Spalanie - jest to złożony fizykochemiczny proces wzajemnego oddziaływania materiału palnego (paliwa) i powietrza (utleniacza ), charakteryzujący się wydzielaniem ciepła i światła.
Spalanie płomieniowe - jest procesem spalania palnej fazy lotnej. Dlatego też ma miejsce podczas spalania cieczy i materiałów stałych, które podczas ogrzewania przechodzą w stan lotny. Aby zaistniał proces spalania płomieniowego muszą być spełnione warunki: obecność paliwa, utleniacza, źródła ciepła i obecność w płomieniu pośrednich produktów (rodników).
Spalanie bezpłomieniowe - (tlenie) - jest to typ spalania niektórych paliw stałych charakteryzujący się tym, że w czasie spalania nie występuj płomień, tzn. że nie tworzy się (lub w minimalnej ilości) palna faza lotna.
Płomień - jest to widzialna objętość gazowa, w której przebiegają procesy rozkładu termicznego utleniani i spalania. Płomień powstaje w części przestrzeni, w której zachodzi chemiczna reakcja spalania. Rozróżnia się dwa rodzaje płomienia:
Płomień dyfuzyjny - tzn. powstały w wyniku zapalenia tej części objętości, w której następuje mieszanie się paliwa z powietrzem (utleniaczem). Szybkość spalania w płomieniu dyfuzyjnym jest określona szybkością dyfuzji (przenikania) powietrza do strefy spalania płomienia.
Płomień powstały w warunkach gdy substancja palna była już przed zapaleniem zmieszana z powietrzem. Oznacza to, że szybkość spalania określona jest przede wszystkim szybkością przebiegu reakcji spalania.
Dym - jest to produkt spalania utworzony z gazowych produktów spalania materiałów organicznych. Dymem określamy fazę produktów rozkładu termicznego i spalania materiału rozpraszającego światło, składająca się z cząsteczek, które stanowić mogą kropelki cieczy, fragmenty ciała stałego lub samoistne substancje.
Ciepło spalania - jest to ilość ciepła, która wydziela się podczas całkowitego spalania jednostki masy danej substancji.
Wartością opałową - nazywa się ilość ciepła w kJ, która wydziela się podczas całkowitego spalania jednostki masy (lub objętości) substancji przy założeniu, że woda po spaleniu występuje w stanie pary.
Zapłon - polega na zapaleniu mieszaniny palnej punktowym bodźcem energetycznym, tylko w bardzo ograniczonej przestrzeni, wokół której powstaje czoło płomienia przemieszczające się następnie już samoczynnie na całą pozostałość mieszaniny.
Zapalenie - polega na równomiernym ogrzewaniu mat. Do takiej temp., w kturej zapala się o samoczynnie w całej masie bez udziału punktowego bodźca energetycznego.
Temp. Zapalenia - jest to najniższa temp. mat. , który ogrzewany strumieniem ciepła dostarczanym z zewnątrz w wyniku rozkładu termicznego wydziela palną fazę lotną o stężeniu umożliwiającym jego zapalenie się ( samorzutne pojawienie się płomienia )
Temp. Zapłonu - jest najniższą temp. cieczy ogrzewanej w ściśle określony sposób, której pary tworzą z powietrzem mieszaninę zapalającą się, przy zbliżeniu płomienia (charakteryzuje ciecze palne)
Samozapalenie - to proces zapoczątkowania reakcji spalania zachodzący w wyniku zmian biologicznych, fizycznych lub chemicznych materiałów, przy czym samonagrzewanie się mat., a w konsekwencji samozapalenie następuje samorzutnie bez zewnętrznych strumieni ciepeł oraz bez udziału punktowych źródeł ciepła.
Szybkość spalania się cieczy osiąga wartość maksymalną jeśli wcześnie przed spaleniem ciecz ogrzana jest do temp. wrzenia, a minimalną jeśli przed spaleniem ciecz ma temp. równą temp. krzepnięcia.
