Bruceloza (łac. Brucellosis lub Abortus epizooticus) - jest to przewlekła, zakaźna i zaraźliwa bakteryjna choroba różnych gatunków zwierząt domowych i dzikich jak również człowieka. Choroba ta u człowieka znana jest również pod nazwami: gorączka maltańska, choroba Banga, gorączka falująca, gorączka kozia, gorączka skalna, gorączka gibraltarska, gorączka Rio-grande.
Chorobę wywołują bakterie z rodzaju Brucella. Są to gramujemne pałeczki, nieposiadające rzęsek, ani otoczek, niewytwarzające zarodników, bakterie tlenowe.
Brucelozę u bydła wywołuje Brucella abortus - pałeczka ronienia bydła. U bydła jest to przewlekła choroba zakaźna o przebiegu enzootycznym, cechująca się występowaniem ronień w zaawansowanej ciąży.
2. 1. Źródła zakażenia i patogeneza
Głównym źródłem zakażenia są zwierzęta chore, które przy poronieniu lub podczas porodu wydalają na zewnątrz bakterie z płodem, wodami płodowymi i błonami płodowymi. Dochodzi do zakażenia wody, ściółki, paszy. Innym równie poważnym źródłem zakażenia może być mleko zakażonych zwierząt.
2. 2. Objawy
Okres inkubacji wynosi od 14 dni do pół roku.
2. 3. Zmiany anatomopatologiczne
Przy ronieniach wody płodowe są mętne o brunatnoczekoladowej barwie. Błony płodowe pokryte wybroczynami, zgrubiałe. Kosmki wykazują ogniska martwicowe. Ogniska martwicowe występują także w macicy. U buhajów jądra powiększone z ogniskami martwiczymi i rozrostem łącznotkankowym.
2. 4. Rozpoznawanie
Brucelozę rozpoznajemy na podstawie:
2. 4. 1. Wywiad epizootiologiczny
2. 4. 2. Badania laboratoryjne
Odgrywają największą rolę przy rozpoznawaniu brucelozy.
2. 4. 2. 1. Badania bakteriologiczne
Do badań wykorzystuje się: poronione płody, mleko, nasienie, wycinki łożyska. Płód do badania przesyłany jest w całości odpowiednio zabezpieczony przed możliwością zakażenia środowiska.
2. 4. 2. 2. Badania serologiczne
krew na surowicę
2. 4. 2. 3. Badania biologiczne
Wykonuje się na zwierzętach laboratoryjnych. Świnki morskie są bardzo wrażliwe na zakażenie szczepami Brucella.Po zakażeniu zwierzęcia rozcierem badanego materiału począwszy od 2 tyg bada się krew na obecność przeciwciał anty Brucella. Po 5-6 tyg zwierzęta usypia się. W przypadku brucellozy stwierdza się sekcyjnie obrzęki stawów, wezłów chłonnych i śledziony. Świnki zakażone materiałem chorobotwórczym ronią nawet przy słabo zaznaczonych zmianach chorobowych.
2. 5. Rozpoznanie różnicowe
Należy wykluczyć następujące schorzenia: leptospirozę, listeriozę, aspergilozę, rzęsistkowicę, epizootyczne ronienie bydła.
2. 6. Leczenie
Leczenie sztuk chorych na brucelozę jest zabronione.
2. 7. Zapobieganie i zwalczanie
Niedopuszczalne jest szczepienie przeciwko brucelozie (Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi).
3. Bruceloza świń
Chorobę wywołuje szczep Brucella suis. Świnie mogą zakażać się szczepem Brucella abortus, lecz brak jest objawów chorobowych.
3. 1. Źródła zakażenia i patogeneza
Jak u bydła.
3. 2. Objawy
Występują ronienia w czasie całego okresu ciąży. Porody martwych lub źle rozwiniętych prosiąt. Następstwem ronień jest bezpłodność. U knurów występuje zapalenie jąder.
3. 3. Rozpoznawanie
Zasady rozpoznawania podobne jak w brucelozie bydła.
3. 4. Rozpoznanie różnicowe
Należy wykluczyć : chorobę Aujeszkyego, leptospirozę, salmonellozę, listeriozę, rzęsistnicę.
3. 5. Zapobieganie i zwalczanie
Należy wybić wszystkie zwierzęta z dodatnim odczynem serologicznym, odkazić chlewy, wybiegi. Mięso zwierząt poddanych ubojowi z konieczności jest warunkowo zdatne do spożycia. Zwierzęta importowane są badane i poddawane kwarantannie na 21 dni. Według aktualnie obowiązujących przepisów, tuszę i narządy wewnętrzne zwierząt chorych na brucelozę uznaje się za niezdatne do spożycia.
4. Bruceloza owiec
Brucelozę u owiec powoduje najczęściej Brucella melitensis, rzadziej Brucella abortus.
4. 1. Leczenie
Leczenie sztuk chorych na brucelozę jest zabronione.
4. 2. Zapobieganie i zwalczanie
Bruceloza owiec w Polsce jest chorobą zwalczaną z urzędu. Zwierzęta chore są likwidowane, pomieszczenia odkażane. Szczegółowe zasady postępowania w wypadku stwierdzenia choroby są regulowane rozporządzeniami Ministerstwa Rolnictwa.