Netykieta - zasady

Autorem poniższego opracowania jest Jarosław Lech. Dokument ten powstał 2 lutego 2000.

Poczta elektroniczna

1. Nigdy nie umieszczaj w listach wiadomości, których nie umieściłbyś na kartce pocztowej, chyba że używasz programów kodujących, które zapewniają odpowiedni poziom bezpieczeństwa Twoim listom. Załóż, że poczta internetowa nie jest całkowicie bezpieczna.

2. Nigdy nie przesyłaj "łańcuszków szczęścia" przy użyciu poczty elektronicznej. Jest to piętnowane w Internecie.

3. Jeśli uznasz, że znaczenie i waga listu usprawiedliwi to, natychmiast wyślij krótkie potwierdzenie otrzymania wiadomości, nawet jeśli później masz zamiar udzielić wyczerpującej odpowiedzi.

4. Staraj się sprawdzać pocztę codziennie.

5. Jeśli wysyłasz list zawierający znaki niestandardowe (np. polskie znaki diaktryczne) UPEWNIJ SIĘ, że Twój program pocztowy jest skonfigurowany ZGODNIE Z PRZYJĘTYMI STANDARDAMI oraz, że program pocztowy adresata listu nie będzie miał z taką przesyłką problemów. Podobna sytuacja zachodzi także w przypadku załączników do listu (attachments). Jeśli wysyłasz zakodowany list (encoded), upewnij się, że odbiorca potrafi go zdekodować (decode).

6. Dobrym zwyczajem jest umieszczanie na końcu listu krótkiej (do 4 linii) informacji o sobie, tzw. "sig" (ang. signature). Programy pocztowe pozwalają przeważnie na utworzenie tego typu notatek i zapisanie ich w osobnym pliku, który automatycznie dołączany jest do pisanych przez Ciebie listów. W żargonie internetowym plik taki (lub po prostu te kilka linii tekstu) zwany jest "sygnaturką" lub "sig'iem". Twoja sygnaturka jest tym, co znajduje się na twojej wizytówce. Możesz mieć kilka sig’ów, stosowanych w zależności od okoliczności (np. prywatny i służbowy).

7. Jeśli dołączasz do listu sygnaturkę pamiętaj, aby była krótka — do 4 linii (np. imię i nazwisko, firma, adres, telefon). Sporo ludzi płaci za każdą minutę połączenia, zatem im dłuższy list, tym więcej muszą płacić.

8. Pamiętaj, że często komunikujesz się z ludźmi z całego świata. Jeśli wysyłasz list, na który spodziewasz się natychmiastowej odpowiedzi, w chwili jego nadejścia adresat może spać. Daj mu więc szansę na obudzenie się i odebranie poczty, zanim założysz, że poczta nie doszła, albo że nie interesuje go twój list.

9. Używaj smiley'ów (czyli uśmiechów) do nadania swojej wypowiedzi żartobliwego tonu, ale rób to z umiarem. Przykład chyba najbardziej znanego smileya to :) oznacza uśmiech. Nie licz na to, że przez dołączenie kilku uśmieszków Twoja wypowiedź stanie się mniej obelżywa, jeśli taka jest w rzeczywistości. Pamiętaj, że żart i sarkazm mogą być błędnie rozumiane w swojej elektronicznej postaci.

10. Pisanie DUŻYMI LITERAMI, traktowane jest jako krzyk, zatem warto o tym pamiętać. Elektroniczna forma przekazu nie jest w stanie oddać emocji i tonu głosu do tego właśnie przeznaczono tekst pisany dużymi literami.

11. Dla położenia nacisku na pewne twierdzenia, używane są specjalne symbole. Gwiazdki oznaczają *tekst pogrubiony*. Podkreślenie tekstu osiąga się _w ten sposób_.

12. Sprawdzaj programem antywirusowym, czy Twój komputer (lub dyskietki) nie został zawirusowany. W szczególności sprawdzaj przysyłane do ciebie załączniki.

13. Kiedy forwardujesz list umieszczaj swój komentarz na górze (odwrotnie, niż przy cytowaniu).

14. Jeśli masz możliwość forward'owania poczty, uważaj aby nie ustawić "pętli bez końca". Innym słowy - upewnij się, że nie skonfigurowałeś poczty tak, że będzie ona wędrowała bez końca od jednego serwera do drugiego.

