ruchu, w sposób zdecydowanie negatywny wpływa nie tylko na samopoczucie, ale przede wszystkim na zdrowie człowieka. Najistotniejsze zmiany w wyniku uprawiania jakichkolwiek form ruchowych, zachodzą w czynnościach układu oddechowego, krążenia, mechanizmach kontroli metabolizmu oraz mięśniach szkieletowych. Trening, zwłaszcza aerobikowy, powoduje, zwiększenie się pojemności życiowej płuc, wzrasta ich maksymalna wentylacja, przez co dochodzi do zwiększenia ogólnej wytrzymałości organizmu. Regularnie ćwicząc, zwiększamy objętość krwi krążącej w ustroju co powoduje szybsze usuwanie szkodliwych substancji i produktów przemiany materii z organizmu, powodując szybsza odnowę biologiczną.
W dalszym ciągu jednak aktywność ruchowa nie jest w pełni doceniana a nawet rozumiana. Bagatelizuje się jej integrującą rolę w budowaniu i realizowaniu zdrowego stylu życia, nie dostrzega jej znaczenia we wzmacnianiu psychiki człowieka, rozwiązywaniu problemów społecznych czy nawet duchowych. Jeśli zatem chcemy żyć w zgodzie ze słynną sentencją: ”PRIMUM NON NOCERE”, co znaczy przede wszystkim nie szkodzić, powinniśmy uświadomić sobie, że z pośród wielu środków najważniejsza jest aktywność ruchowa. Tylko ona jest w stanie skutecznie wspomagać rozwój fizyczny człowieka na zasadzie pełnej harmonii, a także jego rozwój fizyczny i społeczny. Żadne rozważania intelektualne czy debaty, ani medytacje czy skomplikowane procedury psychoterapeutyczne, najlepsze odżywianie lub leki nie zastąpią w żadnej mierze ruchu.
Ruch jest w stanie zastąpić każdy lek, lecz żaden lek nie jest w stanie zastąpić ruchu. Zatem ruch oraz aktywność fizyczna są sprawą priorytetową. Są jakby fundamentem i podstawą zdrowia, najważniejszym elementem strategii w jego promocji.
Choć budżet naszego wolnego czasu określamy jako nie wystarczający ze względu na wymogi współczesności, musimy pamiętać czas wolny możemy spędzić miło i pożytecznie. Istotną funkcję może tu pełnić rekreacja ruchowa, która dotyczy wszelkich form racjonalnego pożytkowania wolnego od pracy czasu z przeznaczeniem na odnowę sił. Recreo - znaczy: przywrócić do życia, ożywić, pokrzepić, wzmocnić, stworzyć na nowo. Uprawianie różnego rodzaju form rekreacji ruchowej stwarza możliwości kontaktu z przyrodą oraz wpływa na dbałość o własne zdrowie.
Istotą rekreacji jest: aktywność- jako forma aktywnego spędzania wolnego czasu; dobrowolność- jako poczucie swobody wyboru i możliwości działania; bezinteresowność- jako barak pobudek ekonomicznych; przyjemność- jako relaks dla ducha i ciała.
Zagrożeniami wynikającymi z braku aktywności ruchowej jest m.in.zwiększenie ryzyka wystąpienia następujących schorzeń:
nadciśnienie tętnicze
choroby serca
otyłość
osteoporoza
udar mózgu
depresja
rak jelita grubego
Korzyści jakie płyną ze zwiększonej aktywności ruchowej to m.in.:
szybsza utrata masy ciała
zmniejszenie ilości tkanki tłuszczowej bez utraty tkanki mięśniowej
zwiększenie wydolności organizmu
poprawa samopoczucia oraz wzrost energii życiowej
zmniejszenie napięcia i stresu
poprawa ogólnego stanu zdrowia
obniżenie ciśnienia tętniczego
obniżenie całkowitego poziomu cholesterolu oraz co najważniejsze „złego” cholesterolu LDL we krwi
Od wczesnego dzieciństwa człowiek przejawia naturalną potrzebę ruchu. Ruch jest nieodłącznym elementem naszego życia, naszej egzystencji. Zaniedbania w postaci braku jego nawyku, zaowocują w przyszłości. Błędem jest czekanie na dorosłość by zrozumieć jakie korzyści niesie ze sobą aktywność ruchowa. Zatem brak w młodym wieku zachęty i warunków do systematycznego zaspakajania tej naturalnej potrzeby, doprowadzi do jej wygasania.
Reasumując zatem: stała, systematyczna i optymalna aktywność ruchowa, stanowi warunek ciągłego podnoszenia na wyższy poziom nie tylko sprawności fizycznej, ale przede wszystkim walorów zdrowotnych naszego organizmu.
Literatura:
Maszczak T., 1995, „Wychowanie fizyczne i zdrowotne wobec zagrożeń cywilizacyjnych”, Wychowanie fizyczne i zdrowotne.
Sroczyński W., 1983, „Uczestnictwo młodzieży szkolnej w kulturze fizycznej”, Kultura fizyczna nr. 9-10.
Publikacje zamieszczone w internecie.
Znaczenie aktywności ruchowej w życiu człowieka
Strona 3