_{Prawo - ćw.}

1. Pojęcie i rodzaje rzeczy.

2. Przynależności i części składowe

3. Prawo własności

4. Rodzaje współwłasności

5. Sposoby nabycia i utraty współwłasności

6. Ograniczone prawa rzeczowe

7. Użytkowanie wieczyste

8. Służebność

9. Zastaw a hipoteka

10. Pojęcie posiadania

11. Zobowiązania solidarne

12. Źródła zobowiązań

13. Pojęcie i rodzaje umów

14. Zasada swobody umów

15. Umowa przedwstępna

16. Czas i miejsce wykonania umowy

17. Odpowiedzialność za własne czyny

18. Odpowiedzialność za cudze czyny

19. Odpowiedzialność przedsiębiorstw stosujących siły przyrody

20. Odpowiedzialność posiadaczy mechanicznych środków komunikacji

21. Czynniki kształtujące treść stosunku umownego

22. Tryb zawarcia umowy gospodarczej

23. Skutki niewykonania lub nienależytego wykonania umowy

24. Przyczyny wygasania zobowiązań

25. Zmiana wierzyciela przy zachowaniu identyczności stosunku zobowiązaniowego

26. Zmiana dłużnika przy zachowaniu identyczności stosunku zobowiązaniowego

27. Istota umowy sprzedaży i umowy dostawy

28. Odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi

29. Gwarancja jakości przy sprzedaży

30. Szczególne rodzaje sprzedaży

1. POJĘCIE I RODZAJE RZECZY.

Rzecz - jest to przedmiot materialny, wyodrębniony z przyrody i mający byt samodzielny. To, co jest związane z przyrodą w sposób stały nie jest rzeczą (wyjątkiem są zwłoki ludzkie - nie są rzeczą; człowiek spełnia warunki rzeczy, ale rzeczą nie jest). Zwierzęta dzikie są częścią przyrody, nie są wyodrębnione.

Rzeczy dzielimy na:

• rzeczy ruchome i nieruchomości,

• podzielne i niepodzielne, (tych ostatnich nie można podzielić bez zmiany wartości rzeczy),

• indywidualne i oznaczone co do gatunku i tożsamości.

Rzeczy oznaczone, co do:

• Gatunku - oznaczone przez podanie cech rodzajowych. Rzeczy, które można zwarzyć, zmierzyć, jedną rzecz gatunku można zastąpić inną tego samego gatunku np.: owce.

• Tożsamości - indywidualne, oznaczone przez podanie cech indywidualnych, charakterystycznych dla danego egzemplarza, to rzecz konkretna, wyróżniająca się, np. dzieło sztuki.

2. PRZYNALEŻNOŚCI I CZĘŚCI SKŁADOWE.

Części składowe - mamy część główną składającą się z podzespołów np.: samochód. Część składowa to część rzeczy głównej, powiązana z nią, nie da się jej oddzielić bez uszczerbku na rzeczy głównej. Z chwilą odłączenia części składowej staje się ona elementem ,odrębną rzeczą.

Przynależności - powiązanie z rzeczą główną z sposób funkcjonalny, jest to rzecz niezbędna do korzystania z rzeczy głównej np.: kluczyki do samochodu, kluczyki mają byt samodzielny.

3. PRAWO WŁASNOŚCI.

Prawo własności, uprawnienia do posiadania, korzystania oraz rozporządzania rzeczami w granicach ustanowionych przepisami prawa i współżycia społecznego. Prawo własności jednej rzeczy może przysługiwać kilku osobą. Własność jest prawem podzielnym.

Przedmiotem prawa własności mogą być tylko nieruchomości (np. ziemia, budynki) i ruchomości, tj. wszelkie rzeczy nie będące nieruchomościami (np. motocykl, rower). Uprawnienie do posiadania oznacza, że faktycznie włada się daną rzeczą (np. domem). Uprawnienie do korzystania polega na możliwości czerpania korzyści z rzeczy, tj. pożytków (np. warzyw z ogrodu), bądź dochodów (np. czynsz z wynajmu mieszkania), na możności przetwarzania rzeczy (np. powierzenie wykonania stołu z desek, których jest się właścicielem), a nawet zniszczenia (np. spalenia). Rozporządzanie rzeczą może nastąpić m.in. przez przeniesienie własności na inną osobę (np. na podstawie umowy sprzedaży), zrzeczenie się własności (np. darowizna) lub w drodze spadku na podstawie testamentu.

Prawo własności podlega konstytucyjnej i ustawowej ochronie. Jeżeli prawo to jest naruszone lub nawet zagrożone, każdy może się zwrócić do sądu o obronę swego prawa własności.

