MEDYCZNE CZYNNOŚCI RATUNKOWE
PROFILAKTYKA ZAKAŻEŃ PODCZAS DZIAŁAŃ RATOWNICZYCH
Podczas działań ratowniczych istnieje możliwość wniknięcia drobnoustrojów do organizmu ludzkiego zarówno pacjentów jak i pracowników.
Epidemiologia zakażeń drobnoustrojów opisywana jest w postaci łańcucha epidemiologicznego. Jest to ciąg następujących po sobie zakażeń i procesów doprowadzających do zakażenia.
Zakażenie egzogenne (krzyżowe) występuje, gdy czynnik zakaźny przeniesiony jest na pacjenta z innego chorego lub z osoby ze środowiska szpitalnego.
Zakażenia endogenne są spowodowane własną patologią lub oportunistyczną florą chorego.
W procesie epidemiologicznym w zakażeniach wyróżniamy:
1.Źródło zakażenia:
- chory z infekcjami
- personel w tym nosiciele chorób
- środowisko patogenne szpitala (narzędzia, sprzęt, powietrze)
- osoby odwiedzające
2.Drogi szerzenia się zakażeń:
- kontaktowa, naruszenie ciągłości tkanek, rany
- powietrzna
- pokarmowa
3.Populacja wrażliwa:
- pacjenci
- personel i osoby odwiedzające pacjenta
Czynniki zwiększające ryzyko zakażeń:
1.Czynniki predysponujące do zakażeń związane z pacjentem:
- wiek pacjenta
- choroba podstawowa np. chorzy dializowani
- współistniejące choroby np. cukrzyca
- pacjenci leczeni chemioterapią, radioterapią, z HIV
- pacjenci chirurgiczni, z ciężkimi urazami
- pacjenci z oddziałów intensywnej terapii, transplantologii, oparzeń, dializ, wcześniaków.
2.Czynniki leczenia związane z zabiegami i leczeniem:
- inwazyjne techniki diagnostyczne i leczenie, w których dochodzi do przerwania ciągłości tkanki skórnej, błon śluzowych i otarcia, drenaże jam ciała, cewnikowanie dużych naczyń, pęcherza moczowego, drenaże przestrzeni zewnątrzoponowej, stosowanie sztucznej wentylacji z użyciem respiratorów.
3.Czynniki ryzyka zależne od stopnia zjadliwości drobnoustrojów
Najniebezpieczniejszymi drobnoustrojami są te, które wywołują powikłania, do najczęstszych należą:
Wstrząs septyczny wywołany przez gronkowca złocistego bytujący w zakażonej skórze w ranach.
Personel najczęściej zakaża się wirusem wywołującym zapalenie wątroby zarówno typu B i C.
Wśród przyczyn szerzenia się zakażeń można wymienić:
- nieprzestrzeganie przez personel podstawowych zasad higieny, w tym brak higieny rąk i ignorowanie zasad aseptyki
- niedostateczne wyposażenie jednostek w sprzęt jednorazowego użytku, środki dezynfekcyjne, środki higieniczne
- brak systemowego szkolenia personelu w zakresie profilaktyki zakażeń
- brak standardów i procedur postępowania w jednostkach z odpadami medycznymi
Drogi zakażenia:
1.Droga kontaktowa:
- personel medyczny
- pacjenci i ich odzież, rzeczy osobiste, ręce
- sprzęt medyczny, słuchawki lekarskie
- sprzęt higieniczny
- narzędzia i aparatura medyczna
- preparaty dezynfekcyjne
- mydło, rękawiczki
2.Droga krwi:
- zakażony materiał biologiczny
- krew i jej preparaty
- zakażone płyny infuzyjne
- niesterylne narzędzia chirurgiczne, anestezjologiczne
3.Droga pokarmowa:
- zakażona woda, naczynia, sztućce
- pokarm zakażony florą bakteryjną
4.Droga powietrzna
- kropelki wydzielin z dróg oddechowych pacjenta
- kurz
Istotnym elementem zapobiegania zakażeniom jest przerwanie dróg szerzenia przez właściwe postępowanie. W profilaktyce zakażeń najważniejsza zasada to:
- bezwzględne stosowanie higieny
- przestrzeganie procedur na każdym etapie obsługi pacjenta
Aseptyka
- to postępowanie zapobiegające bądź niedopuszczające do zakażenia drobnoustrojami środowiska, sprzętu, materiałów i pacjentów.
