Mięśnie klatki piersiowej

Do mięśni powierzchownych klatki piersiowej zaliczamy:

1. M. piersiowy większy (m. pectoralis major) rozpoczyna się od obojczyka (pars clavicularis), przedniej powierzchni mostka i żeber prawdziwych (pars sternocostalis) oraz od pochewki m. prostego brzucha (pars abdominalis); kończy się na grzebieniu guzka większego k. ramiennej. Czynność: pociąga ramię przyśrodkowo i do przodu oraz obraca je do wewnątrz. Przy ustalonym przyczepie ramiennym dźwiga całe ciało ku górze. Oba mm. piersiowe są pomocniczymi mięśniami wdechu. Dolny brzeg mięśnia wytwarza fałd pachowy przedni (plica axillaris ant.). Między nim, a m. naramiennym przebiega bruzda naramienno-piersiowa (sulcus deltoideopectoralis), w której biegnie ż. odpromieniowa. Bruzda ta przechodzi ku dołowi w bruzdę boczną m. dwugłowego, w kierunku bliższym — w trójkąt o tej samej nazwie. Trójkąt naramienno-piersiowy stanowi dno dołu podobojczykowego (fossa infraclavicularis); prócz ż. odpromieniowej zawiera on również t. piersiowo-barkową z jej gałęziami. Unerwienie: n. piersiowy przyśrodkowy i boczny.

2. M. piersiowy mniejszy (m. pectoralis minor) rozpoczyna się na przedniej powierz­chni III—V żebra kostnego, a kończy na wyrostku kruczym łopatki. Czynność: obniża obręcz kończyny górnej i pociąga ją przyśrodkowo. Współpracując z innymi mięśniami przesuwa obręcz kończyny górnej do przodu bądź obraca łopatkę obniżając panewkę stawową. Przy ustalonym stawie ramiennym działa jako m. wdechowy. Unerwienie: n. piersiowy przyśrodkowy i boczny.

3. M. podobojczykowy (m. subclavius) rozciąga się między pierwszym żebrem a oboj­czykiem, poprzecznie do długiej osi ciała. Czynność: pociąga obojczyk ku dołowi i do przodu. Powiększa światło ż. podobojczykowej. Unerwienie: n. podobojczykowy.

4. M. zębaty przedni (m. serratus ant.) rozpoczyna się dziesięcioma zębami od dziewię­ciu górnych żeber, a kończy na brzegu przyśrodkowym łopatki. Czynność: pociąga staw ramienny do przodu i ku dołowi, odwodzi ramię ponad poziom, przyciska łopatkę do klatki piersiowej. Przy ustalonym przyczepie łopatkowym jest pomocniczym m. wdecho­wym. Unerwienie: n. piersiowy długi.

Głębokie (właściwe) mięśnie klatki piersiowej. 5. Mm. międzyżebrowe (mm. intercostales), położone w przestrzeniach międzyżebrowych, łączą dwa sąsiednie żebra. Z nich ze­wnętrzne (mm. intercostales externi) przechodzą ku przodowi w błony międzyżebrowe zewnętrzne (membranae intercostales externae). Odwrotnie, mm. międzyżebrowe we­wnętrzne (mm. intercostales interni) ku tyłowi przechodzą w błony międzyżebrowe we­wnętrzne (membranae intercostales internae). Naczynia i nerwy międzyżebrowe oddzie­lają od warstwy wewnętrznej mm. międzyżebrowe najgłębsze (mm. intercostales intimi). Czynność: mm. międzyżebrowe zewnętrzne są mięśniami wdechowymi, wewnętrzne — prawdopodobnie wydechowymi. Unerwienie: nn. międzyżebrowe I—XI.

Mięśnie międzyżebrowe oddziela od opłucnej ściennej powięź wewnątrzpiersiowa (fascia endothoracica).

6. M. poprzeczny klatki piersiowej (m. transversus thoracis) — zanikowy, łączy dolną część mostka z żebrami VI—II. Czynność: m. wydechowy. Unerwienie: nn. międzyżebro­we II—VI.

Przepona (diaphragma) kopulasto wypukła ku górze, odgranicza jamę brzuszną od jamy klatki piersiowej. Jest mięśniem poprzecznie prążkowanym, ale częściowo tylko dowolnym. W części środkowej zawiera środek ścięgnisty (centrum tendineum). W zale­żności od miejsca przyczepu części mięśniowej wyróżniamy część lędźwiową, żebrową i mostkową. Część lędźwiowa (pars lumbalis) rozpoczyna się obustronnie więzadłem łu­kowatym bocznym i przyśrodkowym (lig. arcuatum laterale et mediale) oraz odnogą przepony prawą i lewą (crus dextrum et sinistrum). Obie odnogi przepony ograniczają rozwór aortowy (hiatus aorticus) dla aorty i przewodu piersiowego, który przebija prze­ponę w linii pośrodkowej na wysokości kręgu Th₁₂. Otwór ten od przodu ogranicza więzadło łukowate pośrodkowe (lig. arcuatum medianum). Ku górze i nieco w lewo od rozworu aortowego włókna mięśniowe otaczają rozwór przełykowy (hiatus esophageus) dla przełyku, nn. błędnych i n. przeponowego lewego. Między pasmami ścięgnistymi odnóg przepony przebiega ż. nieparzysta krótka oraz n. trzewny większy, a często i n. trzewny mniejszy. Bocznie od nich przechodzi przez odnogę pień współczulny i niekiedy n. trzewny mniejszy. Część żebrowa (pars costalis) rozpoczyna się od wewnętrznych powierzchni żeber VII—XII. Przyczepy żebrowe przebijają nerwy i naczynia międzyżebrowe zmierzając do mm. brzucha. Nerw podżebrowy przechodzi pod więzadłem łukowatym bocznym Część mostkowa (pars sternalis) przebiega od powierzchni wewnętrznej wyrostka mie-czykowatego do środka ścięgnistego.