15. Zasada ta nie dotyczy osób, które mają zapewniony prywatny dostęp do Internetu (przez providera internetowego). Sprawdź jak w Twojej firmie wyglądają zasady korzystania i własności poczty elektronicznej - są one różne w różnych miejscach.

16. Oczekiwania do przeprowadzania "rozsądnej rozmowy" przy użyciu poczty elektronicznej zależą w dużym stopniu od kontekstu sytuacji i relacji z daną osobą. Pewne nawyki stosowane w określonym środowisku, nie muszą być uznawane w innym, a w szczególności w całym Internecie. Zwracaj zatem uwagę na lokalny slang i lokalne akronimy.

17. Może się zdarzyć, że list który otrzymasz jest "sfałszowany", tzn. ktoś nielegalnie podszył się pod inną osobę, lub w inny sposób zmienił zawartość listu. W takich przypadkach kieruj się po prostu zdrowym rozsądkiem, zanim uznasz, że list rzeczywiście jest prawdziwy.

18. Koszt przesyłania poczty, ogólnie rzecz biorąc, rozkłada się po połowie na nadawcę i odbiorcę (albo organizacje, w których są zatrudnieni). Sytuacja jest tu zatem inna niż w przypadku poczty tradycyjnej, radia, czy telewizji. Wysłanie komuś listu elektronicznego może go kosztować także w sposób inny, niż w tradycyjny rozumieniu np. zajmowanie pasma transmisyjnego (zapychanie łącz), obciążanie procesora (blokowanie serwerów) czy zajmowanie miejsca na dysku. Jest to zasadnicze, ekonomiczne wytłumaczenie dlaczego nikt nie lubi otrzymywać listów zaśmiecających jego skrzynkę pocztową.

Listy dyskusyjne i Usenet

1. Pisz wyłącznie na temat. Zapisując się na daną listę znakomita większość osób oczekuje listów związanych właśnie z tematyka tej grupy/listy. Przed wejściem do grupy dyskusyjnej spójrz na 1-liniowy opis, jaki posiada każda grupa. Odpowiadając na artykuł news zwracaj uwagę do jakich grup wysyłasz odpowiedź. Często zdarza się, że dyskusja zbacza z tematu a pole Newsgroup wskazuje na grupę, do której taki artykuł w ogóle nie powinien zostać wysłany. I na odwrót, jeśli Twój list mieści się w zakresie tematycznym danego wątku, nie twórz nowego i nie przenoś w ten sposób dyskusji w kilka różnych miejsc. Jeśli wysyłasz zapytanie na kilka grup (co samo w sobie najczęściej nie jest naganne, aczkolwiek nie polecane) dopilnuj, aby list miał ustawione pole "Followup-To" tylko na jedną z nich. Unikniesz w ten sposób kilku osobnych dyskusji na ten sam temat. Uwaga! Do testowania służą wyłącznie grupy .test, w szczególności pl.test.

2. Twój podpis (signature) nie powinien przekraczać czterech linii. Osoby korzystające z komercyjnych łącz modemowych (i nie tylko) płacą za każdy bajt przesłanych im informacji. Niektóre programy używane do wysyłania listów, doklejają na ich końcu różnego rodzaju binarne śmiecie. Skonfiguruj je tak, aby tego nie robiły. Niewiele osób, poza Tobą będzie coś takiego w stanie przeczytać. Pamiętaj także, że pojedyncza linia listu nie może przekraczać 80 znaków. W praktyce, ze względu na to, że list Twój może być przez kogoś cytowany, długość linii powinna być mniejsza niż 71 znaków.

3. Odpisując na list innej osoby nie cytuj go w całości, a zostaw tylko to, co niezbędne, a do czego odnosi się Twój komentarz. Szczególnie naganne jest cytowanie czyjegoś podpisu (sygnaturki). Równie godne potępienia jest zacytowanie listu po to tylko, aby dodać pod nim tekst w stylu: "zgadzam się z tym", "też tak myślę". Z drugiej strony nie popadaj w kolejną skrajność i nie unikaj cytowania jako takiego w ogóle. Często jest ono niezbędne do zrozumienia, o co właściwie w Twoim komentarzu chodzi. Dobrze jest także, umieścić na początku cytatu informacje o jego autorze (większość używanych czytników news robi to zresztą automatycznie). Sam cytat powinien zawsze poprzedzać Twój komentarz (tzn. najpierw cytat, a potem komentarz). BądŸ cierpliwy - często musi upłynąć trochę czasu zanim list dojdzie tam gdzie trzeba, nie wysyłaj wiec od razu 5-ciu kopii.

