SZERMIERKA NA WÓZKACH

Szermierka niezwykle dynamiczna i pomysłowa dyscyplina, kojarząca się głównie z mocną pracą nóg i wspaniałym widowiskiem. Wbrew pozorom ogromną rolę w tej dyscyplinie odgrywa praca rąk, obręczy barkowej i tułowia. Cechy te sprawiają, że jest chętnie uprawiana przez osoby niepełnosprawne, poruszające się na wózkach, czy mające protezy.

Historia tej widowiskowej dyscypliny rozpoczyna się w roku 1948 w ośrodku rehabilitacyjnym dla paraplegików w Stoke Mandeville w Anglii. Treningi zapoczątkowano u inwalidów wojennych, później dołączono innych pacjentów. Treningi dla nich nie tylko były elementem rehabilitacji, ale również sposobem na chwilowe zapomnienie o inwalidztwie, czasach wojennych i obecnej sytuacji w ich życiu .

Przełomem dla szermierki na wózkach były lata pięćdziesiąte, kiedy ustalono zasady, regulaminy i rozegrano pierwsze zawody. W tym czasie szermierka niepełnosprawnych wykroczyła poza granicę Anglii, docierając do krajów Europy Zachodniej m.in. Francji, Włoch czy Niemiec, gdzie były duże tradycje szermiercze.

Atrakcyjność i popularność tego sportu doprowadziła, że znalazła się ona już na pierwszych Igrzyskach Paraolimpijskich w Rzymie w 1960r.

Obecnie jest to jedna z najchętniej uprawianych dyscyplin sportowych, na wszystkich kontynentach, prócz Afryki.

Struktura oraz organizacja zawodów

Osoby uprawiające szermierkę zrzeszone są w klubach, które wchodzą w skład narodowych związków sportowych, odpowiadających za sporty/sport inwalidów w danym kraju lub tak jak np. w Polsce podlegają pod Polski Związek Szermierczy, łączący szermierkę oraz szermierkę na wózkach.

Za rozwój oraz organizację zawodów odpowiada Międzynarodowy Komitet Szermierki na Wózkach, który reprezentuje szermierkę w Światowej Federacji Sportów na Wózkach.

W szermierce na wózkach najważniejsze są zawody światowe. Należą do nich Igrzyska Paraolimpijskie (rozgrywane co 4 lata), Mistrzostwa Kontynentu (co 2 lata- rok po Igrzyskach), Mistrzostwa Świata (co 2 lata) oraz Puchar Świata (aktualnie 4 razy do roku- w Polsce jest w ramach Pucharu Świata odbywa się turniej o „Szablę Kilińskiego”). Suma zdobytych punktów podczas zawodów jest liczona i decyduje o ilości zawodników na Igrzyskach Paraolimpijskich.

Zawody w szermierce odbywają się indywidualnie, ale na imprezach rangi światowej istnieje również rywalizacja drużynowa.

Przepisy i kategorie zawodów

Przepisy w szermierce na wózkach są niemal identyczne jak szermierce osób chodzących, tylko niektóre podpunkty zostały dostosowane do osób niepełnosprawnych. Podstawową różnicą w uprawianiu szermierki przez niepełnosprawnych jest to, że jest ona na wózkach, które są w czasie walki są przymocowane do platformy szermierczej. Przez tą stabilizację zawodnicy podczas znajdują się w tej samej odległości, wyznaczonej przed walką. Ustalenie odstępu między zawodnikami zależy od kategorii niepełnosprawności, długości ramion zawodników oraz rodzaju broni do pojedynku.

Pola trafień w szermierce na wózkach pozostają tak jak w szermierce pełnosprawnych. We florecie wyznaczane są przez kamizelkę metalizowaną pokrywającą cały tułów, nie liczą się trafienia w rękę, nogę, maskę. W szabli i szpadzie zaliczane są trafienia od pasa w górę: tułów, ręce, głowa. W szermierce na wózkach nie zalicza się trafień w nogi lub wózek.