Między początkiem części lędźwiowej i żebrowej znajduje się trójkąt lędźwiowo-żebrowy (trig. lumbocostale); między częścią żebrową a mostkową — trójkąt mostkowo-żebrowy (trig. sternocostale), przez który przebiegają naczynia nabrzuszne górne. Środek ścięgnisty, wspólne ścięgno końcowe wszystkich trzech części przepony, ma kształt liścia koniczyny; na jego płatku przednim spoczywa serce, na bocznych — płuca. Pod prawą kopułą przepony leży wątroba, pod lewą żołądek i śledziona. W części tylnej do przepony przylegają nadnercza i części górne nerek. Odnogi przepony graniczą do przodu z trzus­tką i częścią dwunastnicy.

Na granicy prawego i przedniego płatka znajduje się otwór ż. głównej (for. venae cavae). Otwór ten zawiera ż. główną dolną i gałązki brzuszne n. przeponowego prawego.

Czynność: skurcz przepony powoduje obniżenie jej kopuły i wdech. Zachyłek żebrowo-przeponowy staje się wtedy płytszy. Wydech powoduje tłocznia brzuszna, która wy­pycha przeponę ku klatce piersiowej. Unerwienie: n. przeponowy.

Na zwłokach prawa kopuła przepony sięga do wysokości czwartej chrząstki żebrowej po stronie lewej sięga nieco niżej o jedno międzyżebrze. U żywego podczas wydechu się­ga o jedno międzyżebrze niżej niż na zwłokach; różnice są tu znaczne, zależnie od płci wieku, pozycji itp.

Miejsca zmniejszonego oporu w przeponie: 1) trójkąt mostkowo-żebrowy, 2) trójkąt lędźwiowo-żebrowy, 3) rozwór przełykowy. Mogą przez nie przenikać przepukliny przepo­nowe (herniae diaphragmaticae), wśród których wyróżniamy prawdziwe (herniae diaphragm. verae) z workiem przepuklinowym, bądź rzekome (herniae diaphragm. spuriae) bez worka przepuklinowego. Oba rodzaje mogą być wrodzone bądź nabyte (h. congeni tae et h. acąuisitae). Większość przepuklin występuje po stronie lewej, gdyż po stronic prawej wątroba stanowi dla nich zaporę.

Mechanika oddychania. Wdech następuje wskutek zwiększenia się pojemności klatki piersiowej. Odbywa się ono dzięki: napięciu (i obniżeniu) przepony, rozluźnieniu mm. powłok brzucha, uniesieniu żeber i wyprostowaniu kręgosłupa. Wydech odbywa się przez napięcie mm. brzucha, rozluźnienie przepony, czynne opuszczenie żeber i zgięci) kręgosłupa.

Przy silnym wdechu i wydechu mogą brać udział wszystkie mięśnie, które przyczepiają się do żeber i kręgosłupa lub tworzą powłoki brzuszne (pomocnicze mm. wdechowe bądź wydechowe).

Wyróżniamy typ oddechowy żebrowy (piersiowy) i brzuszny (przeponowy). W oddy­chaniu żebrowym można wyróżniać oddychanie żebrowe dolne (mechanizm żebrowo-przeponowy) i żebrowe górne (mechanizm żebrowo-mostkowy).

Do pomocniczych mm. wdechowych zaliczamy mięśnie: pochyłe, mostkowo-obojczykowo-sutkowy, zębaty przedni, piersiowy większy i mniejszy, najszerszy grzbietu, podobojczykowy, zębaty tylny górny. Mięśniami wydechowymi są głównie mm. międzyżebro­we wewnętrzne i m. poprzeczny klatki piersiowej. Mięśniami pomocniczymi są mm brzucha oraz m. najszerszy grzbietu (m. kaszlu). Przy oddychaniu spokojnym występuje tylko oddychanie brzuszne. Oddychanie wzmożone jest oddychaniem mieszanym, żebrowo-przeponowym.

Powięzie klatki piersiowej.

1. Powięź piersiowa (fascia pectoralis) pokrywa po­wierzchnię przednią (blaszka przednia) i tylną (blaszka tylna) m. piersiowego większego U góry przyczepia się do obojczyka; w obrębie jamy pachowej tworzy jej podstawę jako powięź pachowa (fascia axillaris). Gruczoł sutkowy kobiety prawidłowo jest przesuwalny wobec blaszki powierzchownej powięzi.

2. Powięź obojczykowo-piersiowa (fascia clavipectoralis) obejmuje m. piersiowy mniejszy. Ku górze łączy się z powięzią m. podobojczykowego (fascia subclavia), ku doło­wi i bokowi jako więzadło wieszadłowe pachy (lig. suspensorium axillae) przechodzi w powięź pachową.

3. Powięź wewnątrzpiersiowa (fascia endothoracica) pokrywa wewnętrzną po­wierzchnię żeber i mm. międzyżebrowych i przylega do opłucnej; jej część pokrywająca kopułę przepony i przylegająca do opłucnej przeponowej stanowi powięź przepo-nowo-opłucnową (facia phrenicopleuralis).

---