4. Wiele serwerów NIE POZWALA wysłać listu, w którym jest więcej cytowanego tekstu od własnego.

5. Swoim prywatnym animozjom dawaj wyraz wyłącznie w listach prywatnych. Nie ma nic bardziej denerwującego i żenującego niż oglądanie grona publicznie wyzywających się osób.

6. Staraj się precyzyjnie formułować pytania. Pytanie w rodzaju: "Jestem tu nowy, powiedzcie mi proszę jak działa tar / pine / tin /../ /mail" lub "mój modem / drukarka /../ komputer nie chce działać, pomóżcie!", może silnie zdenerwować pozostałych uczestników listy.

7. Jeśli korzystasz z grup dyskusyjnych za pomocą tzw. news-reader'ów, czyli programów czytających news'y (np. tin) zadbaj o to, aby Twoje listy były odpowiednio sygnowane, czyli zawierały w nagłówku Twój adres e-mail oraz dane personalne: imię, nazwisko, organizację. Jeśli nie wiesz jak to zrobić, zwróć się do swojego lokalnego administratora.

8. Listy powinny być zawsze podpisywane prawdziwym imieniem i nazwiskiem ich autora. Przesyłki anonimowe bardzo rzadko traktowane są poważnie, mogą także być automatycznie kasowane z usenet'u. Niedopuszczalne jest posługiwanie się listami/grupami dyskusyjnymi w celach komercyjnych z wyjątkiem list/grup o takim właśnie przeznaczeniu (np. pl.ogloszenia.*, pl.praca.*, hierarchia *.biz*).

9. Do przesyłania plików binarnych, czyli innych niż tekstowe, służą grupy w hierarchii bin/binaries (np. comp.binaries.msdos). Jeżeli plik tekstowy jest znacznej wielkości (większy niż 10000 bajtów), należy go spakować jednym z popularnych programów archiwizujących i traktować dalej jako binarny. Pamiętaj, zawsze lepiej podać adres interesującego pliku niż przesłać go GDZIEKOLWIEK.

10. Informując uczestników dyskusji o lokalizacji w sieci interesujących ich informacji zawsze podawaj pełny adres tych zasobów. Jeżeli zasoby zagraniczne są mirrorowane w Polsce, podaj adres na "polskim" serwerze.

11. Nie wysyłaj do listy czy grupy dyskusyjnej informacji niepotrzebnych, które zabierają odbiorcom miejsce na dysku, czas potrzebny do odczytania choćby nagłówka, czy przyczyniają się do przeciążenia łączy internetowych.

12. Zanim zastosujesz polskie litery ("ogonki"), upewnij się, że systemy pocztowe, które prześlą list dalej, nie zniekształcą treści do tego stopnia, że listu nie da się przeczytać. Standardowo poczta zapewnia przesyłanie danych 7-bitowych, co oznacza, że nie prześle w sposób prawidłowy znaków niestandardowych, np. polskich znaków diakrytycznych (powstaną "krzaczki").

13. Jeżeli jesteś "nowicjuszem" w grupie i chcesz spytać np. o coś, czego nie wiesz lub nie rozumiesz, to przed wysłaniem zapytania do innych członków listy/grupy warto sprawdzić, czy odpowiedź nie została udzielona już wcześniej i nie czeka w archiwach grupy lub w tzw. dokumencie FAQ (ang. Frequently Asked Questions, często zadawane pytania), który właśnie w tym celu został przygotowany.

14. Nie używaj wulgaryzmów w listach. Jeżeli koniecznie musisz to robić, zamieść na początku listu informację "flame on", co powszechnie oznacza, że treść zawiera wulgaryzmy. Nie naruszaj dobrych obyczajów, dobrego smaku; nie prowokuj, nie atakuj.

15. Nie publikuj w liście/grupie dyskusyjnej listu, który otrzymałeś "prywatnie", bez zgody nadawcy (tajemnica korespondencji).

16. Zanim skorzystasz z usługi typu lista dyskusyjna lub News przeczytaj wszystkie listy, które pojawiły się w danej grupie z jedno lub dwu miesięcznym wyprzedzeniem. Pozwoli ci to "wczuć się" w tematykę grupy i lepiej zrozumieć jej kulturę.