- działanie takie dąży do uzyskania jałowości: sprzętu (jałowe narzędzia), materiału (opatrunki) pomieszczeń urządzeń itp..
Jałowość rozumie się, jako posługiwanie się materiałem, sprzętem, narzędziami pozbawionymi bakterii, sporów, wirusów, grzybów (powierzchnię pozbawione są flory bakteryjnej).
ANTYSEPTYKA
- to postępowanie zapobiegające zakażeniom przez zniszczenie lub zahamowanie rozwoju drobnoustrojów za pomocą specjalnych środków chemicznych (np. na skórze, błonach śluzowych).
DEZYNFEKCJA
- to postępowanie pozwalające zmniejszyć florę bakteryjną patogenną na skórze rąk, z pola operacyjnego, przedmiotach, materiałach. proces ten odbywa się przy użyciu środków dezynfekcyjnych.
wyróżniamy dezynfekcję:
- zwykłą - prowadzi do zniszczenia wegetatywnych form, natomiast przetrwalniki bakterii i wirusów nadal mogą bytować
- wysokiego stopnia- zniszczenie zarówno form wegetatywnych i prątków
ZASADY ASEPTYKI
- Należy posługiwać się tylko jałowym sprzętem
- Narzędzia do zabiegów aseptycznych należy po 24 godz. wyjałowić ponownie
- Miejsce zabiegu należy przemywać środkiem antyseptycznym
- Jałowym narzędziem NIE WOLNO dotykać „obiektów” znajdujących się poza polem działania
- czyścić i myć sprzęt mechanicznie najlepiej w myjkach ultradźwiękowych
- Sprzęt dezynfekować zgodnie z instrukcją
- dezynfekować w wannach z płynem dezynfekującym
- Po zakończeniu zabiegu należy używany sprzęt umieścić w płynie dezynfekcyjnym
- Prowadzić przejrzystą dokumentację wyjaławiania
- Otwierać pakiety, zestawy wg zasad
- Stosować sprzęt wg procedur
- Stosować rękawiczki
- Zapakować i zaopatrzyć pakiet wskaźnikiem skuteczności sterylizacji
- Przechowywać i transportować zgodnie z obowiązującymi procedurami
- Higieniczne mycie i odkażanie rąk (5x) - metoda AYLIFEE
Uwzględniając ryzyko zakażenia wyróżnia się następujące kategorie sprzętu:
- sprzęt krytyczny- to urządzenia i przedmioty, które wchodzą w kontakt z jałowymi tkankami organizmu człowieka (narzędzia chirurgiczne, cewniki, implanty, endoskopy).
Przedmioty te muszą być bezwzględnie jałowe.
- przedmioty półkrytyczne - te, które stosowane są do błon śluzowych lub do zabiegów na uszkodzonej skórze (sprzęt do terapii oddechowej, bronchoskopy, endoskopy). Sprzęt należy dokładnie umyć poddając dezynfekcji, która polega na eradykacji- zniszczeniu wszystkich bakterii i zarodników.
- Przedmioty bezpieczne(niekrytyczne) - to takie urządzenia, które mają kontakt z nieuszkodzoną skórą np. mankiety do ciśnieniomierza, stetoskopy.
Przedmioty te nie muszą być sterylne.
Rodzaj sprzętu i jego zastosowanie kwalifikuje się do dezynfekcji:
- stopnia wysokiego
- stopnia średniego
- stopnia niskiego
Dezynfekcja Jest postępowaniem pozwalającym zmniejszyć florę bakteryjną patogenną na skórze rąk, pola operacyjnego, na narzędziach, przedmiotach, materiałach.
- dezynfekcja zwykła niszczy formy wegetatywne nie niszczy przetrwalników
- dezynfekcja o wysokiej skuteczności niszczy formy wegetatywne i przetrwalniki
W dezynfekcji wyróżnia się: ·metodę chemiczną i termiczną.
- Zasada - im bardziej zanieczyszczony obiekt, tym proces dezynfekcji musi być dłużej prowadzony.
