Wers to podstawowa jednostka wersyfikacyjna, odcinek mowy wierszowanej między dwoma pauzami wersyfikacyjnymi. Cechuje się strukturą metrumową oraz powtarzalnością cech analogicznych przenoszonych z jednego wersu na drugi. Wers nierymowany lecz posiadający cechy wersyfikacyjne takie jak średniówka, nazywamy le vers blanc.
Wg B. Buffarda-Moreta wyróżniamy cechy charakterystyczne w poezji francuskiej takie jak isosyllabisme, accent fixe, césure, rime oraz strophe.
Isosyllabisme to równość ilości sylab między dwoma wersami przy stałym metrum. Sylaba to grupa fonemiczna zawierająca fonem sylabiczny (samogłoskę) oraz fakultatywnie fonemy niesylabiczne.
Akcent mobilny nazywany w poezji francuskiej accent fixe znajduje się na końcu wersu, na ostatniej sylabie akcentowanej. Za ósmą sylabą występuje dodatkowy ważny akcent, który dzieli wers na dwie części. Ta połowa nazywana jest hémistiche.
Césure czyli średniówka to punkt podziału, który rozbija wers na kilka (najczęściej dwie) części i występuje najczęściej w wersach dłuższych niż ośmiosylabowe.
La rime czyli rym, jest to homofonia między dwoma wersami. Najczęściej występuje na zakończeniach wyrazów zajmujących określoną pozycję w obrębie wersu.
La strophe jest to zestaw określonej ilości wersów ułożonych według pewnego schematu.
Wers nieposiadający więcej niż jednego akcentu nazywamy wersem prostym (un vers simple), a wers posiadający dwa akcenty (pierwszy na średniówce a drugi na końcu wersu) nazywamy un vers complexe.
W poemacie, podmiot liryczny (nawet gdy „chowa” się pod postacią „je”) nie utożsamia się ze zdefiniowanym „ja”. Do zdefiniowania osoby, która mówi w poemacie używamy „ja” lirycznego, podmiotu lirycznego bądź enuncjacji.
Wers francuski jest sylabiczny. W kontekście izosylabicznym trzeba liczyć sylaby czyli grupy dźwięków, które są wymawiane jedna emisją głosu i którego centrum jest obligatoryjno dźwięczne.
W starofrancuskim, wszystkie samogłoski pisane zawierające le e caduc są wymawiane i formowane sylaba liczoną, lecz le e na końcu wersu ( nawet jeśli za nim stała samogłoska) nie jest liczona. Ta sytuacja nazywa się l'apocope. W starofrancuskim ta sytuacja mogła realizować się także na przykładzie średniówki, zwłaszcza w poematach epickich (césure epique). Nieliczone e w środku wyrazu nazywane jest synkopą (une syncope). Zdarza się jednak, że poeci wracają do pronuncjacji archaistycznych i je liczą.
Spotkanie dwóch samogłosek wypowiadanych po sobie jedna po drugiej jednak nie w środku wyrazu nazywamy l'hiatus. Jednak obecność e caduc na końcu pierwszego wyrazu usuwa ten efekt. Także nie ma takiej sytuacji w przypadku asymilowanego h jako spółgłoską.
Organizację wewnętrzną wersu nazywamy le mètre. Opiera się ono na trzech zachowaniach lingwistycznych; la syllabe, l'accent oraz la quantité. W innym znaczeniu powstaje na powtarzaniu się skodyfikowanych sylab, które mogą być pogrupowane w dwie hémistiche. Wyróżniamy trzy typy le mètre; syllabique (regularne powtarzanie się ilości sylab), accentuel (regularne powtarzanie się ilości akcentów) i quantitatif (regularne powtarzanie się iloczasów)
W poezji francuskiej rozróżniamy kilka rodzajów strof; distique, tercet, quatrain, quintil, sizain, septain, huitan, neuvain, dizain.
Distique (2 wersy) - czasem nieakceptowany jako rodzaj strofy. Paraleizm jest w nim często obecny.
Tercet (3 wersy) - nie jest uważany za strofę, jeśli zawiera rymy pojedyncze. Często posiada rym okalający.
Quatrain (4 wersy) - jest strofą czterowersową, posiadającą dwa rodzaje rymów. Rymy mogą być okalające bądź krzyżowe. Kiedy strofa kończy się przez rym męski, następuje po niej strofa zaczynająca się rymem żeńskim. Najczęściej używany rodzaj strof w poezji francuskiej.
Quintil (5 wersów) - jest strofą pięciowersową, posiadającą dwa rodzaje rymów. Forma aabba została zapoczątkowana w epoce średniowiecza aż do końca XV wieku. Schematy najczęściej używane to abaab i ababa.
Sizain (6 wersów) - strofa sześciowersowa, posiadająca nie więcej jak dwa rymy. W średniowieczu używane od XVI wieku. Spotykamy najczęściej strukturę rymów aabccb oraz aabcbc
Septain (7 wersów) - Strofa złożona z siedmiu wersów, bardzo często używana w średniowieczu. Wróciła w XIX wieku pod nazwą septain romantique. Jej konstrukcja pozwalała na kombinacje trzech rymów ababccb.
Huitain (8 wersów) - Strofa złożona z ośmiu wersów z kombinacją rymów ababbcbc. Stała się najbardziej znana dzięki Villonowi. Huitain romantique posiada dla struktury ababcccb tą samą organizację co septain romantique (usuwając jeden rym c)
Neuvain (9 wersów) - Strofa złożona z dziewięciu wersów, używana bardzo rzadko z powodu jej nieparzystości i długości. Opiera się na systemie trzech lub czterech rymów.
Dizain (10 wersów) - Strofa dziesięciowersowa pozwalała na wiele kombinacji rymów. Dwie z nich (ababbccdcd oraz ababccdeed) były najpopularniejsze wśród poetów.
Gdy liczba wersów jest mniejsza pod liczby sylab w wersie, mówimy o strofie horyzontalnej (la strophe horizontale). Przykładem może być quatrain d'alexandrins. Strofa wertykalna (la strophe verticale) zachodzi gdy liczba wersów jest większa od liczby sylab wersu. Jest to strofa bardzo rzadka z powodu krótkich wersów, które są rzadko używane. La strophe carré występuje gdy liczba wersów jest taka sama jak liczba sylab w wersie. Często używana w balladach.
4