Spalanie drewna - reakcja spalania drewna zachodzi w układzie hekrogenicznym tzn. że obok spalania gazowych produktów rozkładu równolegle przebiega spalanie węgla. W chwili ogrzewania drewna następuje stopniowe zwęglanie powierzchni (zmiana koloru). W temp. 150-200oC w produktach rozkładu i utleniania przeważają woda i CO2 dlatego nie obserwuje się reakcji spalania. W temp. 300oC pojawiają się pierwsze pęknięcia, które ułatrwiają migrację lotnym prodyuktom rozkładu (piroliza). W takich warunkach w produktach pirolizy przeważają lotne węglowodory i wodór, który ulega zapaleniu i spaleniu. Jest tzw. płomieniowa faza spalania drewna. W temp.400-450oC ilość i szybkość wydzielania się fazy lotnej zmniejsza się. Konsekwencją powyższych zmian jest zanik fazy spalania płomieniowego drewna i przejście w fazę drugą tlenia. Szybkość spalania drewna zależy głównie od: ciężar objętościowy drewna, wilgotność, stosunek powierzchni do objętości, temp. środowiska i dopływ powietrza.
Granice wybuchowości - przez granice wybuchowości należy rozumieć minimalną (dolną) lub maksymalną (górną) granicę zawartości składnika palnego w mieszaninie z powietrzem, przy której zapłon jest już (jeszcze) możliwy. GW zależą od: ciśnienia, temperatury, bodźca termicznego, ilości gazu obojętnego w mieszaninie składu, miejsca zainicjowania zapłonu i kierunku dalszego rozprzestrzeniania się płomienia, stężenia tlenu w mieszaninie.
Podział środków pianotwórczych: piany gaśnicze, pianotwórcze środki proteinowe, p. środki syntetyczne, p. środki syntetyczne perfluorowane typ AFFF, p. środki proteinowe z dodatkiem związków pelfluorowanych typ +F.
Mechanizm gaśniczy wody - gaśnicza właściwość wody jest ściśle związana z jej działaniem chłodzącym. Woda skutecznie obniża temp. palących się materiałów, a także strefy spalania, ponadto powstająca para wodna rozcieńcza strefę spalania, hamuje częstotliwość zderzeń rodników z palnymi gazami, w pewien sposób działa także izolując. Właściwości ochładzające wynikają z jej dużej pojemności cieplnej a także z bardzo wysokiego ciepła parowania. Natomiast działanie rozcieńczające, które powoduje obniżenie stężenia tlenu w strefie spalania polega na tym, że z jednego litra wody odparowanej powstaje około 1700 l pary wodnej.
Mechanizm gaśniczy piany - działanie gaśnicze pian polega na wytwarzaniu warstwy izolacyjnej odgradzającej powierzchnię materiału palącego się od dostępu powietrza a także co jest również ważne na uniemożliwieniu przedostania się palnych gazów i par do strefy spalania.
Mechanizm gaśniczy proszków - w działaniu inhibicyjnym proszków wyróżnić można dwa efekty gaśnicze wynikających zarówno z elementów fizycznych jak i chemicznych. Elementem działania inhibicji fizycznej jest obniżenie temp. układu przez bezpośrednie schłodzenie palących się gazów lub uwolnienie pewnych niewielkich ilości gazów obojętnych takich jak CO2 i parę wodną. Elementem działania chemicznego jest oddziaływanie głównie soli metali alkalicznych. Proszki gaśnicze w płomieniu ulegają częściowemu odparowaniu jak i rozkładowi. Ilość odparowanego lub rozłożonego proszku w płomieniach jest jednak niewielka i zależy od składu chemicznego proszku i temp. płomienia. W działaniu proszku gaśniczego w płomieniach wyodrębnić można następujące fazy: - ogrzewanie się proszku przez gazy w płomieniu, - częściowe wyparowanie substancji, - częściowy rozkład substancji w fazie gazowej, z uwolnieniem atomów metalu, - inhibicja procesu spalania, przez atomy metalu.
Halony - są to organiczne związki węgla, w których atomy wodoru zostały całkowicie lub częściowo zastąpione atomami chlorowców.
Mechanizm gaśniczy halonów - właściwości gaśnicze zależą od składu i budowy strukturalnej a w szczególności od doboru chlorowców. Na podstawie odpowiednich pomiarów stwierdzono, że poszczególne atomy chlorowców są połączone z atomami węgla stosunkowo słabymi wiązaniami Halony działają antykatalityczniew odniesieniu do reakcji przebiegających w procesie palenia hamują też przebieg tych reakcji. Halony wprowadzone w strefę spalania uwalniają część chlorowców, które mają zdolność neutralizowania rodników, a tym samym hamują proces palenia.
