Negatywne skutki stosowania dopingu
Co to jest doping?
Każdy z nas prawdopodobnie oglądał w życiu jakieś zawody sportowe i kibicował danej drużynie. Kibicowanie to chęć, aby ta wybrana przez nas drużyna wygrała w zawodach. Zawodników można też dopingować, różnymi sposobami na przykład przez oklaski, czy okrzyki, czyli zachęcać do rywalizacji, do walki o zwycięstwo. Można powiedzieć, że doping w takim ujęciu jest "dobrym dopingiem". Niestety w poniższym artykule zostanie poruszano tematyka dopingu nieco innego, czyli stosowania dopingowych środków farmakologicznych.
Za doping uznaje się powiększenie wydolności sprawnościowej i umysłowej, przeważnie sportowców, sposobami, które wykraczają poza zwyczajowo rozumiany trening. Sposoby te to na ogół, stosowanie różnego rodzaju środków medycznych, mogących stanowić zagrożenie dla zdrowia osób, które je przyjmują. Ponadto dopingiem, określa się również próby utrudnienia identyfikacji ilościowej i jakościowej stosowanych środków. Używanie środków dopingowych jest zabronione przez Komisję Medyczną Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego (MKOl).
Kto stosuje środki dopingowe?
Jak wspomniano wcześniej środki te są stosowane zazwyczaj przez osoby czynnie uprawiające sport zawodowy. Ale nie tylko. Stosują je również:
młodzież, zwłaszcza chłopcy korzystający z siłowni, aby "poprawić" swój wygląd,
osoby, które z racji wykonywanych przez siebie zawodów powinni charakteryzować się dobrą kondycją fizyczną.
Dlaczego doping tak się rozpowszechnił?
Odpowiedź na to pytanie jest złożona, gdyż przyczyniło się do tego kilka czynników. Doping rozpowszechnił się między innymi, ponieważ:
producenci tego rodzaju środków zaczęli konkurować ze sobą, w celu uzyskania z tego tytułu, jak największych korzyści finansowych, a więc rozpowszechniła się ich reklama,
wierzono, że środki te pozwolą na uzyskanie zwycięstwa w zawodach sportowych, przy znacznie mniejszym nakładzie sił (treningu), niż gdyby ich nie stosowano,
żądza zwycięstwa przeważyła nad zasadami fair play.
Jakie środki są zabronione?
Komisja do Zwalczania Dopingu w Sporcie uwzględniając zawartość Kodeksu Medycznego MKOl-u ustaliła listę zabronionych środków farmakologicznych:
1. Stymulanty - środki pobudzające,
2. Narkotyki - narkotyczne środki przeciwbólowe,
3. Anaboliki - środki anaboliczne,
4. Diuretyki - środki moczopędne,
5. Hormony (glikoproteinowe, peptydowe oraz pokrewne),
6. Alkohol, kortykosteroidy, marihuana, środki powodujące znieczulenie miejscowe (są zakazane do stosowania tylko w niektórych dyscyplinach sportowych).
Przy ustaleniu listy zabronionych środków stosowanych w dopingu, brano pod uwagę ich właściwości, do których należą:
zwiększenie predyspozycji do wykonywania wysiłku na tle sprawnościowym,
zwiększenie sprawności fizycznej podczas treningu i równoczesne minimalizowanie odczucia zmęczenia,
powodowanie trudności w ich wykrywaniu,
wywoływanie u osób, które je stosują różnego rodzaju chorób.
Negatywne skutki stosowania dopingu:
Podwyższone ciśnienie krwi:
W powstaniu nadciśnienia tętniczego dużą rolę odgrywają czynniki genetyczne, psychoemocjonalne, nerkowe i hormonalne. Nadciśnienie powoduje zmiany: w układzie krążenia (przerost lewej komory serca, w mózgu (udary),w nerkach (stwardnienie). Objawy kliniczne to bóle głowy, pogorszenie wzroku, niewydolność układu krążenia, zawał serca, udar mózgu i niewydolność nerek. Wielu kulturystów stwierdza, że podczas brania sterydów, ciała ich stały się miękkie i opuchnięte. Powodem tego jest nagromadzenie wody w organizmie, bezpośrednią tego przyczyną jest podwyższony poziom we krwi sodu i potasu. Serce kulturysty biorącego sterydy jest obciążone ponieważ następuje bardzo szybki przyrost masy mięśniowej. Krew staje się gęsta i ciężko płynie w naczyniach krwionośnych, a więc serce musi ciężko pracować. Po odstawieniu sterydów parametry wracają do normy. Po bardzo długim braniu sterydów pozostaje możliwość, że ciśnienie krwi nie znormalizuje się i zmiany w układzie krwionośnym mogą okazać się nieodwracalne.
