HOLANDIA

1. Ustrój

• Monarchia konstytucyjna od 1815 r.

• Władza ustawodawcza - król (obecnie panująca- królowa Beatrix) i dwuizbowy parlament (Stany Generalne): Izba Pierwsza (wyższa), Izba Druga (niższa)

• Władza wykonawcza: rząd z premierem na czele

• Rada Stanu będąca organem konsultacyjnym króla.

2. Tradycje

• Niderlandy - przemiany gospodarcze społeczne i polityczne. Znaczenie walk z Habsburgami. Rewolucja w Niderlandach w XVI w. jako zapowiedź przemian ustrojowych w Europie. Ostateczne ustalenie granic w 1839 r. Neutralność. Integracja w ramach Beneluxu i WE.

• Rotterdam - Europort, Amsterdam - euro-airport

• Stereotypy - zeświecczenie, tolerancja, liberalizm, wielokulturowość. Największa w Europie gęstość zaludnienia. Specyfika kraju morskiego położonego w depresji. Akceptacja narkotyków, prostytucji, aborcji, eutanazji, związków między osobami tej samej płci.

• Siedziba Międzynarodowego Trybunału Karnego i Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości

3. Administracja centralna

• Król - jest członkiem rządu i wydaje akty prawne (kontrasygnata)

• Rząd działa na zasadzie kolegialnej. Oprócz króla, premiera i ministrów, tworzą go także sekretarze stanu. Ale Radę Ministrów posiadającą funkcje wykonawcze tworzą tylko premier
  i ministrowie.

• Rada Stanu - doradczy organ rządu z królem (28 osób dożywotnio)

• Powszechna Izba Obrachunkowa - członków powołuje król dożywotnio.

• Ombudsman - 6-letnia kadencja.

• Trybunał Skarbowy, Sąd Najwyższy,

4. Administracja samorządowa

• Holenderskie tradycje administracji samorządowej sięgają XIII- XIV wieku i przetrwały do dziś w niektórych zwyczajach, nazwach i zamiłowaniach do kontynuowania sprawdzonych form działania. Już w 1312 r. Książę Jan II w Brabancji powołał radę składającą się z 14 osób.

• Ukształtowanie Stanów Prowincjonalnych w XVI w.

• Przyjęcie konstytucji w 1848 r. przewidującej istnienie ,,prawa organicznego'' dla samorządów.

• Ustawa o samorządzie prowincji (1850), o samorządzie gminnym (1851), ustawa o związkach wodnych (1855)

• Od 1887 r. prowincje i gminy posiadają kompetencje w zakresie współzarządzania
  i współadministrowania

• W Holandii występują dwa szczeble terenowej administracji publicznej:

• Regionalny - prowincje (12) - decentralizacja władzy

• Organy - rada prowincji, zarząd prowincji, komisarz królowej

• Lokalny - gminny (467) - podstawowe jednostki administracyjne

• Organy - rada gminy, zarząd gminy, burmistrz

5. Komisarz królowej

• Mianowany i opłacany przez Koronę

• Reprezentuje administrację centralną i nadzoruje samorząd

• Decyduje o obsadzie stanowiska burmistrza

• Realizuje zadania w zakresie porządku publicznego

• Przewodniczy radzie i zarządowi prowincji

• Jest niezależnym organem odwoławczym

6. Organy władzy gminy

• Rada Gminy - kompetencja generalna. Posiada uprawnienia administracyjne i prawodawcze. Część uprawnień może przekazać zarządowi gminy lub zarządowi prowincji

• Zarząd Gminy - radni i burmistrz. Zróżnicowany charakter pracy członków zarządu

• Urząd gminy - zaplecze administracyjne organów gminy. W urzędzie najważniejsze funkcje pełnią sekretarz i skarbnik.

• W Holandii dopuszczalne jest polityczne zaangażowanie pracowników samorządowych

Finanse

• Źródła miejscowe: podatki gminne, od nieruchomości gminnych, przedsiębiorstw komunalnych

• Źródła centralne: wypłaty z funduszu gminnego, dotacje ze skarbu państwa

• Pełny zwrot podatków za utrzymanie wyznaczonych jednostek np. policji

• W pełnym finansowaniu określonych przedsiębiorstw lub konkretnych decyzji

• Udział w podatkach centralnych

• Fundusz prowincjonalny

Kompetencje: planowanie przestrzenne, budownictwo, rekreacja, ochrona środowiska, kultura. Pośredniczenie między gminą a administracją centralną.

7. Organy władzy prowincji

• Organizacja pracy Rady Prowincji: zakaz łączenia stanowisk, komisje, rola komisarza królowej, tryb posiedzeń (dwa razy do roku). Komisje stałe i doraźne, w skład których mogą wchodzić także osoby spoza rady.

ZARZĄD PROWINCJI

• Wybrany przez radę na 4 lata, składa się z 6 członków (minimum)

• Przewodniczącym jest komisarz królowej (z głosem decydującym)

• Zarząd prowadzi bieżącą politykę prowincji.

• Członkowie zarządu pełnią swe funkcje zawodowo

• Poszczególne wydziały zajmują się: planowaniem przestrzennym, budową i utrzymaniem kanałów, usługami komunalnymi,

• W ostatnich latach kompetencje zarządu zostały poszerzone o subsydiowanie szpitali, domów opieki, przeciwdziałanie alkoholizmowi i narkomanii, planowanie i doradztwo w sprawach szkół ponadpodstawowych i specjalnych.

• Współpraca z gminami

8. Finansowanie samorządu

GMINY

• Obszar gminy (stała kwota na jeden hektar)

• Gęstość zabudowy

• Dotacja w wysokości 80% kosztów netto opieki społecznej

• Liczba mieszkańców

• Liczba budynków mieszkalnych

• Gęstość zaludnienia (wyrównanie dla terenów rolniczych)

• Stała kwota przeznaczona na ogólne koszty administracyjne

PROWINCJE

• 42% równe proporcje, 35% w zależności od liczby mieszkańców, 17% proporcjonalnie do lądowej i wodnej powierzchni prowincji, 6% w zależności od długości kanałów i ogólnego stanu gleby

***************************************************************************

LITERATURA

• J. Supernat, W Holandii, [w:] J. Jeżewski (red.), Samorząd terytorialny i administracja
  w wybranych krajach. Gmina w wybranych państwach Europy Zachodniej, Wrocław 1999

• Z. Kmiecik, System kontroli działań administracji w Holandii, ,,Samorząd Terytorialny'' 2000, nr 3.

• S. Kruszyński, Prezentuję holenderską gminę Ede, ,,Samorząd Terytorialny 1994, nr 9.

• Głowacki, System konstytucyjny Holandii, Warszawa 2003

• Kulig, Struktura władz lokalnych Holandii, „Samorząd Terytorialny" 1993, nr 5,

• M. Chełmińska, Ramy funkcjonowania administracji lokalnej w Danii i Holandii,
  Warszawa 1995.

• U. Bronisz, Władze samorządowe w Holandii, [w:] S. Michałowski, K. Kuć-Czajkowska, Przywództwo lokalne a kształtowanie demokracji partycypacyjnej, Lublin 2008.

---