17. Pisz listy krótkie i na temat. Nie zbaczaj z tematu, nie wysyłaj listu tylko po to, żeby zwrócić uwagę na literówkę, błąd ortograficzny lub gramatyczny — przede wszystkim takie zachowania świadczą o tym, że jesteś początkującym użytkownikiem.

18. WeŸ pod uwagę, że wysyłasz listy do znacznej grupy ludzi, w tym np. Twojego aktualnego lub przyszłego szefa. Uważaj na to, co piszesz. Pamiętaj także, że zarówno listy dyskusyjne, jak i news'y są archiwizowane (http://www.dejanews.com), zatem dostęp do nich możliwy jest praktycznie dla wszystkich i w dowolnym momencie.

19. Zakłada się, że każda osoba wypowiada prywatnie tzn. w swoim własnym imieniu. Nie reprezentuje zatem opinii organizacji, dla której pracuje, chyba że wyraŸnie to zaznaczy.

20. List powinien zawierać temat odzwierciedlający jego zawartość.

21. Dobrym zwyczajem jest umieszczanie słowa "Długie" ("Long") w temacie listu, tak aby odbiorca wiedział, że przeczytanie go i odpowiedź zajmie mu więcej niż zwykle czasu. Przyjmuje się, że list długi zawiera ponad 100 linii tekstu.

22. Podobnie słowo "Off-topic" w temacie, oznacza że jego nadawca wysłał list, który odbiega od tematu dyskusji, ale lojalnie uprzedza o tym odbiorców.

23. Jeśli zdarzy Ci się wysłać prywatny list do całej grupy - wyślij przeprosiny zarówno właściwego adresata, jak i do całej grupy.

24. Jeśli wdasz się z jedną tylko osobą w dyskusję, powinniście zacząć wymieniać prywatne listy, bez wysyłania ich na grupę, czy listę dyskusyjną. Jeśli uważasz, że rezultat dyskusji mógłby zainteresować całą grupę, możesz wysłać krótkie podsumowanie.

25. Nie wysyłaj ani nie odpowiadaj na "ostre" listy.

26. Unikaj wysyłania listów, które są tylko wyłącznie odpowiedzią na odpowiedź i nie wnoszą nic nowego do dyskusji.

27. Istnieje duża różnorodność grup Usenetowych i list dyskusyjnych, które skupiają ludzi reprezentujących różne style życia, kultury i religie. Wysyłanie listów do grup, których punkt widzenia jest obraźliwy w stosunku do Twojego, tylko po to, by im o tym powiedzieć jest nieakceptowane.

28. Bądź wyrozumiały dla innych. Każdy kiedyś stawiał swoje pierwsze kroki w Internecie. Jeśli uważasz, że musisz zwrócić komuś uwagę - zrób to w liście prywatnym, jest to znacznie rozsądniejsze niż próba publicznego napiętnowania początkującego użytkownika.

29. Nie obwiniaj administratora systemu za zachowanie użytkowników.

30. Dowiedz się kogo w swoim najbliższym otoczeniu możesz prosić o pomoc w przypadku problemów z oprogramowaniem lub ze sprzętem. Część witryn ma tzw. "postmastera" (ang. postmaster), czyli alias pocztowy do doświadczonego użytkownika, który listownie może pomóc w twoich problemach. Dobrze jest także wiedzieć, kogo alarmować w przypadku łamania ogólnie obowiązującego prawa.

31. Dobra zasada: bądź konserwatywny w stosunku do listów, które wysyłasz i liberalny w stosunku do listów, które otrzymujesz. Nie powinieneś wysyłać "ostrych" listów (tzw. "flames") nawet, jeśli zostałeś ku temu sprowokowany. Z drugiej strony, nie powinieneś być zaskoczony jeśli to Ty zostaniesz ostro potraktowany - rozsądnie jest nie odpowiadać na tego typu listy.

32. Szanuj prawa autorskie materiałów, które powielasz w swoich listach. Cytując - pamiętaj, aby podać autorów. Prawie każdy kraj ma prawodawstwo respektujące prawa autorskie.

33. Pamiętaj, że Twoim adresatem jest człowiek, którego kultura, język, poczucie humoru i punkt widzenia mogą się różnić od twojego. Pamiętaj, że formaty daty i jednostki miary mogą być różne w różnych krajach. Zwracaj uwagę na idiomy, jeśli chcesz ich używać. Bądź szczególnie ostrożny z sarkazmem.

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.

---