Wpływ działania sterydów na funkcjonowanie wątroby:
Wątroba jest największym gruczołem ustroju, jest ośrodkiem przemiany materii w organizmie, wydziela żółć niezbędną do trawienia tłuszczów, reguluje przemianę białek i cukrów oraz przemianę acetową. Magazynuje okresowo glikogen, tłuszcze i białka. Ponadto dezaktywuje substancje, które mogły by zagrażać organizmowi. Do takich substancji należą sterydy. Ogólnie można powiedzieć, że krótkotrwałe zaburzenia funkcjonowania wątroby są odwracalne. Doustnie brane sterydy w dużych ilościach mogą powodować zmiany w strukturze wątroby.
Zmiany w systemie hormonalnym:
Hormony przenoszone są przez krew i mogą wywierać wpływ na wszystkie tkanki wrażliwe na ich działanie. Układ hormonalny stanowi obok układu nerwowego podstawowy układ regulacyjny w organizmie. Hormony spełniają w nich rolę chemicznych przekaźników informacji. Podczas przyjmowania sztucznego hormonu z zewnątrz organizm nie produkuje lub produkuje w niewielkich ilościach hormony gonadropowe (FSH,ICSH). Może to doprowadzić do niepłodności np. : zaburzenia wzwodu prącia, zaburzenia wytrysku, zaburzenia popędu płciowego. Zaburzenie czynności jąder polega na niewydolności czynności komórek śródmiąższowych i układu kanalików plemnikotwórczych. Podczas brania Primobolanu dochodzi do zaburzenia czynności jąder. Jednakże po odstawieniu sterydów czynności wracają do normy. Branie sterydów w przedłużających się okresach czasu jest niewskazane gdyż istnieje możliwość, że organizm nie zregeneruje się całkowicie.
Pobudzona agresywność:
Testosteron powoduje, że mężczyźni są agresywniejsi od kobiet, które w bardzo małych ilościach produkują ten hormon. Sterydy o bardzo silnym działaniu androgennym pobudzają agresywność u biorących. Ta wewnętrzna siła daje sportowcom bodźce do jeszcze cięższego treningu. W przypadkach nadmiernej agresywności należy bardzo łagodnie przerywać branie leku aby nie wpaść w depresję.
Powiększenie sutek:
Powiększenie sutek jest bardzo często sprawą dziedziczną. Często w okresie dojrzewania sutek powiększa się przybierając kształt pączka. Jest to rzecz normalna. Powodem tego jest wydzielanie przez organizm estrogenu - z czasem objawy te znikają. Początkiem przerostu gruczołu jest ból sutka i nadwrażliwość brodawki, w późniejszym czasie gromadzenia tkanki tłuszczowej. Często te objawy pojawiają się podczas brania silnych androgenów w dużych ilościach (Enantan Testosteronu, Anadrol). Fachowym wyrażeniem przerostu sutka jest - Ginekomastia.
Wpływ na układ krążenia i pracę serca:
Faktory krzepnięcia krwi są niekiedy zmienione. Przemiana glukozy, trójglicerydów i cholesterolu doznała uszczerbku, co może prowadzić do stwardnienia tkanek. Również poziom glukozy może obniżyć się (bardzo niebezpieczne dla diabetyków). Zwiększone wydzielanie insuliny może także prowadzić do stwardnienia tętniczek. Kortyzol to hormon nadnerczy. Wykazuje wielokierunkowe działanie na przemianę węglowodanów, tłuszczów i białek, wpływa na przemianę wodno-elektrolitową oraz na układ krwiotwórczy. Kortyzol jest głównym, hormonem stresowym organizmu. Podniesiony poziom tego hormonu we krwi pozwala atletom ciężej trenować (kolaże dostają go podczas długich i trudnych wyścigów). Jego zażywanie niesie kilka małych niekorzyści. Zatrzymanie elektrolitów i wody w organizmie - konsekwencją tego jest podwyższone ciśnienie krwi, uszkodzenie struktur tkanki łącznej (zrywanie ścięgien). Te nieprawidłowości mogłyby wytłumaczyć dlaczego sportowcy wolą zażywać doustne sterydy. Po odstawieniu tych sterydów normalizują się wartości krwi. (Choroby serca i naczyń krwionośnych są w krajach Europy Zachodniej najczęstszą przyczyną zgonów).
