Niektórzy twierdzą, że „EPIDEMIOLOGIĘ” należy rozumieć jako naukę o rozpowszechnianiu, czyli o częstości występowania i rozmieszczeniu chorób, inwalidztwa, zgonów i innych zjawisk biologicznych w populacjach ludzkich oraz o czynnikach wpływających na ich rozmieszczenie lub warunkujących ich występowanie.

Jest to gromadzenie wiedzy o naturalnej historii chorób w populacjach i doskonalenie metod ich badania.

Stare choroby:

-TRĄD- największe nasilenie XI-XV wiek

-MALARIA- zapada na nią duża część ludności świata

-DŻUMA- XIV wiek-epidemia, śmierć połowy Europejczyków

Współczesne podejście epidemiologiczne:

Na pierwszy rzut oka mogłoby się wydawać, że pojawienie się w środowisku zarazka będzie podstawą do wyjaśnienia powstania epidemii choroby zakaźnej.

ZARAZEK→CZŁOWIEK→CHOROBA

Jednakże obecność samego zarazka chociaż konieczne nie może być uznane za warunek występowania. Do tego, aby wystąpiła epidemia, potrzebna jest nie tylko pewna liczba osób podatnych na zachorowanie, ale też odpowiednia część kontaktów między jednostką danej społeczności , niespełniająca warunków higieny otoczenia. Jeśli jakiś zarazek jest bodźcem do wywołania choroby nazywamy go wtedy swoistym czynnikiem chorobotwórczym. Nie wszystkie czynniki chorobotwórcze należą do świata naturalnego.

Stadium podatności (wrażliwość)

W tym stadium choroba nie rozwija się jeszcze, ale obecne są już warunki, które mogą sprzyjać jej występowaniu np. długotrwałe zmęczenie lub alkoholizm zwiększa podatność na choroby infekcyjne płuc, ↑ poziom cholesterolu, ↑ poziomu rozwoju choroby wieńcowej

Czynniki ryzyka - zespół czynników, które w perspektywie czasu stanowią ↑ szanse zachorowania

Stadium przedkliniczne choroby

Badaniem klinicznym nie stwierdza się jeszcze charakterystycznych objawów, ale na skutek interakcji różnego rodzaju czynników chorobotwórczych zapoczątkowane zostały pewne zmiany patologiczne. Zmiany te znajdują się poniżej tzw. poziomu klinicznego (np. zmiany miażdżycowe w naczyniach wieńcowych, zmiany przedrakowe)

Stadium kliniczne

W tym stadium choroby zmiany anatomiczne i czynnościowe są tak dalece zaawansowane, że doprowadzają do pojawienia się określonych objawów choroby. Dla potrzeb klinicznych i epidemiologicznych dąży się do sklasyfikowania poszczególnych postaci choroby.

Funkcjonujące ujęcia choroby

CHOROBA

↓

NIEDOMAGANIE

-upośledzenie lub ubytki w strukturze anatomicznej,

fizjologicznej, czynnościowej lub psychologicznej

↓

NIEZDOLNOŚĆ

-ograniczenie lub brak zdolności do wykonywania

czynności uznawanych powszechnie za normalne

↓

INWALIDZTWO

-niemożność pełnienia normalnych ról społecznych

właściwych dla wieku, płci i grup społecznych

Przebieg choroby zmienia się z upływem czasu, zmiany patologiczne mogą stać się nieodwracalne. Konieczne jest dążenie do tego, by chorobę wykrywać we wcześniejszych stadiach.

Zapobieganie choroby - oznacza przeciwdziałanie rozwojowi choroby, jednakże w rozumieniu potocznym w pojęciu tym mieszczą się również działania, których celem jest przerwanie lub zahamowanie dalszego rozwoju choroby

Fazy zapobiegania

Faza I - przeciwdziałanie występowaniu choroby powszechnie dostępnymi metodami np. szczepienia ochronne w celu zapobiegania chorobom zakaźnym (odra, błonica), wzbogacenie wody pitnej związkami fluoru w celu zapobiegania próchnicy

Faza II - przeciwdziałanie ujemnym konsekwencjom zdrowotnym choroby poprzez: wczesne rozpoznanie i leczenie (badanie przesiewowe, okresowe), poprawę skuteczności lecznictwa i rehabilitacji

Faza III - przeciwdziałanie nasilaniu się inwalidztwa lub zejściu śmiertelnemu chorych, którzy nie mogą być wyleczeni

CHOROBA ZAKAŹNA - jest wynikiem zakażenia ustroju przez czynniki chorobotwórcze i jego reakcji na obecność zarazków oraz ich toksyn. Rozwój choroby zakaźnej może być bardzo szybki i jej objawy mogą występować nawet parę godzin po zakażeniu, ale niekiedy pojawia się ona w kilka miesięcy od chwili wniknięcia zarazków do organizmu (wiele lat-infekcje wolne)

Choroby zakazne:

1)pochodzenia egzogennego jako skutek spontanicznej inwazji na ustroj zarazkow z zewnatrz

2) endogennego jako wynik zaburzen rownowagi miedzy gospodarzem a bedacym w nim w steni symbiozy czynnikami chorobotworczymi

Szezenei sie choroby zakaznej w populacji zalezy od:

1)czynnika zakaznego

2)zrodla zakazenia,rezerwuaru zakazenia,

3)podatnosci gospodarza na zachorowania

4)drog przenoszenia sie zarazka ze zrodla zakazenia na osobniki wrazliwe

Pojawieei sei choroby zakaznejjest wiec wypadokwainterakcji czynnika zakaznego ustroju gospodarza i wlasciwosci srodowiska

Zrodlo-ludzie chorzy(kontakt bezposredni),zwierzeta chore

Nosnik-kontakt posredni,przenosiciel

Aby prawodlowo zapobiegac choroba wywolywanym przez czynniki zakazne i zwalczac je musimy wiedziec w jaki sposob patogenne drobnoustroje utrzymuja sie przy zyciuw przyrodzie jakimi drogami docieraja one do czlowieka i jak przenosza sie z jedngo gospodarza na drugiego,powinnismy wiec znac w jakich rezerwuarach noramlnie sie rozmnazaja ,znac tez wrota zakazen i jak wychodza z gospodarza .