Dezynfekcja chemiczna - odbywa się przy użyciu środków chemicznych. Preparaty te są aktywnymi związkami(alkohole, pochodne fenolu, związki chlorowe, jodowe, aldehyd mrówkowy, czwartorzędowe związki amonowe i pirydynowe
Stosując dezynfekcję chemiczną, należy zapoznać się z zaleceniami Państwowego Zakładu Higieny z dnia 27.09.1996 r.w sprawie wykazu preparatów dezynfekcyjnych przeznaczonych do stosowania w zakładach opieki zdrowotnej
Zasady przygotowania narzędzi i sprzętu do dezynfekcji:
- Dezynfekować w kąpieli ze środkiem dezynfekcyjnym( przed kąpielą rozmontować)
- Pojemnik na czas kąpieli zamknąć
- Po czasie dezynfekcji narzędzia oczyścić, umyć
- Dokładnie wypłukać pod bieżącą wodą lub destylowaną
- Przechowywać wysuszony w sterylnym opakowaniu lub oddać do sterylizacji
Sterylizacja
Jest to wyjaławianie sprzętu, narzędzi, płynów, bielizny operacyjnej, materiałów opatrunkowych.
Sterylizacja oznacza zabicie i zniszczenie wszystkich drobnoustrojów wraz z ich formami przetrwalnikowymi i zarodnikami.
Do metod sterylizacji należą:
- Sterylizacja suchym, gorącym powietrzem
- Sterylizacja parą wodną pod zwiększonym ciśnieniem
- Sterylizacja parą o niskiej temperaturze(48-75 st) z aldehydem mrówkowym
- Sterylizacja tlenkiem etylu
- Sterylizacja promieniowaniem jonizującym
POMIAR PODSTAWOWYCH PARAMETRÓW ŻYCIOWYCH
Do podstawowych parametrów życiowych zaliczamy pomiar:
- temperatury (ciepłoty) ciała
- tętna
- oddechu
- ciśnienia tętniczego krwi
Temperatura ciała
- ośrodek termoregulacji znajduje się w ośrodkowym układzie nerwowym (OUN) w podwzgórzu
- ciepło wytwarzane w organizmie zależy od podstawowej przemiany materii, czynności przewodu pokarmowego (trawienie i wchłanianie pokarmów) oraz od pracy mięsni szkieletowych (podczas poruszania się)
- nadmiar ciepła w organizmie odprowadzane jest na zewnątrz przez skórę, układ oddechowy oraz przez przewód pokarmowy
0 niedobór ciepła w organizmie objawia się zwężeniem naczyń, ograniczeniem wydalania potu, dreszczami, przyspieszeniem procesu spalania w mięśniach.
Temperatura ciała to stan ciepłoty organizmu, który jest wyrazem równowagi między wytwarzaniem ciepła w toku procesów metabolicznych i oddawaniem ciepła.
Gorączka- podwyższenie temperatury ciała powyżej górnej granicy normy (hipertermia).
Hipotermia- obniżenie temperatury ciała poniżej 36°C.
Normotermia- prawidłowa temperatura ciała (36°C -37°C).
Temperatura subnormalna- ciepłota ciała wynosi 26°C.
Rodzaje gorączki:
- górna granica normy- 37°
- stan podgorączkowy 37,1°C- 37,7°C
- gorączka lekka 37,8°C- 38,5°C
- gorączka umiarkowana 38,6°C- 39,0°C
- gorączka wysoka- 39,1°C- 39,9°C
- gorączka bardzo wysoka 40°C i ↑
- maksymalna temperatura ciała wywołana gorączką, przy której możliwe jest przeżycie to 42,0°C.
Przebieg i rodzaj gorączki może być:
- zmienny
- zależy od stanu ogólnego pacjenta
- od stopnia nasilenia objawów chorobowych
Wyróżniamy:
- gorączkę ciągłą. Utrzymuje się na określonej wysokości przez kilka dni. Występują niewielkie wahania dzienne ok. 1°C.
- gorączka zwalniająca. Utrzymuje się przez kilka dni. Występują większe wahania dzienne
1-2°C.
- gorączka przerywana. Na przemian występuje gorączka i temperatura normalna
- gorączka wyniszczająca, septyczna. Występuje przy wysiewach bakterii lub innych toksyn do krwi, często towarzyszą jej dreszcze. Dzienne wahania temperatury o 2-4°C.
- gorączka resorpcyjna. Występuje po zabiegach operacyjnych (zwana też aseptyczną).
- gorączka ośrodkowa. Występuje w uszkodzeniach OUN.
Przebieg narastania i spadku temperatury ciała.