Sposoby przerywania procesu spalania - schłodzenie materiału(podanie wody), ograniczenie dostępu utleniacza (podanie piany), działania chemiczne (użycie halonów), oddzielenie materiału palnego od niepalnego.
Gazy gaśnicze - dwutlenek węgla, gazy generatorowe, gazy spalinowe, gazy inne (azot, dwutlenek siarki, para wodna). Działanie gaśnicze: obniżenie stężenia tlenu wokół strefy spalania.
Zalety wody: łatwa dostępność, niska cena, duża pojemność cieplna, Wady: przewodzi prąd eleketryczny, wchodzi w reakcję z niektórymi metalami, niemożna jej stosować w obecności karbidu.
Prądy zwarte, zalety: zasięg rzutu do kilkudziesięcu metrów, wysoka energia kinetyczna, możliwość precyzyjnego sterowania, możliwośc podawania wody przez otwory okienne, Wady: mniejsze działanie chłodzące, działanie na małą powierzchnię materiału palnego, duże straty wody niewykorzystanej w procesie gaszenia.
Prądy rozproszone: dzielą się na kropliste i mgłowe. Korzystnbie odprowadzają ciepło ze strefy spalania przy mniejszym użyciu wody. Prądy mgłowe stosuje się do gaszenia cieczy palnych. Prądy kropliste do gaszenia materiałów stałych. Wady: Niewielka odległość podawania środka gaśniczego.
Piana gaśnicza - dwufazowy układ składający się z pęcherzyków powietrza oddzielonych
od siebie błonkami (filmem, filtrem) utworzonymi z warstewki cieczy o grubości rzędu
1 - 10 um. Kształt pęcherzyków powietrza może być kulisty dla piany ciężkiej,
oraz wielościenny dla pian średnich i lekkich.
Liczba spienienia - jest to liczba wskazująca, jaką ilość piany można otrzymać z określonej ilości roztworu przy znanym sposobie jej wytwarzania.
Wyraża się ona stosunkiem objętości wytworzonej piany (w l, m3, hl) do objętości wodnego roztworu środka pianotwórczego (w l, m3, hl). Stosowaną w pożarnictwie pianę, ze względu na wartość Ls dzieli się na: - pianę ciężką (o Ls do 20) - prądownice pianowe, - pianę średnią (o Ls od 20 do 200) - wytwornice pianowe, - pianę lekką (o Ls powyżej 200) - agregaty piany lekkiej.
Liczba spienienia jest to stosunek objętości piany do objętości roztworu, z którego ta piana została wytworzona.
Dyspersyjność - jest parametrem określającym stopień rozdrobnienia pęcherzuków pian.. Przez pojęcie dyspersyjności rozumieć należy wartość przeciwstawną do wielkości średnicy pęcherzyków piany. Im większa średnica tym większa dyspersyjność.
Trwałość - jest to zdolność do zachowania swych pierwotnych właściwości w jak najdłuższym czasie. Piana ulega zniszczeniu w skutek wykraplania z niej wody. Im to niszczenie następuje wolniej tym piana jest trwalsza. Dlatego też trwałość piany o znanej Ls określa się czasem
jej niszczenia, czyli wykraplania, 25% lub 50% objętości roztworu, z którego została wytworzona. Trwałość zależy od Ls oraz od grubości ścianek i średnicy pęcherzyków, temperatury i rodzaju stykającego się z pianą środowiska.
Płynność - jest to zdolność do pokrywania powierzchni palących się materiałów (rozpływania
się po powierzchni).
Zastosowanie proszków gaśniczych - Duża skuteczność i szybkość efektu gaśniczego proszków pozwala na gaszenie prweie wszystkich rodzajów pożarów, nawet urządzeń będących niekiedy pod wysokim napięciem elketrycznym: pożary zakładów rafineryjnych, petrochemicznych, metalurgicznych, - pożary alkoholi, rozpuszczalników organicznych, samolotów, - pożary wszystkich gazów oraz karbidu, - pożary materiałów stałych (drewno, papier, węgiel).
Wady, zalety stosowania halonów. Z uwagi na niską temp. krzepnięcia mogą być stosowane w ujemnych temp. bez obawy zestalenia w urządzeniach gaśniczych. Praktycznie nie przewodzą prądu eleketrycznego. Są bardzo odporne na długotrwałe przechowywanie. Wady: Toksyczność halonów.
