Procedura badania poprawności definicji analitycznej.

Mamy np. definicję: Kwadrat to prostokąt. Zadajemy pytanie:

(1) Czy w definicji tej w definiensie (tu - po prawej stronie łącznika) występuje słowo niezrozumiałe?

Jeżeli tak, to definicja jest nieinteligibilna i nie badamy jej dalej.

Jeżeli nie, to definicja jest inteligibilna i zadajemy pytanie (2).

W naszym przypadku rozumiemy, co znaczy „prostokąt”, zatem definicja jest inteligibilna. Pytamy:

(2) Czy glosa powtarza się w definiensie (czyli czy słowo „kwadrat” powtarza się po prawej stronie łącznika?

Jeżeli tak, to definicja jest niekomutacyjna i nie badamy jej dalej.

Jeżeli nie, zadajemy pytanie (3).

W rozpatrywanym przez nas teraz przypadku słowo „kwadrat” nie występuje po prawej stronie łącznika. Przechodzimy zatem do pytania (3).

(3) Czy definicja jest adekwatna?

Aby odpowiedzieć na to pytanie rysujemy dwa przecinające się koła. Po lewej jest koło, które symbolizuje zbiór wszystkich desygnatów definiensa (w naszym wypadku zbiór wszystkich kwadratów) . Po prawej - koło, które symbolizuje zbiór wszystkich desygnatów definiensa (w naszym przypadku zbiór wszystkich prostokątów):

zbiór wszystkich zbiór wszystkich

kwadratów : K prostokątów : P

I II III

W ten sposób powstają trzy pola (zaznaczone: I, II, III). Pytamy, o każde z pól z osobna.

1. Pytanie o pole I: Czy jest K, które nie jest P? Jeśli tak, w pierwszym polu wpisujemy plus, jeśli nie - minus. (U nas: czy jest kwadrat, który nie jest prostokątem? Nie, a zatem wstawiamy minus)

2. Pytanie o pole II: Czy jest K, które jest P? Jeśli tak, w drugim polu wpisujemy plus, jeśli nie - minus. (U nas: czy jest kwadrat, który jest prostokątem? Tak, a zatem wpisujemy plus)

3. Pytanie o pole III: Czy jest P, które nie jest K? Jeśli tak, w trzecim polu wpisujemy plus, jeśli nie - minus.(U nas: czy jest prostokąt, który nie jest kwadratem? Tak, wpisujemy w trzecie pole plus)

Sprawdzamy, jaki jest rozkład plusów i minusów. Za odpowiednim rozkładem kryje się odpowiednia odpowiedź:

- + - definicja adekwatna

+ + - definicja nieadekwatna za wąska (zawężająca)

- + + definicja nie adekwatna za szeroka (rozszerzająca)

+ + + definicja nieadekwatna zazębiająca (krzyżująca)

+ - + definicja nieadekwatna rozsuwająca

W naszym przypadku odpowiedzi: Nie, Tak, Tak, czyli - + +

- + + czyli nieadekwatna za szeroka.

Inna definicja: Kwadrat to prostokąt równoboczny o polu 20 cm²

Mamy: jedno koło - zbiór wszystkich kwadratów,

Drugie koło - zbiór wszystkich prostokątów równobocznych o polu 20 cm²

zbiór wszystkich zbiór wszystkich

kwadratów : K prostokątów równobocznych o polu 20cm² : P

I II III

Pytamy, o każde z pól z osobna.

1. Pytanie o pole I: Czy jest K, które nie jest P? U nas: czy jest kwadrat, który nie jest prostokątem równobocznym o polu powierzchni 20cm²? Tak, a zatem wstawiamy plus

2. Pytanie o pole II: Czy jest K, które jest P? U nas: czy jest kwadrat, który jest prostokątem równobocznym o polu powierzchni 20cm²? Tak, a zatem wpisujemy plus

3. Pytanie o pole III: Czy jest P, które nie jest K? U nas: czy jest prostokąt równoboczny o polu powierzchni 20cm², który nie jest kwadratem? Nie, wpisujemy w trzecie pole minus

Otrzymujemy: Tak, Tak, Nie: + + - czyli

+ + - definicja nieadekwatna za wąska (zawężająca)

---