Wzrost
- powolny- trwa przez kilka dni i w ciągu kolejnych dni temperatura zazwyczaj wzrasta aż do osiągnięcia szczytowego punktu, a następnie zatrzymuje się
- nagły- poprzedzona jest zazwyczaj dreszczami i trwa kilka dni
Spadek
- powolny- trwa kilka dni. Temperatura ciała w ciągu kolejnych dni ulega stopniowemu obniżeniu
- gwałtowny- temperatura w ciągu kilku godzin spada ze szczytowych wartości do normy lub poniżej normy.
Objawy towarzyszące gorączce:
*Objawy subiektywne- odczuwane przez pacjenta:
Poczucie:
- gorąca
- „pieczenia”, szczypania oczu
- suchości w jamie ustnej
- senności
- osłabienia
- ból mięśni
- niepokoju
- znużenie
- ogólne rozbicie
* Objawy obiektywne- przedmiotowe, obserwowane przez personel
- znacznie podwyższona temperatura ciała, zmierzona za pomocą termometru
- palpacyjnie stwierdza się znacznie podwyższoną ciepłotę ciała (np. przez dotyk ciała)
- potliwość (wilgotna skóra)
- zaczerwienienie twarzy (tzw. rumieniec)
- „błyszczące” oczy
- przyspieszone tętno
- przy wysokiej temperaturze mogą wystąpić dreszcze, drżenie mięśni
Dreszcze
- objawy subiektywne: uczucie strachu, niepokoju, zimna, a następnie gorąca
- objawy obiektywne: rytmiczne drżenie mięśni, „dzwonienie zębami”, przyspieszenie akcji serca, wzrost temperatury ciała.
Miejsce pomiaru temperatury ciała:
- dół pachowy
- pachwina (u małych dzieci- przy kontroli dorosłych)
- w odbycie (w szczególności u małych dzieci, należy pamiętać o natłuszczeniu np. wazeliną końcówki termometru, temperatura w odbycie jest o 0,5°C wyższa niż pod pachą).
- w jamie ustnej ( u osób dorosłych, przytomnych i zdrowych psychicznie, przed posiłkiem, temperatura w jamie ustnej jest o 0,3°C wyższa niż pod pachą)
- w uchu (termometr elektroniczny z wymiennym jednorazowym kapturkiem. W szczególności przydatny u osób nieprzytomnych, chorych psychicznie oraz u dzieci)
- na czole (jednorazowe paskowe termometry przykładane na czoło, można je stosować w celu orientacyjnym)
- lewa lub prawa skroń- termometr laserowy bezdotykowy
Nie dokonujemy pomiaru termometrem rtęciowym.
Tętno
To rytmiczne podnoszenie i zapadanie ścian tętnicy, które spowodowane jest wypełnieniem się tętnicy krwią wyrzucaną z komór podczas skurczu serca i wzrostem ciśnienia skurczowego.
Tętno zależy od:
- akcji serca
- objętości krwi
- ciśnienia krwi
- jakości naczyń tętniczych
- zastawek serca
Wyróżniamy 3 cechy tętna:
- częstość tętna0 ilość uderzeń na Mintę
- napięcie (siła) tętna
- rytm (miarowość) tętna
Częstośc tętna:
- u płodu 113-140 uderzeń na minutę
- u rocznego dziecka 110-130 uderzeń na minutę
- u dorosłego 67-76 uderzeń na minutę
Tętno ulega przyspieszeniu:
- po wysiłku
- po jedzeni, używkach
- po niektórych grupach leków (np. w psychiatrii)
- w czasie przeżywania lęków, stresu
- choroby serca
- gorączka
Tętno lega zwolnieniu:
- podczas snu, wypoczynku
- u sportowców (zależnie od treningów)
Tachykardia (częstoskurcz)- jest to przyspieszenie tętna powyżej 100/min.
Bradykardia (rzadkoskurcz)- jest to zwolnienie tętna poniżej 60/min. Bradykardia występuje w przebiegu bloków serca, w zatruciach, przy urazach czaszkowo- mózgowych.
Napięcie
Cechy prawidłowego tętna to:
- dobrze wypełnione
- dobrze napięte
Odchylenia chorobowe tętna:
- tętno nitkowate
- miękkie
- słabo napięte
- ledwo wyczuwalne (np. przy spadku ciśnienia tętniczego krwi)
- tętno twarde, drutowate, silnie napięte (np. w miażdżycy)
Rytm
Prawidłowe tętno powinno być:
- miarowe, czyli zgodne z cyklem pracy serca (podczas oddychania może wystąpić nieznaczne zwalnianie lub przyspieszanie tętna, jest to tzw. niemiarowość oddechowa).