Czynniki powodujące niszczenie pian. Naturalne - wyciekanie cieczy, czyli syntezę, zmianę wielkości pęcherzyków, związane z dyfuzyjnym transportem gazu, zmniejsze objętości piany, związane z pękaniem pęcherzyków.
Neturalizacja - proces zobojętnienia. Z ekologicznego punktu widzenia neutralizacja zwiera w sobie zobojętnienie: reakcja wzajemnego oddziaływania zasady i kwasu, rozcieńczenie: prowadzimy je podając rozproszony prąd wody na środowisko kwasu o niedużych stężeniach rzędu do 50 %, celem jest uzyskanie pH około 7, wiązanie: substancji agresywnych chemicznie środkiem wiążącym z neutralizacją (Ekoperyl 99, Unisafe). Przykłady (wodorotlenek sodu, tlenek wapnia, podchloran sodowy, ciekłe detergenty domowego użytku (mydło, płyn, proszki do prania, alkohol etylowy).
Sorbenty - są to ciała porowate zdolne do wchłonienia pewnej ograniczonej ilości substancji zanieczyszczającej środowisko. Naturalne: słoma, siano, trociny, piasek, pumeks. Syntetyczne: Uni-safe, Ekoperyl 33, 66, 99, PowerSorb.
Sorbcja - proces fizykochemiczny pochłaniania przez ciało lub ciecz gazów, cieczy lub substancji rozproszonych ze środowiska otaczającego to ciało.
Dyspergenty - są to związki powierzchniowo czynne posiadające zdolność rozpraszania rozlanych cieczy. Przykłady (Anionowe: sole wielołańcuchowych kwasów tłuszczowych (olejan sodu, palmitynian sodu, siarczan węglowodoru, siarczany alkoholi), Kationowe: aminy oraz czwartorzędowe sole amonowe, Niejonowe: estry otrzymywane w wyniku łączenia kwasów tłuszczowych z alkoholami wielowodorowymi).
Dyspergowanie - polega na wykorzystaniu procesu zmydlenia przy użyciu tzw. związków zmydlających. Jest to metoda chemiczna rozproszenia oleju w celu przyśpieszenia jego rozkładu biologicznego.
I zasada termodynamiki - energia nie może powstać ani zniknąć a energia cieplna i mechaniczna mogą się nawzajem przekształcać.
II zasada termodynamiki - bez dodatkowej pracy niemożliwe jest przekazanie ciepła od ciała zimnego do ciała ciepłego.
III zasada termodynamiki - nie jest możliwe doprowadzenie żadnego układu do temp. zera bezwzględnego w procesie o skończonej liczbie kroków (również wyidealizowanego). Ciepło jest postacią energii równoważną energii kinetycznej (energii ruchu) drgających atomów lub cząsteczek substancji w temp. zera bezwzględnego.
Entropia - w układach posiadających energię cieplną entropia jest miarą niedostępności tej energii do zamiany na pracę mechaniczną. Jeżeli entropia wzrasta mniej energii może być zamienione na pracę. Lecz podobnie jak w przypadku energii cieplnej energia maleje z temp. i III zasada termodynamiki mówi, że w temp. zera bezwzględnego entropia kryształu idealnego wynosi zero.
Zasada zachowania energii i masy warunkach pożaru - w wyniku spalania materiału palnego w ciągu jednostki czasu, w strefie spalania zdefiniowany jako moc pożaru lub szybkość wydzielania się ciepła jest to jeden z najistotniejszych parametrów pożaru. Szybkość wydzielania się ciepła determinuje rozwój pożaru i jest parametrem pierwotnym. Wszystkie pozostałe zjawiska mają charakter wtórny, ale te wtórne zjawiska jak np. wymiana gazowa nie pozostają bez wpływu na moc pożaru.
Mechanizm transportu ciepła na drodze przewodnictwa ciepła - przekazywanie na drodze przewodzenia cieplnego, nośnikiem są cząsteczki ciepła, przewodzą ciepło na zasadzie drgań cząsteczek.
Mechanizm transportu ciepła na drodze promieniowani cieplnego - ciała wysyłające i równocześnie częściowo pochłaniające padające na nie promieniowaie elektrostatyczne mogą wymieniać między sobą energię cieplną.
