„Ruch w procesie rehabilitacji”
Co to jest ruch? W zachowaniu się wyższych zwierząt i człowieka najważniejszą rolę odgrywają ruchy dowolne, uruchamiane przez ośrodki ruchowe w płatach czołowych kory mózgowej; w ośrodkach tych, zaliczanych od tzw. Układu piramidowego, nie tylko powstają bezpośrednie rozkazy wykonania ruchu, lecz są także przechowywanie wzorce (ślady pamięciowe) złożonych aktów ruchowych, a w najbardziej ku przodowi położonych częściach kory mózgowej - wzorce świadomych ciągów działań; sprawny przebieg ruchów dowolnych wymaga współdziałania systemu ośrodków ruchowych, korowych i podkorowych zaliczanych do układu pozapiramidowego móżdżku. U zdrowego człowieka ruch dowolny często towarzyszą współ ruchy, na przykład poruszanie kończynami górnymi chodu; wiele dowolnych czynności ruchowych ulega automatyzacji, tzn. wykonywane są bez bezpośredniego zaangażowania uwagi (na przykład chód, jazda na rowerze, taniej); proces ten polega na częściowym przejmowaniu sterowania ruchami dowolnymi przez układ pozapiramidowy. Rehabilitacja jest to oddziaływanie lecznicze, społeczne w celu przystosowania do czynnego udziału w życiu społecznym osób, które z powodu wad wrodzonych lub nabytych, choroby lub urazu są kalekami bądź doznały przemijającej lub trwałej utraty zdrowia i stały się na stałe lub na pewien czas inwalidami; rehabilitacja jest procesem złożonym, który ma na calu przywrócenie inwalidzie - w możliwym wysokim stopniu - sprawności organizmu oraz poczucia własnej wartości społecznej i rodzinnej. Wyróżnia się rehabilitacja leczniczą, społeczną i zawodową; rehabilitacja lecznicza jest elementem procesu leczenia, a jej celem jest przywrócenie funkcji utraconych w wyniku choroby lub wyrobienia mechanizmów zastępczych; metody rehabilitacji leczniczej obejmują: fizykoterapie, gimnastykę leczniczą, naukę wykonywania czynności codziennych, zaopatrzenie w protezy i aparaty rehabilitacyjne oraz nauczenie posługiwania się nimi.
Ruch jest jednym z podstawowych cech wszystkich organizmów, zarówno ludzi, zwierząt i roślin:
- może dotyczyć zmian miejsca całego organizmu albo jego części, na przykład ruch lokomocyjny;
- może być efektem zmian w strukturze organizmu, na przykład komórki, włókna mięśniowego;
- może wpływać na zmienność rzeczywistości przyrody
Moim zdaniem ruch w procesie rehabilitacji jest nieunikniony. Jest bardzo potrzebny z wielu powodów. Nie jest to taki zwyczajny ruch, ruch ten musi być dostosowany do danego kalectwa, nie każdym ruchem można wyleczyć każdą chorobę. W rehabilitacji ćwiczenia należy prowadzić w odciążeniu lub z niewielkim obciążeniem. Ćwiczenia izometryczne w rehabilitacji i sporcie polegają na napinaniu mięśni bez zmiany ich długości. Rozwój siły w początkowym okresie odbywa się głównie przez przystosowanie ćwiczeń z pokonywaniem oporu własnego ciała. Powoduje to jednam bardzo powolny przyrost siły. Uwzględniając zależność siły od fizjologicznego przekroju mięśnia należy stosować ćwiczenia prowadzące do zwiększenia masy mięśniowej. Zwiększenie przekroju mięśni i ich ciężaru pozwala na lepsze magazynowanie energii i ułatwia jej wymianę.
W rehabilitacji musimy postawiać na cechy motoryczne na przykład na gibkość. Gibkość jest to duża ruchomość w stawach, pozwalająca na wykonywanie ruchów o znaczniej amplitudzie. Dotyczy to m.in. stawów kręgosłupa, ramiennych, biodrowych itd. W rehabilitacji cecha ta ma wpływ na poprawę ruchomości i sprawności aparatu ruchu, co ma wpływ na efektywniejsze usprawnianie, natomiast w sporcie warunkuje dobre opanowanie techniki danej dyscypliny sportowej, jak również rozwój siły, szybkości i wytrzymałości.