Zawody w szermierce na wózkach mają podział na płeć, wiek, kategorię niepełnosprawności. Jednakże podstawowy podziałem jest są kategorie uwzględniające stopień dysfunkcji ruchowej:

• Kategoria A:

- osoby po amputacji kończyn dolnych oraz z porażeniem kończyn dolnych powodującym niedowład

- niepełnosprawni z uszkodzeniem rdzenia kręgowego na poziomie od Th₁₀-L₄, którzy mogą utrzymać równowagę w pozycji siedzącej, balansować tułowiem w tył, przód i na boki

• Kategoria B:

- paraplegicy (uszkodzenie rdzenia kręgowego na poziomie Th₁-Th₉. Charakteryzuje ich: brak funkcji kończyn dolnych, dobra siła kończyn górnych, brak możliwości balansowania tułowiem, bark równowagi lub częściowa w pozycji siedzącej.

• Kategoria C

- tetraplegicy (uszkodzenie rdzenia na poziomie C₅ -C ₈ ), występuje u tych osób brak funkcji kończyn dolnych, bak utrzymania równowagi w pozycji siedzącej, osłabiona siła mięśniowa kończyn górnych, dlatego u tych osób broń jest przymocowywana za pomocą bandaża lub specjalistycznej rękawicy

Aby przyporządkować szermierza do danej kategorii wykonuje się cztery testy oceniające siłę mięśniową w skali 0-5 punktów.

Sprzęt i ubiór szermierczy

Walka rozgrywana jest w pozycji siedzącej, na wózku, zaopatrzonym w specjalnie skonstruowaną ramę, która powinna:

• Stabilizować wózek w stałej pozycji

• Umożliwiać równoległe ustawienie wózka z zachowaniem stałego konta 10-15st w stosunku do głównej szyny.

• Pozwalać na dogodne ustawienie wózka we wszystkich rdz broni oraz dostosowanie odległości między wózkami do długości uzbrojonego ramienia szermierza

• Pozwalać na dogodną szerokość rozstawu kół wózków(przednie, wewnętrzne kółka wózka powinny dotykać głównej szyny)

Wózek w szermierce musi spełniać wymogi zawarte w przepisach, najważniejszym z nich jest wysokość wózka- maksymalnie 53cm., oparcie wysokie na minimum 15 cm.

W szabli, florecie i szpadzie tylne koła powinny być zakryte okrągłymi, metalowymi zasłonami. W przypadku stosowania elektrycznego systemu trafień-metalizowana kamizelka szermiercza, osłony kół oraz metalowe części wózka musza być uziemione.

Zawodnik używa normalnego stroju szermierczego, przy czym jego kończyny dolne muszą być szczególnie dobrze chronione. Do tego celu używa się przeważnie grubych kocy. Takie okrycie nie może jednak zmieniać powierzchni trafień.

W czasie walki stopy nie mogą dotykać podłoża, a podnóżki muszą być tak uregulowane, aby pozwalały na utrzymanie kolan poniżej poziomu bioder. Należy też usunąć boczne oparcia wózków.

Integracja w szermierce

W szermierce na wózkach dużą rolę odgrywa integracyjność. W wielu krajach związki szermierki na wózkach współpracują ze związkami szermierki osób zdrowych. Taka sytuacja ma również miejsce w Polsce. Sprzyja to profesjonalizacji treningu, ale przede wszystkim integruje zawodników. Treningi integracyjne wpływają na zwiększenie poczucia własnej wartości, przynależności do grupy, kompetencji, koleżeństwa i przyjaźni W czasie treningów zawodnicy często walczą razem, co ma pozytywny wpływ na obu zawodników. Zawodnik niepełnosprawny czuje bardziej wartościowy, sprawniejszy, natomiast zawodnicy pełnosprawni mogą kształcić swoje umiejętności, uzupełniając je przez walkę na wózku, nie używając nóg.

Wpływ szermierki:

Systematyczny trening powoduje u osoby niepełnosprawnej:

• Zwiększenie odporności organizmu

• Zmniejszenie biologicznych skutków starzenia się

• Zapobiega zanikom i przykurczą mięśni

• Poprawia koordynacje, szybkość, refleks, koncentrację, precyzję

• Rozwija nie tylko mięśnie obręczy barkowej, kończyn, ale również mięsnie tułowia

• Wspomaga (lub nawet może zastępować) zabiegi kinezyterapeutyczne

• Wywiera pozytywny wpływ na psychikę

• Pomaga w ponownym przystosowaniu się do środowiska, w zawieraniu nowych znajomości, kontaktach z ludźmi

---