Spalanie - jest to złożony fizykochemiczny proces wzajemnego oddziaływania materiału palnego (paliwa) i powietrza (utleniacza ), charakteryzujący się wydzielaniem ciepła i światła.
Spalanie płomieniowe - jest procesem spalania palnej fazy lotnej. Dlatego też ma miejsce podczas spalania cieczy i materiałów stałych, które podczas ogrzewania przechodzą w stan lotny. Aby zaistniał proces spalania płomieniowego muszą być spełnione warunki: obecność paliwa, utleniacza, źródła ciepła i obecność w płomieniu pośrednich produktów (rodników).
Spalanie bezpłomieniowe - (tlenie) - jest to typ spalania niektórych paliw stałych charakteryzujący się tym, że w czasie spalania nie występuj płomień, tzn. że nie tworzy się (lub w minimalnej ilości) palna faza lotna.
Płomień - jest to widzialna objętość gazowa, w której przebiegają procesy rozkładu termicznego utleniani i spalania. Płomień powstaje w części przestrzeni, w której zachodzi chemiczna reakcja spalania. Rozróżnia się dwa rodzaje płomienia:
Płomień dyfuzyjny - tzn. powstały w wyniku zapalenia tej części objętości, w której następuje mieszanie się paliwa z powietrzem (utleniaczem). Szybkość spalania w płomieniu dyfuzyjnym jest określona szybkością dyfuzji (przenikania) powietrza do strefy spalania płomienia.
Płomień powstały w warunkach gdy substancja palna była już przed zapaleniem zmieszana z powietrzem. Oznacza to, że szybkość spalania określona jest przede wszystkim szybkością przebiegu reakcji spalania.
Dym - jest to produkt spalania utworzony z gazowych produktów spalania materiałów organicznych. Dymem określamy fazę produktów rozkładu termicznego i spalania materiału rozpraszającego światło, składająca się z cząsteczek, które stanowić mogą kropelki cieczy, fragmenty ciała stałego lub samoistne substancje.
Ciepło spalania - jest to ilość ciepła, która wydziela się podczas całkowitego spalania jednostki masy danej substancji.
Wartością opałową - nazywa się ilość ciepła w kJ, która wydziela się podczas całkowitego spalania jednostki masy (lub objętości) substancji przy założeniu, że woda po spaleniu występuje w stanie pary.
Zapłon - polega na zapaleniu mieszaniny palnej punktowym bodźcem energetycznym, tylko w bardzo ograniczonej przestrzeni, wokół której powstaje czoło płomienia przemieszczające się następnie już samoczynnie na całą pozostałość mieszaniny.
Zapalenie - polega na równomiernym ogrzewaniu mat. Do takiej temp., w kturej zapala się o samoczynnie w całej masie bez udziału punktowego bodźca energetycznego.
Temp. Zapalenia - jest to najniższa temp. mat. , który ogrzewany strumieniem ciepła dostarczanym z zewnątrz w wyniku rozkładu termicznego wydziela palną fazę lotną o stężeniu umożliwiającym jego zapalenie się ( samorzutne pojawienie się płomienia )
Temp. Zapłonu - jest najniższą temp. cieczy ogrzewanej w ściśle określony sposób, której pary tworzą z powietrzem mieszaninę zapalającą się, przy zbliżeniu płomienia (charakteryzuje ciecze palne)
Samozapalenie - to proces zapoczątkowania reakcji spalania zachodzący w wyniku zmian biologicznych, fizycznych lub chemicznych materiałów, przy czym samonagrzewanie się mat., a w konsekwencji samozapalenie następuje samorzutnie bez zewnętrznych strumieni ciepeł oraz bez udziału punktowych źródeł ciepła.
Szybkość spalania się cieczy osiąga wartość maksymalną jeśli wcześnie przed spaleniem ciecz ogrzana jest do temp. wrzenia, a minimalną jeśli przed spaleniem ciecz ma temp. równą temp. krzepnięcia.