Efekty maskulinizacyjne:
Androgenne efekty sterydów są następujące: rozrost pęcherzyków nasiennych, członka, prostaty (gruczołu krokowego), zgrubienie strun głosowych (obniżenie głosu), gęściejszy zarost, powiększenie tkanki tłuszczowej i zwiększony popęd seksualny. U młodocianych przyśpieszone dojrzewanie kostne, co ciągnie za sobą redukcję dziedzicznego wzrostu. Kobiety (zwłaszcza młodsze) mogą doświadczyć podobnych objawów i może wystąpić opóźnienie lub wstrzymanie miesiączki. Po odstawieniu sterydów miesiączka wróci do normy ale inne objawy nie mijają. Zmiany są nieodwracalne. Niektórzy kulturyści mogą zaobserwować wzrost owłosienia na ciele przy utracie włosów na głowie, przerost brody.
Szkody w tkance łącznej:
Wprawdzie nie ma na ten temat jeszcze żadnych naukowych prac ale doświadczenie pokazuje, że anaboliki zwiększają skłonność do kontuzji tkanki łącznej. Szczególnie na tę uwagę powinni uważać początkujący kulturyści, u których następuje szybki przyrost mięśni. Tkanka łączna u młodych kulturystów jest jeszcze nie przygotowana na duże obciążenie. Aby zapobiec takim kontuzjom radzi się przed pierwszym użyciem steroidów trenować rok lub dwa by przygotować stawy i ścięgna na duże obciążenia. Długoletni ciężki trening znacznie skraca karierę. Warto co jakiś czas (kilka miesięcy) zmieniać trening na półciężki lub lekki aby oszczędzać stawy.
Zwiększona podatność na infekcje, utrata wagi i siły podczas brania sterydów:
Uboczne działania podczas brania sterydów można by wytłumaczyć tzw. negatywnym bilansem azotowym. Po odstawieniu sterydów organizm nie jest w stanie przywrócić normalnego poziomu hormonów organizmie. W międzyczasie organizm traci dużo białka, z tego powodu regeneracja jest niewystarczająca. Po odstawieniu sterydów organizm źle znosi długi i ciężki trening. Właściwym wyjściem jest zredukowanie treningu dając wypoczynek psychice i całemu organizmowi. Choć są osoby, które twierdzą, że gdy odstawili sterydy i nie zmniejszyli treningu większemu spalaniu ulegała tkanka tłuszczowa, co jednak wydaje się wątpliwe. Każdy kulturysta powinien słuchać głosu swojego organizmu i odpowiednio reagować. Doświadczenie zdobywa się po wielu kuracjach.
Bóle i nieruchomości w stawach:
Staw to ruchome połączenie stykających się kości. Powierzchnie stawowe kości powleka chrząstka, a stykające się końce kości otacza błoniasta torebka stawowa. Często zauważa się, że po odstawieniu sterydów stawy są sztywne i bolą w trakcie treningu. Niewiadomo jeszcze jakie są tego przyczyny ale wszystko wskazuje na to, że ewentualnych powodów należy szukać w ujemnym bilansie azotowym. Bolesność stawów może trwać do 3 miesięcy.
Co jeszcze?
Należy podkreślić, iż doping zaczynają stosować osoby o coraz niższej średniej wiekowej, co jest zjawiskiem groźnym i alarmującym. Ponadto coraz częściej stosowane są coraz większe dawki przyjmowanych środków dopingowych, lub są one przyjmowane bez przerwy. Uwzględnić jeszcze trzeba, że doping powoduje tak jak narkotyki, alkohol, czy papierosy silne uzależnienie od nich osoby, która je przyjmuje.
Na koniec, niech każdy odpowie sobie na pytanie: czy warto?
Źródła:
~ Bryk.pl
~ Bigpaker.net
~ pl.Wikipedia.org
~ Encyklopedia Gimnazjalna PWN
~ Encyklopedia Popularna PWN
Marcin Żebrowski I „B”