Dostęp do komputerów jest coraz powszechniejszy, media w edukacji

Multimedialne programy komputerowe przewyższają tradycyjne pomoce pod względem atrakcyjności i skuteczności, bo oddziałują na wiele zmysłów, łącząc w sobie obraz, dźwięk i zmuszając odbiorcę do aktywności. Edukacyjne programy komputerowe można podzielić na: zabawy komputerowe, ćwiczenia komputerowe, gry komputerowe, programy użytkowe i programy informacyjne.

Zabawy komputerowe są kierowane do dzieci najmłodszych. Przyzwyczajają je do rozumienia interaktywności komputera. Zabawa edukacyjna nie stawia przed dzieckiem żadnych określonych zadań do wykonania, wprowadza do właściwego procesu edukacji. Ćwiczenia komputerowe to programy realizujące wprost określone cele edukacyjne. Są one zbliżone do szkolnych ćwiczeń tradycyjnych. Jednak forma ćwiczenia komputerowego - grafika, dźwięk, animacja - przesądzają o atrakcyjności tych programów komputerowych. Gry komputerowe to programy, które cele edukacyjne realizują w sposób pośredni: wiedza i umiejętności są zdobywane w trakcie gry jako cel niejawny. Scenariusz gry odwraca uwagę dziecka od właściwych treści kształcenia; gry komputerowe wykorzystują element rywalizacji. Programy użytkowe to przede wszystkim edytory grafiki, tekstu, melodii. Programy edukacyjne to formy komputerowej prezentacji wiedzy; należą do nich słowniki, encyklopedie multimedialne.

Nie ma ścisłej granicy oddzielającej zabawę od ćwiczenia komputerowego, ćwiczenia od gry, zabawę od gry. W poszczególnych programach mogą występować ćwiczenia, gry i zabawy. Można też przez wprowadzenie rywalizacji upodobnić zabawę komputerową do gry. Podstawowym rodzajem programów dydaktycznych przeznaczonych dla dzieci powinny być gry komputerowe. Istnieje zależność między procesami poznawczymi a emocjonalnymi w nauce. Zainteresowanie ucznia ciekawymi ćwiczeniami wpływa na koncentrację uwagi, szybsze zapamiętywanie i rozwój myślenia. Właśnie programy komputerowe są w stanie zapewnić wiele różnorodnych, ciekawych ćwiczeń wyzwalających pozytywne emocje.

Istotną sprawą jest ocena programu edukacyjnego. Zanim zdecydujemy się na zastosowanie takiego programu, rozważmy jego przydatność w procesie nauczania, oceńmy go pod względem merytorycznym, dydaktycznym, atrakcyjności przekazu i pod względem technicznym. Program powinien zawierać materiał, ćwiczenia dostosowane do wieku odbiorcy; również metody i sposób oceny postępów dziecka w nauce powinny być dostosowane do jego wieku. Program musi respektować zasady nauczania.

Przy wyborze programu należy uwzględnić jego atrakcyjność dla dziecka, sposób komunikowania się z komputerem, a także łatwość obsługi. Dobry program nie powinien wymagać od użytkownika żadnego przygotowania.Powinien być natomiast na tyle komunikatywny, żeby można go uruchomić i obsługiwać bez czytania instrukcji. Program musi podobać się przede wszystkim uczniowi, jeśli nie będzie się mu podobał lub będzie stosowany pod presją, nie przyniesie żadnych korzyści dydaktycznych.

Jaki program wybrać?
Programy edukacyjne łączą w sobie treści z różnych dziedzin edukacji zgodnie z założeniami nauczania zintegrowanego. Można je włączyć do wielu treści programowych. Ćwiczenia łatwo wpleść w treść lekcji, mogą być uzupełnieniem tematu lub punktem wyjścia do wprowadzenia nowego. Programy edukacyjne łatwo wykorzystać na zajęciach wyrównawczych i reedukacji. Podczas pracy przy jednym komputerze może pracować dwoje, a nawet troje dzieci. Nauczyciel musi określić zakres ćwiczeń i kontrolować systematyczność ich wykonania.

Dzieci spędzają wiele godzin przy komputerze, często bez kontroli rodziców, grając w gry komputerowe, których treścią jest agresja. Alternatywą mogą być gry zręcznościowe, logiczne, strategiczne oraz programy edukacyjne. Nauczyciele powinni zachęcać rodziców do kupowania dzieciom programów edukacyjnych, udzielać wskazówek dotyczących pracy z takim programem. Zachętą dla uczniów mogą być też rozmowy w klasie na temat tych programów, dzieci mogą opowiadać o ulubionych ćwiczeniach, dzielić się doświadczeniem.