Spalanie drewna - reakcja spalania drewna zachodzi w układzie hekrogenicznym tzn. że obok spalania gazowych produktów rozkładu równolegle przebiega spalanie węgla. W chwili ogrzewania drewna następuje stopniowe zwęglanie powierzchni (zmiana koloru). W temp. 150-200oC w produktach rozkładu i utleniania przeważają woda i CO2 dlatego nie obserwuje się reakcji spalania. W temp. 300oC pojawiają się pierwsze pęknięcia, które ułatrwiają migrację lotnym prodyuktom rozkładu (piroliza). W takich warunkach w produktach pirolizy przeważają lotne węglowodory i wodór, który ulega zapaleniu i spaleniu. Jest tzw. płomieniowa faza spalania drewna. W temp.400-450oC ilość i szybkość wydzielania się fazy lotnej zmniejsza się. Konsekwencją powyższych zmian jest zanik fazy spalania płomieniowego drewna i przejście w fazę drugą tlenia. Szybkość spalania drewna zależy głównie od: ciężar objętościowy drewna, wilgotność, stosunek powierzchni do objętości, temp. środowiska i dopływ powietrza.
Granice wybuchowości - przez granice wybuchowości należy rozumieć minimalną (dolną) lub maksymalną (górną) granicę zawartości składnika palnego w mieszaninie z powietrzem, przy której zapłon jest już (jeszcze) możliwy. GW zależą od: ciśnienia, temperatury, bodźca termicznego, ilości gazu obojętnego w mieszaninie składu, miejsca zainicjowania zapłonu i kierunku dalszego rozprzestrzeniania się płomienia, stężenia tlenu w mieszaninie.
Podział środków pianotwórczych: piany gaśnicze, pianotwórcze środki proteinowe, p. środki syntetyczne, p. środki syntetyczne perfluorowane typ AFFF, p. środki proteinowe z dodatkiem związków pelfluorowanych typ +F.
Mechanizm gaśniczy wody - gaśnicza właściwość wody jest ściśle związana z jej działaniem chłodzącym. Woda skutecznie obniża temp. palących się materiałów, a także strefy spalania, ponadto powstająca para wodna rozcieńcza strefę spalania, hamuje częstotliwość zderzeń rodników z palnymi gazami, w pewien sposób działa także izolując. Właściwości ochładzające wynikają z jej dużej pojemności cieplnej a także z bardzo wysokiego ciepła parowania. Natomiast działanie rozcieńczające, które powoduje obniżenie stężenia tlenu w strefie spalania polega na tym, że z jednego litra wody odparowanej powstaje około 1700 l pary wodnej.
Mechanizm gaśniczy piany - działanie gaśnicze pian polega na wytwarzaniu warstwy izolacyjnej odgradzającej powierzchnię materiału palącego się od dostępu powietrza a także co jest również ważne na uniemożliwieniu przedostania się palnych gazów i par do strefy spalania.
Mechanizm gaśniczy proszków - w działaniu inhibicyjnym proszków wyróżnić można dwa efekty gaśnicze wynikających zarówno z elementów fizycznych jak i chemicznych. Elementem działania inhibicji fizycznej jest obniżenie temp. układu przez bezpośrednie schłodzenie palących się gazów lub uwolnienie pewnych niewielkich ilości gazów obojętnych takich jak CO2 i parę wodną. Elementem działania chemicznego jest oddziaływanie głównie soli metali alkalicznych. Proszki gaśnicze w płomieniu ulegają częściowemu odparowaniu jak i rozkładowi. Ilość odparowanego lub rozłożonego proszku w płomieniach jest jednak niewielka i zależy od składu chemicznego proszku i temp. płomienia. W działaniu proszku gaśniczego w płomieniach wyodrębnić można następujące fazy: - ogrzewanie się proszku przez gazy w płomieniu, - częściowe wyparowanie substancji, - częściowy rozkład substancji w fazie gazowej, z uwolnieniem atomów metalu, - inhibicja procesu spalania, przez atomy metalu.
Halony - są to organiczne związki węgla, w których atomy wodoru zostały całkowicie lub częściowo zastąpione atomami chlorowców.
Mechanizm gaśniczy halonów - właściwości gaśnicze zależą od składu i budowy strukturalnej a w szczególności od doboru chlorowców. Na podstawie odpowiednich pomiarów stwierdzono, że poszczególne atomy chlorowców są połączone z atomami węgla stosunkowo słabymi wiązaniami Halony działają antykatalityczniew odniesieniu do reakcji przebiegających w procesie palenia hamują też przebieg tych reakcji. Halony wprowadzone w strefę spalania uwalniają część chlorowców, które mają zdolność neutralizowania rodników, a tym samym hamują proces palenia.