Myślę że w rehabilitacji ważna jest tez psychika człowieka, podejście do danego problemu. Może trafić się pacjent który bardzo chętnie podda się rehabilitacji w włoży w nią wszystkie swoje siły i będzie mu łatwiej dojść do pełni zdrowia, niż pacjent który będzie załamany z powodu choroby i nie będzie chętnie uczestniczył w zajęciach rehabilitacyjnych. Więc nie tylko ruch ma tutaj ogromne znaczenie ale także psychika i chęci człowieka. Człowiek często sam, angażując swe siły fizyczne, umysł i wolę, przezwycięża chorobę lub kalectwo, leczy się aktywnie, nie poddając się biernej kuracji. Dobór i czas trwania ćwiczeń zależy od stanu zdrowia pacjenta, jednostki chorobowej i celów, jakie stawia sobie rehabilitacja, którymi są: nauka lokomocji, zapobieganie ograniczeniom w ruchomości stawów, aktywizacja grup dynamicznych mięśni i zapobieganie skutkom hipokinezy.
Mówiąc o pozytywnym wpływie ruchu na zdrowie, mamy na uwadze korzystne zmiany w naszym organizmie spowodowane ruchem, objawiające się prawidłowym rozwojem somatycznym i psychicznym, poprawą metabolizmu oraz ogólna sprawnością układu ruchu, a w ślad za tym lepszą wydolnością m.in. układów krążenia i oddychania, itd. Spojrzenie na ruch jako źródło zdrowia ma ogromne znaczenie w jego wykorzystaniu w profilaktyce zdrowotnej oraz leczniczej. Ruch stanowi istotę zajęć wychowania fizycznego, rekreacji, turystyki, ćwiczeń korygujących wady postawy, wreszcie kinezyterapi mającej na celu przywracanie zdrowia chorym m.in. po operacjach i wypadkach.
Negatywne oddziaływanie ruchy pojawia się wówczas, gdy dochodzi do przeciążeń aparatu ruchu pod wpływem wysiłku, a tym samym do przeciążeń wewnętrznych narządów odpowiedzialnych za prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Widać to w sporcie wyczynowym i zawodowym, nadmiernym i długotrwałym wysiłku fizycznym w okresie rozwojowym dzieci i młodzieży. W łączeniu wysiłku fizycznego z jednoczesnym korzystaniem z używek, czy też zajmowaniem się nadmierną aktywnością fizyczną w stanach chorobowych (na przykład choroby układu krążenia).
Liczne badania przeprowadzone w wielu ośrodkach na całym świecie pozwalają przypuszczać, że systematyczne uprawianie ćwiczeń fizycznych mogłoby przeciwdziałać szkodliwym wpływom cywilizacyjnym, jeżeli nie bezpośrednio - poprzez, działanie na układ krążenia, to pośrednio przez rozładowanie napięć emocjonalnych, zapobieganie zaburzeniom przemiany materii i zwiększenie odporności biologicznej organizmu. Pod wpływem systematycznej powtarzanych wysiłków fizycznych zachodzi wiele korzystnych zmian w układzie krążenia.
Jedną z najistotniejszych cech systematycznie prowadzonego treningu jest zwiększenie sprawności zaopatrywania w tlen. Organizm zwiększa swe możliwości pochłaniania tlenu. Zmiany, które zachodzą w układzie krążenia pod wpływem treningu, są głównym czynnikiem polepszającym wydolność fizyczną trenującego, zaczęto więc wykorzystywać to w profilaktyce i rehabilitacji chorób układu krążenia.
Przeprowadzone badania wykazały, że wysiłek fizyczny może odgrywać profilaktyczną rolę w licznych chorobach układu sercowo-naczyniowego, jak na przykład w chorobie wieńcowej, chorobie nadciśnieniowej, stanach pooperacyjnych wad serca u dzieci i dorosłych. Argumentem, który przemawia za korzystnym wpływem treningu submaksymalnego w zapobieganiu i leczeniu choroby wieńcowej i zawału serca są wyniki uzyskiwane w ciągu ostatnich lat w czasie stosowania rehabilitacji ruchowej u pacjentów, którzy przebyli zawał serca.