Odchylenia chorobowe tętna to:
Niemiarowość, która może charakteryzować się:
- wypadaniem tętna
- niemiarowością całkowitą
- skurczami dodatkowymi
- częstoskurczem napadowym
Miejsce pomiaru tętna:
- tętnice skroniowe, ciemiączko
- tętnica szyjna zewnętrzna
- tętnica pachowa (tętnica ramienna)
- aorta brzuszna
- tętnica udowa
- tętnica promieniowa
- tętnica łokciowa
- tętnica podkolanowa (dół podkolanowy)
- tętnica piszczelowa tylna
-tętnica strzałkowa
- tętnica grzbietowa stopy
ODDYCHANIE
- oddychanie, czyli zaopatrywanie organizmu żywego w tlen oraz odprowadzanie dwutlenku węgla, który jest końcowym produktem przemiany materii
- podstawowym celem monitorowania oddechu jest zapewnienie prawidłowej oksygenacji tkanek oraz eliminacji dwutlenku węgla.
Wdech- aktywne wprowadzanie powietrza do narządu oddechowego podczas skurczu mięsni oddechowych
Wydech- to bierny proces, który wywołany jest zapadaniem się klatki piersiowej oraz wyższym ułożeniem przepony.
Oddychanie zewnętrzne- wymiana gazów między pęcherzykami płucnymi i płucnymi naczyniami włosowatymi. Jest to proces oddychania.
Oddychanie wewnętrzne- to wymiana gazów między naczyniami włosowatymi a komórkami organizmu.
Eupnoe- oddech prawidłowy
Apnoe- bezdech
Orthopnoe- oddychanie jest możliwe tylko z działem dodatkowych mięśni oddechowych
Bradypnoe- oddech spowolniony
Tachypnoe- oddech przyspieszony
Hiperwentylacja- nadmierna wentylacja płuc
Hipowentylacja- zmniejszona wentylacja płuc
Duszność wydechowa- jest to utrudniony wydech powietrza
Duszność wdechowa- utrudnione wdychanie powietrza
Duszność- subiektywne odczucia braku powietrza, które zmusza do zwiększenia aktywności oddechowej. Wg WHO rozróżnia się 4 stopnie ciężkości:
I°- „Czy masz duszność przy szybkim chodzeniu p równym, chodzeniu pod górkę bądź po schodach?”
II°- „ Czy masz duszność przy normalnym chodzeniu po równym z rówieśnikami?”
III°- „ Czy musisz się zatrzymać, by nabrać powietrza w czasie chodzenia po równym we własnym tempie?”
IV°- „Czy masz duszność w spoczynku?”
Cechy oddechu:
- częstość
- jakość
- rytm
Oceniając oddech zwracamy uwagę na:
- częstość oddechów- liczymy w ciągu minuty. Pacjent nie powinien wiedzieć o pomiarze, gdyż świadomość tego może wpłynąć na spowolnienie lub przyspieszenie oddechu.
Płytkie oddechy- przy liczeniu pomocne będzie położenie ręki na klatce piersiowej, pozwala to zaobserwować ruchy oddechowe
- głębokość oddechów
- rytm oddechów
- czy występują szmery oddechowe
- jaka jest woń wydychanego powietrza
Prawidłowy oddech:
- równomiernie głęboki
- regularny
- wykonywany bez wysiłku
- osłuchowo bez szmerów
- bez zapachu
- ruch klatki piersiowej podczas oddechu równomierny, symetryczny (unoszenie klatki piersiowej podczas wdechu, opadanie klatki piersiowej podczas wydechu)
- wykonywany przez nos
- noworodek: 40-60 oddechów na minutę
- małe dziecko: 18-25 oddechów na minutę
- dorosły: 12-16 oddechów na minutę
Oddech patologiczny:
- zwolniony
- hipowentylacja
- przyspieszony
- hiperwentylacja
- bezdech
- duszność
- duszność wdechowa, wydechowa
- oddychanie wysiłkowe, udział dodatkowych mięśni oddechowych
- woń
Słyszalne szmery oddechowe, rodzaje:
- szmer oddechowy prawidłowy- oddech prawidłowy
- słyszalne świsty np. przy zwężeniu dróg oddechowych
- słyszalne furczenia- obecne są w astmie oskrzelowej
- trzeszczeń np. w obrzęku płuc
Zapach wydychanego powietrza:
- bez zapachu- oddech prawidłowy
- zapach gorzkich migdałów m.in. przy zatruciach cyjankiem
- zapach acetonu może wystąpić w śpiączce cukrzycowej
- zapach zgnilizny np. przy zgorzeli płuc
- zapach mdły, słodki np. w błonicy
Rodzaje:
- prawidłowy, fizjologiczny- regularne oddechy
- Cheyn'e i Stokesa- coraz głębsze oddechy następnie coraz płytsze, kończy się chwilowym bezdechem (w zatruciach, schorzeniach mózgu)
- oddech Biota- kolejno kilka głębokich oddechów, następnie przerwa. Występuje w podwyższonym ciśnieniu śródczaszkowym
- oddech Kussmanla- to bardzo głęboki regularny oddech z krótkimi okresami bezdechu. Występuje w kwasicy, w śpiączkach
- oddech paradoksalny- polega na asymetrycznych ruchach, jedna storna się unosi, a druga jednocześnie się zapada. Występuje w złamaniu żeber.