Sposoby przerywania procesu spalania - schłodzenie materiału(podanie wody), ograniczenie dostępu utleniacza (podanie piany), działania chemiczne (użycie halonów), oddzielenie materiału palnego od niepalnego.
Gazy gaśnicze - dwutlenek węgla, gazy generatorowe, gazy spalinowe, gazy inne (azot, dwutlenek siarki, para wodna). Działanie gaśnicze: obniżenie stężenia tlenu wokół strefy spalania.
Zalety wody: łatwa dostępność, niska cena, duża pojemność cieplna, Wady: przewodzi prąd eleketryczny, wchodzi w reakcję z niektórymi metalami, niemożna jej stosować w obecności karbidu.
Prądy zwarte, zalety: zasięg rzutu do kilkudziesięcu metrów, wysoka energia kinetyczna, możliwość precyzyjnego sterowania, możliwośc podawania wody przez otwory okienne, Wady: mniejsze działanie chłodzące, działanie na małą powierzchnię materiału palnego, duże straty wody niewykorzystanej w procesie gaszenia.
Prądy rozproszone: dzielą się na kropliste i mgłowe. Korzystnbie odprowadzają ciepło ze strefy spalania przy mniejszym użyciu wody. Prądy mgłowe stosuje się do gaszenia cieczy palnych. Prądy kropliste do gaszenia materiałów stałych. Wady: Niewielka odległość podawania środka gaśniczego.
Piana gaśnicza - dwufazowy układ składający się z pęcherzyków powietrza oddzielonych
od siebie błonkami (filmem, filtrem) utworzonymi z warstewki cieczy o grubości rzędu
1 - 10 um. Kształt pęcherzyków powietrza może być kulisty dla piany ciężkiej,
oraz wielościenny dla pian średnich i lekkich.
Liczba spienienia - jest to liczba wskazująca, jaką ilość piany można otrzymać z określonej ilości roztworu przy znanym sposobie jej wytwarzania.
Wyraża się ona stosunkiem objętości wytworzonej piany (w l, m3, hl) do objętości wodnego roztworu środka pianotwórczego (w l, m3, hl). Stosowaną w pożarnictwie pianę, ze względu na wartość Ls dzieli się na: - pianę ciężką (o Ls do 20) - prądownice pianowe, - pianę średnią (o Ls od 20 do 200) - wytwornice pianowe, - pianę lekką (o Ls powyżej 200) - agregaty piany lekkiej.
Liczba spienienia jest to stosunek objętości piany do objętości roztworu, z którego ta piana została wytworzona.
Dyspersyjność - jest parametrem określającym stopień rozdrobnienia pęcherzuków pian.. Przez pojęcie dyspersyjności rozumieć należy wartość przeciwstawną do wielkości średnicy pęcherzyków piany. Im większa średnica tym większa dyspersyjność.
Trwałość - jest to zdolność do zachowania swych pierwotnych właściwości w jak najdłuższym czasie. Piana ulega zniszczeniu w skutek wykraplania z niej wody. Im to niszczenie następuje wolniej tym piana jest trwalsza. Dlatego też trwałość piany o znanej Ls określa się czasem
jej niszczenia, czyli wykraplania, 25% lub 50% objętości roztworu, z którego została wytworzona. Trwałość zależy od Ls oraz od grubości ścianek i średnicy pęcherzyków, temperatury i rodzaju stykającego się z pianą środowiska.
Płynność - jest to zdolność do pokrywania powierzchni palących się materiałów (rozpływania
się po powierzchni).
Zastosowanie proszków gaśniczych - Duża skuteczność i szybkość efektu gaśniczego proszków pozwala na gaszenie prweie wszystkich rodzajów pożarów, nawet urządzeń będących niekiedy pod wysokim napięciem elketrycznym: pożary zakładów rafineryjnych, petrochemicznych, metalurgicznych, - pożary alkoholi, rozpuszczalników organicznych, samolotów, - pożary wszystkich gazów oraz karbidu, - pożary materiałów stałych (drewno, papier, węgiel).
Wady, zalety stosowania halonów. Z uwagi na niską temp. krzepnięcia mogą być stosowane w ujemnych temp. bez obawy zestalenia w urządzeniach gaśniczych. Praktycznie nie przewodzą prądu eleketrycznego. Są bardzo odporne na długotrwałe przechowywanie. Wady: Toksyczność halonów.