Takim program edukacyjnym jest “Klik uczy ortografii” opracowany i wydany na CD-ROM-ach przez Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne. Daje on możliwości włączenia stu zabaw ortograficznych do następujących treści programowych: przyroda w otoczeniu dzieci - bloki tematyczne: las, zwierzęta żyjące w lesie, owoce i warzywa, ochrona lasu; poznawanie pracy w różnych zawodach, sięganie do różnych źródeł informacji i technologii informacji, w tym korzystanie z czytelni i biblioteki szkolnej - bloki tematyczne: w bibliotece, nasze lektury, zawody; ojczyzna, jej symbole i święta narodowe - bloki tematyczne: Polska na mapie Europy, Święta Bożego Narodzenia, sławni Polacy; dom rodzinny, dziecko jako członek rodziny - blok tematyczny: obowiązki dziecka w domu.

W poniżej załączonym scenariuszu wykorzystuję ćwiczenia komputerowe do tematu dnia Wesołych Świąt, który zawiera wymienione elementy.

Scenariusz zajęć zintegrowanych w klasie III z wykorzystaniem programu komputerowego “Klik uczy ortografii”

Ośrodek tematyczny: Cicha noc, święta noc
Temat dnia: Wesołych Świąt
Rozmowa z dziećmi na temat składania życzeń oraz o sposobach okazywania miłości bliskim i szacunku innym osobom. Redagowanie życzeń świątecznych z uwzględnieniem formy życzeń i zwrotów grzecznościowych. Dalej: wielka litera w zwrotach grzecznościowych, adresowanie - wykorzystanie programu komputerowego. Wykonanie kartek świątecznych, staranne przepisywanie życzeń na kartkę, adresowanie koperty oraz ćwiczenie pisowni wyrazów z ch. Śpiewanie piosenki “Panna zielona” i kolędy “Lulajże, Jezuniu” z towarzyszeniem dzwonków.

I. Główne zagadnienia lekcji
W trakcie lekcji dzieci zapoznają się z formą życzeń i zwrotów grzecznościowych używanych w listach i życzeniach. Same wykonują kartkę świąteczną, na której następnie piszą życzenia.

II. Cele lekcji
Po zakończeniu lekcji uczeń powinien umieć:
- złożyć ustnie życzenia
- napisać życzenia z zastosowaniem form i zwrotów grzecznościowych
- prawidłowo rozmieścić je na kartce
- zaadresować kopertę
- stosować wielką literę w zwrotach grzecznościowych i nazwach świąt
- wykonać estetycznie kartkę świąteczną
- wiedzieć, jak obchodzi się tradycje rodzinne i świąteczne

III. Realizacja lekcji
Pierwsza część lekcji odbywa się w pracowni komputerowej, dalsze zajęcia - w sali lekcyjnej.

IV. Środki dydaktyczne:
- program komputerowy “Klik uczy ortografii”: ćwiczenia z pliku “Wielką czy małą literą”: koperta, puzzle, kartki, choinka
- kartki z życzeniami przyniesionymi przez dzieci
- karki z bloku technicznego
- kolorowy papier, nożyczki, klej, długopis, ołówek, koperta
- dzwonki chromatyczne
- karta pracy

V. Przebieg lekcji
1. Podanie celu lekcji: pisanie życzeń świątecznych na własnoręcznie wykonanych kartkach świątecznych.
2. Zabawa w skojarzenia: Dzieci siedzą w kręgu, nauczyciel rzuca do dzieci piłkę i mówi: - Święta Bożego Narodzenia to... Dziecko kończy zdanie i odrzuca piłkę.
3. Dzieci pokazują kartki z życzeniami, mówią, co kartka przedstawia i z jakiej okazji wysyła się taką kartkę. Dochodzą do wniosku, że kartki można wysyłać z okazji imienin, urodzin, świąt, walentynek. Mogą powiedzieć, od kogo otrzymały swoją kartkę, a jeśli chcą, mogą przeczytać głośno treść życzeń.
4. Zabawa w kręgu; wskazane dziecko mówi: - Wysyłam życzenia do... Wymienia imię kolegi lub koleżanki i podaje dłoń sąsiadowi, ten przekazuje uścisk kolejnemu dziecku, aż życzenia dotrą do adresata, który musi podziękować za życzenia i wysłać swoje do innego dziecka. Zwracamy uwagę dzieci, aby podczas składania życzeń używały serdecznych słów.
5. Dzieci siadają przy komputerach, szukają ikony wielka czy mała litera, następnie ikony z kopertą i otwierają program.Na ekranie widać list z brakującymi literami. Dostają polecenie od Klika, aby przeczytały jego list do Kasi i uzupełniły brakujące litery.

