GOSPODARKA FINANSOWA PRZEDSIĘBIORSTWA
Przedmiotem gospodarki finansowej przedsiębiorstwa jest gromadzenie i wydatkowanie przez nie środków pieniężnych. Gospodarka finansowa przedsiębiorstwa polega na kierowaniu strumieniami przychodów i wydatków, czyli na kierowaniu ruchem strumieni pieniężnych.
Finansowanie polega na zaopatrzeniu przedsiębiorstwa w niezbędne środki finansowe. W zakres finansowania wchodzą operacje kapitałowe i kredytowe podejmowane w celu budowy i odbudowy kapitału niezbędnego przedsiębiorstwa.
Zwykle wyróżnia się dwa rodzaje finansowania:
bieżące pozwalają na realizację celów przedsiębiorstwa i umacnianie jego pozycji na rynku
pierwotne polega na zwiększeniu kwot kapitału związanego z powołaniem przedsiębiorstwa, a także z jego rozbudową
Celem działalności przedsiębiorstwa jest osiąganie pozytywnego wyniku finansowego. Wynik finansowy przedsiębiorstwa w ogólnym ujęciu stanowimy różnicę między jego przychodami, a kosztami ich uzyskania. Dodatni wynik finansowy jest zyskiem a ujemny stanowi stratę przedsiębiorstwa. Ujemny wynik finansowy zmniejsza kapitał rezerwowy lub kapitał akcyjny. Powoduje to zachwianie kondycji finansowej przedsiębiorstwa i jego wiarygodności . Zysk jest źródłem zasilania finansowego a także podstawowym kryterium oceny gospodarowania w przedsiębiorstwie. Podlega on podziałowi między budżet państwa, właścicieli, pracowników i potrzeby rozwojowe i modernizacyjne przedsiębiorstwa.
Narzędziem podziału zysku na rzecz budżetu państwa jest podatek. Po opłaceniu podatku i innych obciążeń na rzecz budżetu najważniejszą częścią zysku jest tzw. fundusz własny przedsiębiorstwa. Przeznacza się go na finansowanie działalności inwestycyjnej, postępu technicznego i przyrostu środków obrotowych. Może on być powiększony o kwoty uzyskane z emisji obligacji i o kredyt uzyskany w banku.
Głównym składnikiem tworzenia wyniku finansowego są przychody uzyskiwane z działalności gospodarczej. Źródłem przychodu może być też wolny kapitał, którym dysponuje przedsiębiorstwo i który może być w dowolny sposób zagospodarowany np. może być złożony w banku za odpowiednim oprocentowaniem. Źródłem przychodu mogą być także: dochody z dzierżawy lub najmu terenów , budynków , maszyn, urządzeń i innych składników majątkowych.
Na wynik finansowy może wpłynąć także saldo zysków i strat nadzwyczajnych. Koryguje ono na plus lub na minus wynik finansowy.
Straty nadzwyczajne mogą dotyczyć różnych zdarzeń losowych np. odsetek od kredytów i pożyczek przedterminowych, zniszczenia części majątku trwałego, strat z powodu produkcji nie trafionej rynkowo itp.
Wynik finansowy przedsiębiorstwa można zapisać następującym równaniem:
Wynik finansowy przedsiębiorstwa = przychody - koszty uzyskania przychodów- podatek dochodowy +- saldo zysków i strat nadzwyczajnych
(zysk lub strata)
Na wielkość przychodów przedsiębiorstwa wywierają wpływ m.in. ceny wytwarzanych wyrobów. Ceny w ogólnym ujęciu stanowią pieniężne wyrażenie wartości towarów i usług. Ich poziom może się odchylać w górę i w dół od wartości towarów i usług w zależności od kształtowania się popytu i podaży w danej dziedzinie.
Ceny są jednym z najważniejszych parametrów ekonomicznych w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa.
Pełnią one następujące funkcje:
informacyjna - polega na tym że ceny informują producenta z jednej strony o popycie na wytworzone produkty, a z drugiej strony o opłacalności wyrobów lub usług wytwarzanych albo projektowanych.
stymulacyjna - polega na oddziaływaniu cen na podaż wyrobów i usług, na pobudzeniu producentów do zwiększenia produkcji niektórych asortymentów, do podnoszenia jakości produkcji.
redystrybucyjna - polega na tym, ze poziom cen wpływa na kształtowanie wielkości dochodów przedsiębiorstwa. Funkcja ta jest narzędziem przesuwania dochodów od jednych grup społecznych do innych grup i do budżetu państwa. Przedsiębiorstwo mające monopolistyczną pozycję na rynku zwykle ustalają cenę na poziomie umożliwiającym osiąganie zysku wyższego od przeciętnego, w ten sposób przewidują one dochody innych przedsiębiorstw i konsumentów.
równoważąca - wynika z oddziaływania praw rynku . Ceny powinny być wynikiem oddziaływania popytu i podaży wyrobów. Powinny być elastyczne i niezależne od producentów.
Najczęściej stosuje się 4 podstawowe metody ustalania cen wyrobów
metoda kosztowa jest oparta na kalkulacji kosztów produkcji wyrobów. Odzwierciedla ona warunki wewnętrzne produkcji.
metoda podażowo-popytowa polega na ustalaniu cen na poziomie, który zrównoważy podaż z popytem. Odzwierciedla ona warunki zewnętrzne, czyli warunki realizacji produkcji.
metoda oceny efektu użytkowego opiera się na związku między przyrostem efektu użytkowego wyrobu i kosztami uzyskania tego efektu.
metoda opierająca się na cenach międzynarodowych, które są podstawą ustalania cen krajowych.
Główne źródła finansowania przedsiębiorstwa można podzielić na:
własne
stopniowe gromadzenie osiąganych zysków (cash flows)
Przepływy pieniężne są źródłem finansowania funduszy długoterminowych. Zależą one od wielkości zysku brutto, stopy podatku dochodowego, stopy oprocentowania długów, wielkości długów i od amortyzacji.
emisje nowych akcji
Emisje akcji są skierowane na wzrost wartości kapitału akcyjnego przeznaczonego na rozwój przedsiębiorstwa.
Akcje są przeznaczone na decyzje inwestycyjne, które charakteryzują się dużą wielkością nakładów, długotrwałością procesu i dużym wpływem na sytuację przedsiębiorstwa w przyszłości.
wyprzedaż części majątku
Wyprzedaż majątku jest pożądana w wyniku niskiego stopnia eksploatacji, istnienia zbędnych, zużytych lub zamortyzowanych części majątku. Uzyskane w ten sposób środki finansowe powiększają kapitał własny.
obce
pożyczki, kredyty, emisje nowych obligacji
Różnica między kredytem a pożyczką polega na tym, że udzielając pożyczki bank nie docieka jakim celom ma ona służyć. Interesuje się zabezpieczeniem zwrotu. natomiast kredyt bankowy służy realizacji celu gospodarczego zaakceptowanego przez bank.
Obligacje wraz z zaciągniętymi kredytami i pożyczkami składają się na długi przedsiębiorstwa i stanowią kapitał obcy przedsiębiorstwa.
leasing i dzierżawa
Leasing i dzierżawa umożliwiają przedsiębiorstwu osiągnięcie gotówki poprzez wydzierżawienie ruchomych środków trwałych np. maszyn, urządzeń środków transportu, nieruchomości w tym również kompletnych zakładów produkcyjnych.