Czynniki powodujące niszczenie pian. Naturalne - wyciekanie cieczy, czyli syntezę, zmianę wielkości pęcherzyków, związane z dyfuzyjnym transportem gazu, zmniejsze objętości piany, związane z pękaniem pęcherzyków.
Neturalizacja - proces zobojętnienia. Z ekologicznego punktu widzenia neutralizacja zwiera w sobie zobojętnienie: reakcja wzajemnego oddziaływania zasady i kwasu, rozcieńczenie: prowadzimy je podając rozproszony prąd wody na środowisko kwasu o niedużych stężeniach rzędu do 50 %, celem jest uzyskanie pH około 7, wiązanie: substancji agresywnych chemicznie środkiem wiążącym z neutralizacją (Ekoperyl 99, Unisafe). Przykłady (wodorotlenek sodu, tlenek wapnia, podchloran sodowy, ciekłe detergenty domowego użytku (mydło, płyn, proszki do prania, alkohol etylowy).
Sorbenty - są to ciała porowate zdolne do wchłonienia pewnej ograniczonej ilości substancji zanieczyszczającej środowisko. Naturalne: słoma, siano, trociny, piasek, pumeks. Syntetyczne: Uni-safe, Ekoperyl 33, 66, 99, PowerSorb.
Sorbcja - proces fizykochemiczny pochłaniania przez ciało lub ciecz gazów, cieczy lub substancji rozproszonych ze środowiska otaczającego to ciało.
Dyspergenty - są to związki powierzchniowo czynne posiadające zdolność rozpraszania rozlanych cieczy. Przykłady (Anionowe: sole wielołańcuchowych kwasów tłuszczowych (olejan sodu, palmitynian sodu, siarczan węglowodoru, siarczany alkoholi), Kationowe: aminy oraz czwartorzędowe sole amonowe, Niejonowe: estry otrzymywane w wyniku łączenia kwasów tłuszczowych z alkoholami wielowodorowymi).
Dyspergowanie - polega na wykorzystaniu procesu zmydlenia przy użyciu tzw. związków zmydlających. Jest to metoda chemiczna rozproszenia oleju w celu przyśpieszenia jego rozkładu biologicznego.
I zasada termodynamiki - energia nie może powstać ani zniknąć a energia cieplna i mechaniczna mogą się nawzajem przekształcać.
II zasada termodynamiki - bez dodatkowej pracy niemożliwe jest przekazanie ciepła od ciała zimnego do ciała ciepłego.
III zasada termodynamiki - nie jest możliwe doprowadzenie żadnego układu do temp. zera bezwzględnego w procesie o skończonej liczbie kroków (również wyidealizowanego). Ciepło jest postacią energii równoważną energii kinetycznej (energii ruchu) drgających atomów lub cząsteczek substancji w temp. zera bezwzględnego.
Entropia - w układach posiadających energię cieplną entropia jest miarą niedostępności tej energii do zamiany na pracę mechaniczną. Jeżeli entropia wzrasta mniej energii może być zamienione na pracę. Lecz podobnie jak w przypadku energii cieplnej energia maleje z temp. i III zasada termodynamiki mówi, że w temp. zera bezwzględnego entropia kryształu idealnego wynosi zero.
Zasada zachowania energii i masy warunkach pożaru - w wyniku spalania materiału palnego w ciągu jednostki czasu, w strefie spalania zdefiniowany jako moc pożaru lub szybkość wydzielania się ciepła jest to jeden z najistotniejszych parametrów pożaru. Szybkość wydzielania się ciepła determinuje rozwój pożaru i jest parametrem pierwotnym. Wszystkie pozostałe zjawiska mają charakter wtórny, ale te wtórne zjawiska jak np. wymiana gazowa nie pozostają bez wpływu na moc pożaru.
Mechanizm transportu ciepła na drodze przewodnictwa ciepła - przekazywanie na drodze przewodzenia cieplnego, nośnikiem są cząsteczki ciepła, przewodzą ciepło na zasadzie drgań cząsteczek.
Mechanizm transportu ciepła na drodze promieniowani cieplnego - ciała wysyłające i równocześnie częściowo pochłaniające padające na nie promieniowaie elektrostatyczne mogą wymieniać między sobą energię cieplną.