Droga Kasiu!
Cieszę się bardzo, że mogę razem z Tobą uczyć się ortografii. Już dużo umiesz. Oczywiście, zawsze mogą Ci się zdarzyć jakieś drobne problemy, ale mam nadzieję, że nie będziesz się zrażać. Pozdrawiam serdecznie Ciebie i wszystkie Dzieci.
Klik
6. Po poprawnym wykonaniu zadania list wkłada się do koperty. Obok niej znajdują się elementy adresu, które trzeba poprawnie wpisać na kopercie. Są to: Kasia, ul. 78, Bracka, 251, Kowalska, 00-786, Warszawa, m. Na koniec Klik przypomina o przyklejeniu znaczka i wrzuceniu listu do skrzynki.
7. Dzieci przechodzą do następnego ćwiczenia - puzzli. Ułożona z puzzli kartka przedstawia tort urodzinowy, po drugiej stronie są życzenia: W Dniu Urodzin życzę �, Jasiu, dużo zdrowia i spełnienia wszelkich marzeń.
Jurek
Druga kartka to kartka świąteczna przedstawiająca Świętego Mikołaja jadącego na saniach przez las. Należy uzupełnić na niej życzenia świąteczne i zaadresować. Klik głośno czyta tekst:

Kochana , Kochany
Życzę zdrowych i wesołych Świąt Bożego Narodzenia oraz szczęśliwego Nowego Roku.
Kasia

8. Dzieci klikają na ikonę choinka. Na ilustracji jest choinka, obok znajdują się karteczki z wyrazami z ch: chleb, puchacz, chryzantema, duch, łasuch, chór, chrzan, chłopiec, chomik, chmura, kucharz, chłód, pielucha, chata, mucha. Ich zadaniem jest zawiesić na choince te wyrazy, w których jest ch na początku. Zawieszone karteczki zamieniają się w bombki. Tłem muzycznym tych ćwiczeń są melodie kolęd.
9. Po zamknięciu programu i wyłączeniu komputerów uczniowie udają się do swojej sali lekcyjnej.
10. Opowiadają, czego się dowiedzieli o pisaniu życzeń, formie, wielkiej literze, która wyraża szacunek do adresata.
11. Nauczyciel pokazuje wzory kartek i podaje sposób wykonania. Aby kartka mogła sprawić radość, musi być wykonana starannie.
12. Uczniowie otrzymują od nauczyciela kartę pracy z wyrazami pomocniczymi do zredagowania życzeń.

KARTA PRACY

Komu życzymy?
Najlepszej, Najwspanialszemu - Mamusi, Tatusiowi
Kochanej, Kochanemu, Najukochańszej - Babci, Dziadkowi
Drogiej, Drogiemu, Najdroższej - Cioci, Wujkowi
Miłej, Miłemu, Najmilszej, Najmilszemu - Siostrze, Bratu
Szanownej, Szanownemu - Koleżance, Koledze
Wspaniałej, Wspaniałemu - Pani, Panu

Czego życzymy?
Zdrowia, szczęścia, pomyślności, sukcesów, zadowolenia, radości, powodzenia, dużo słońca, wielu słonecznych dni, pociechy z dzieci, wnuków, wszystkiego najlepszego, spełnienia marzeń, wesołych i pogodnych Świąt, szczęśliwego Nowego Roku, Do Siego Roku.

Z jakiej okazji?
Świąt Bożego Narodzenia, Nowego Roku, Wielkanocy

Kto życzy?
Kochająca córka, kochający syn, kochająca wnuczka, kochający wnuczek, kolega, koleżanka, siostrzeniec, brat, siostra.

Zredaguj i zapisz życzenia dla wybranej osoby z okazji Świąt Bożego Narodzenia; możesz zachować podany układ życzeń albo stworzyć własny.

13. Dzieci samodzielnie piszą życzenia, następnie starannie przepisują je na kartki świąteczne wykonane przez siebie.
14. Prezentacja kartek i życzeń, wybór najładniejszej kartki i najładniej napisanych życzeń.
15. Adresowanie kopert i włożenie do nich kartek.
16. Dzieci siadają wokół klasowej choinki i śpiewają piosenkę pt. “Zielona panna” oraz grają na dzwonkach i śpiewają kolędę “Lulajże, Jezuniu”.

Lekcja kończy się składaniem życzeń. Dzieci podchodzą do siebie i składają sobie życzenia z okazji zbliżających się Świąt Bożego Narodzenia. Jak widać, multimedialne programy edukacyjne przewyższają tradycyjne pomoce pod względem atrakcyjności i skuteczności, bo oddziałują na wiele zmysłów, łącząc w sobie obraz, dźwięk i zmuszają odbiorcę do aktywności.