Klasyfikacja chorob zakaznych na podstawie wybarnych cech epidemiologicznych:

Drogi szerzenia sie infekcji w populacji:

1)przez wtorny nosnik(woda,mleko,pokarmy)-salmonellozy

wdychanie powietrza skazonegozarazkami-goraczka Q

wszczepienie dozylne-zoltaczka wszczepienna

szezenie sie droga bezposredniego kontaktu:

droga oddechowa -odra

odbyt-czerwonka

plciowo-kila

2)wrota wnikania zarazokw do ustroju: gorne drogi oddechowe-blonica; dolne-gruzlica; przewod pokarmowy-dur brzuszny ;;uklad moczowo plciowy-zazaczka ; blona sluzowa-jaglica; skora-laptospirozy ; skora(ukaszenia owadow)-zolta febra

3)glowne rezerwuary zarazka: czlowiek-wirus zapalenia wątroby; inne kregowce-waglik; srodowisko pozaustrojowe-histoplazma(?)

4)wykaz zarazkow w przyrodzie: czlowiek-czlowiek=grypa; czlowiek-stawonogi-czlowiek=??;; Kregowce-kregowce-czlowiek=papuzica; Kregowce-stawonogi-czlowiek=WZW

Przypadek ktory naprowadza Sluzbe sanitarno-epidemiologiczna na dana jednostke populacjinosi nazwe przypadku indexowego.Przypadek indexowy nie zawsze jednakjest pierwszym zachorowaniem w rodzinie.Miara szybkosci szezenia sie infekcji w zamknietej grupie populacji tzw wpolczynnikiem zachorowan wtornych czyli liczba przypadkow zachorowan w grupie ktora byla narazona na ryzyko tej choroby w ciagu danego roku.

Wsp.zachorowan wtornych =liczba nowych przypadkow w grupie(przypadek pierwszy) / liczba osob wrazliwych w danej grupie(przypadek pierwszy)

Czynniki chorobotworcze roznia sie stopniem ciezkosciwywolynach chorob.Dane o ciezkosci choroby mozna wykorzystac do wskazniokow przydatnych w praktce epidemiologicznej.

Wskazniki patogennosci i zjadliwosci zarazka.

Patogennosc(chorobotworczosc) zdolnosc danego drobnoustroju do wywolywania pewnych zmian patologicznych lub okreslonej choroby u osoby zakazonej

Zjadliwos(wirulencja)zdolnosc drobnoustrojow chorobotworczych do wywylywania objawow choroby zagrazajacej zyciuwyrazona stosunkiem wystepowania ciezkich postaci choroby do ogolu zachorowan.

Klasyfikacja niektorych chorob zakaznych w zaleznosci od stopnia zakazen,patogennosci i zjadliwosci zarazkow-niestety nie mam moich wyklaadch.

Choroby wywyolane przez paciorkowe zapalenie pluc,inwazyjnosc bardzo duza,intoksykacja zerowa,stosunkowa nadwrazliwosc

Gruzlica-inwazyjnosc duza,intoksykacja zerowa,bardzo duza nadwrazliwosc

Kalendarz szczepien!!!

Epidemia-trzeba poznac zrodlo i przyczyne.

1)analiza wstepna zgloszenia osoby zakoazonej w celu optwierdzenia diagnozy lekarskiej badania labolatoryjne identyfikujace chorobe.

2)potwierdzenie epidemi przez porownanie wspolczynika zapadalnosci z poziomem zachorowan z przeszlosci

3)opis epidemii

wykaz krzywej epidemii,sporzadzenie mapy zachorowan,sformuowanie hipotezy (okreslic charakter danej epidemi (czy epidemia pochodzize wspolnego zrodla czy jest progresywne

-badania stwierdzajace pelny obraz epidemii

-analiza danych(zgromadzonych,labolatoria,interpretacja wynikow)

sporzadzenie sprawozdania z przeprowadzonych badan.

Szczepienia:

14-15 dzien zycia - gruzlica BCG(?)

3 miesiac potrojne szczepienie(błonnica,tezec,krztusiec)

11-12 miesiac p.gruzlicy tych dzieki ktore nei maja zblizny lub jest mniejsz niz 3 cm

13-15 miesiac p.odrze dzieki ktore chorowaly na odre (mozna to zrobic do 4 roku zycia)

19-20 szczepienie potrojne

6-7 rok zycia -p.gruzlicy dzieci z ujemna proba tuberkulinowa

12 r.z.------------------||------------------------------------------------

12.r.z.-tezec

14 r.z.-blonnica,tezyczka

18 r.z.-p.gruzlicy j.w.

osoby dorosle p.gruzlicy j.w.

---