1. DNA w komórkach przygotowywujących się do podziału podwaja się i chromosomy stają się widoczne.
- w każdej somatycznej komórce ciała znajduje się 46 chromosomów, czyli 23 pary,
- w gametach liczba chromosomów wynosi 23 - jest to podstawowy komplet chromosomów, haploidalny,
- 46 w pozostałych komórkach ciała stanowi podwójny komplet tzw. diploidalny
2. Budowa chromosomu:
3. Mitoza - zachodzi w komórkach somatycznych, czyli komórkach ciała; dzięki niej możliwy jest wzrost i regeneracja naszego organizmu.
a) profaza:
- pojawienie się widocznych chromosomów,
- chromosomy pojawiają się wtedy z dwóch, ściśle połączonych chromatyd,
- jąderko zaczyna się rozpraszać, ostatecznie zanika.
- pęka otoczka jądrowa.
b) metafaza:
- równikowe ułożenie chromosomów,
- włókienka wrzecion podziałowych przyłączają się do centromerów, przesuwając chromosomy w strefę środkową komórki,
- pod koniec metafazy wrzecionka skracają się, ciągnąc chromatydy w przeciwne strony,
- pęknięcie centromerów i rozpad każdego chromosomu na chromosomy potomne.
c) anafaza:
- wędrówka chromosomów potomnych na przeciwległe bieguny komórki,
- rozchodzące się komplety pojedynczych chromosomów popychają do centrum komórki organelle komórkowe (mitochondria, aparaty Golgiego), które zostają rozdzielone na prawie równe zespoły.
d) telofaza:
- grupy chromosomów osiągają największe odległości
- wokół grup chromosomów tworzone są otoczki jądrowe,
- chromosomy ulegają despiralizacji do chromatyny,
- powstają jądra potomne o takiej samej liczbie chromosomów i liczbie cząsteczek DNA
- dochodzi do cytokinezy (podział cytoplazmy) - powstają dwie komórki potomne.
4. Mejoza - zachodzi w gonadach - męskich i żeńskich komórkach; umożliwia utrzymanie stałej, charakterystycznej dla naszego gatunku liczby chromosomów w kolejnych komórkach.
a) profaza I :
- chromosomy dobierają się parami - tworzą biwalenty (mogą je tworzyć tylko chromosomy homologiczne, czyli podobne)
- mieszanie się materiału genetycznego polegające na wymianie odcinków między chromosomami homologicznymi.
b) metafaza I :
- wrzecionka podziałowe przyłączają się i układają biwalenty w płaszczyźnie środkowej komórki,
- dochodzi do rozerwania biwalentów.
c) anafaza I :
- wrzecionka odciągają chromosomy do przeciwległych biegunów.
d) telofaza I :
- wokół grup chromosomów odtwarzana jest otoczka jądrowa.
- chromosomy ulegają częściowej despiralizacji, następuje cytokineza.
W wyniku pierwszego podziału mejotycznego powstają dwie jednojądrowe komórki. Każda ma podwojone chromosomy.
e) profaza II :
- chromosomy i nowe wrzeciona podziałowe formują się.
f) metafaza II :
- zanika otoczka jądrowa,
- tworzy się wrzeciono podziałowe,
- centymetry chromosomów ustawiają się w płaszczyźnie równikowej komórki,
g) anafaza II :
- wrzeciono podziałowe kurczy się,
- centromery pękają, czego skutkiem jest oddzielenie się chromatyd, które wędrują do przeciwległych biegunów komórki.
h) telofaza II :
- odtworzenie otoczki jądrowej wokół skupisk chromosomów potomnych - wyodrębnienie się jąder potomnych, despiralizacja chromosomów do chromatyny.
Skutkiem drugiego podziału mejotycznego jest zwiększenie liczby komórek potomnych do czterech haploidalnych. Komórki mają pojedyncze chromosomy wymieszane i niewymieszane - rodzicielskie.