Ciśnienie tętnicze krwi
Określa się w mmHg lub w kilo paskalach (kPa).
- ciśnienie krwi w tętnicach jest zmienne
- zmienia się ono pulsacyjnie w czasie pracy serca
- wzrasta w następstwie skurczu serca- jest to ciśnienie skurczowe
- maleje w czasie rozkurczu mięśnia sercowego - jest to ciśnienie rozkurczowe
- różnica między ciśnieniem skurczowym a rozkurczowym nazywana jest amplitudą skurczowo-rozkurczową, wynosi ona 30-50 mmHg
Amplituda ciśnienia krwi- to różnica między ciśnieniem krwi skurczowym a rozkurczowym.
Ciśnienie krwi skurczowe (systoliczne)- to najwyższe ciśnienie w układzie tętniczym w czasie skurczu komór w fazie wyrzucania krwi.
Ciśnienie rozkurczowe (diastoliczne)-to najniższe ciśnienie w układzie tętniczym w czasie rozkurczu komór w fazie rozluźnienia i napełnienia.
Hipotonia- jest to obniżona wartość ciśnienia tętniczego krwi
Hipertonia- nadciśnienie tętnicze krwi, wartość powyżej 160/95mmHg.
Podciśnienie- skurczowe i (lub) rozkurczowe ciśnienie niższe od wartości prawidłowych (poniżej wartości granicznych).
Wartości ciśnienia tętniczego krwi zależą od:
- siły skurczowej serca
- objętości krwi znajdującej się w naczyniach
- lepkości krwi
- oporów, jakie stwarzają naczynia krwionośne
- zmienia się odpowiednio do rytmu dobowego, a także zależne jest od wysiłku fizycznego, jak i od stresu
- ciśnienie ortostatyczne- nagły spadek ciśnienia tętniczego krwi
Klasyfikacja ciśnienia tętniczego (osoba dorosła)
* ciś. optymalne
- ciś. skurczowe <120mmHg
- ciś. rozkurczowe <80mmHg
* ciś. prawidłowe
- ciś. skurcz. <130mmHg
- ciś. rozkurcz.<85mmHg
* ciś. wysokie prawidłowe
- c. s. 130-139mmHg
- c.r. 85-89mmHg
* nadciśnienie tętnicze
I okres: c.s. 140-159mmHg
c.r. 90-99mmHg
II okres: c.s. 160-179mmHg
c.r. 100-109mmHg
III okres: c.s. ≥ 180mmHg
c.r. ≥ 110mmHg
Metody pomiaru ciśnienia tętniczego krwi
- pomiaru ciśnienia tętniczego krwi dokonujemy przeważnie na kończynach górnych, ok. 2 palce powyżej zgięcia łokciowego, dobierając mankiet aparatu w zależności od wieku (wyróżniamy mankiety dziecięce i dla dorosłych)
- istnieje możliwość pomiaru ciśnienia tętniczego kwi na kończynie dolnej (2 palce powyżej zgięcia kolanowego) np. w wypadku w amputacji wysokiej kończyny górnej.
Nie należy wykonywać pomiaru ciśnienia tętniczego krwi na ramieniu, na którym wykonano:
- przetokę tętniczo- żylną u chorych dializowanych
- obwodowy cewnik żylny
- czasowy sztuczny rozrusznik serca
- również nie należy dokonywać pomiaru na ramieniu w przypadku rozległego poparzenia.