4. RODZAJE WSPÓŁWŁASNOŚCI.

Współwłasność- własność jednej rzeczy może należeć do kilku osób, jest prawem podzielnym. Kodeks Cywilny wyróżnia:

1. Współwłasność łączna- opiera się zawsze na określeniu określonym stosunku osobistym łączącym współwłaścicieli, względem tego stosunku, pełni rolę służebną. Nie może istnieć bez stosunku, np. współwłasność małżeńska, współwłasność w spółkach osobowych. Ma zapewniony byt trwały. Ustawodawca chroni majątek wspólny jako całość. Każdy ma prawo do całości. Każdy z właścicieli ma prawo i obowiązek zarządzać rzeczą wspólną. Może to wynikać z umowy, ustawy, z wyroku sądu.

b)Współwłasność w częściach ułamkowych- jest odrębnym stosunkiem prawnym. Ze swojej natury ma byt tymczasowy. Ustawodawca ułatwia likwidację współwłasności. Bardziej chroniony jest interes współwłaściciela. Każdy ze współwłaścicieli ma swój udział w określonym ułamku i może nim rozporządzać. Każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności.

5. Sposoby nabywania i utraty prawa własności.

Wyróżniamy:

1. pierwotne (wyróżnia się tym, że nabycie prawa własności następuje bez względu od praw praw poprzedniego właściciela. Wygasa prawo własności i powstaje nowe: zasiedzenie, znalezienie, zawłaszczenie rzeczy niczyjej, połączenie, pomieszenie, przeistoczenie).

2. pochodne (właściciel wywodzi swoje prawa z prawa poprzedniego właściciela. Trwa cały czas, tylko zmienia się podmiot tego prawa. Obowiązuje zasada: nowy właściciel nabywa prawa w takim samym zakresie jak poprzedni. Nabywca nie może uzyskać więcej praw co miał poprzedni właściciel: przeniesienie własności w drodze umowy, dziedziczenie, inne sposoby).

ZASIEDZENIE -usuwa rozbierzności między stanem faktycznym a stanem prawnym, tj. nabycie własności w drodze długotrwałego posiadania. Rzecz można nabyć przez posiedzenie wyłącznie posiadacz samoistny, czyli taki który włada rzeczą tak jak właściciel. Wykonuje prawa wykonujące treści praw własności. Terminy zasiedzenia:

• nieruchomości (po 20 l. nieprzerwanego posiadania, jeśli posiadacz działa w dobrej wierze, tzn. jeżeli posiadacz nie wie, że nie jest właścicielem; po 30 l., jeśli posiadacz działa w złej wierze),

• rzeczy ruchome (nabycie własności rzeczy ruchomej przez zasiedzenie następuje po upływie 3 lat).

ZNALEZIENIE -dotyczy ruchomości. Posiadacz znalezionej rzeczy powinien ją oddać i wtedy należy mu się 10% od znalezionej rzeczy. Jeśli nie wiadomo, kto jest właścicielem, to po 2 latach znalazca staje się właścicielem, albo po roku od wezwania właściciela do odebrania rzeczy. Rzeczy, które mają wartość artystyczną należy przekazać odpowiedniemu organowi, a po roku przechodzi na Skarb Państwa.

POŁĄCZENIE -nieruchomości z ruchomością, własność gruntu rozciąga się na rzeczy stale z nią związane.

PRZEMIESZANIE lub POŁĄCZENIE -w taki sposób, że przywrócenie stanu poprzedniego byłoby związane z kosztami powoduje powstanie współwłasności w częściach ułamkowych, udziały odpowiadają stosunkowi rzeczy pomniejszonych.

PRZEISTOCZENIE -wytworzenie nowej rzeczy ruchomych z cudzych materiałów. Właścicielem nowej rzeczy jest ten, kto ją stworzył, jeśli wartość wkładu pracy jest większa od wartości materiałów. Jeżeli twórca działał w dobrej wierze. Natomiast z cudzego materiału płaszcz uszyty przez krawca będzie należał do właściciela materiału.

PRZENIESIENIE WŁASNOŚCI RZECZY - indywidualnie oznaczonych następuje z mocy umowy (czynność prawna konsensualna). Przeniesienie rzeczy oznaczonej co do gatunku i rzeczy przyszłych: obok umowy konieczne jest wydanie rzeczy.

6. Ograniczone prawa rzeczowe.

Prawa przysługujące osobom fizycznym lub prawnym; są to prawa wymienione w kodeksie cywilnym: użytkowanie, służebność, zastaw, własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej oraz hipoteka.

7. Użytkowanie wieczyste.

Forma pośrednia między własnością a ograniczonymi prawami rzeczowymi. Powstało jako forma korzystania z gruntów państwa w celu rozwoju mieszkalnictwa, budownictwa. Sporządzana w formie aktu notarialnego połączonego z wpisem do księgi wieczystej. Treść użytkowania wieczystego jest podobna do treści własności tzn. użytkownik może z rzeczy korzystać i nią rozporządzać w granicach określonych prawem zasadami współżycia społecznego. Od własności różni się czasem trwania i określeniem sposobu korzystania. Użytkowanie wieczyste może być zawarte na z góry określony czas od 40 do 90 lat. Użytkowanie to może być przedłużone w ciągu ostatnich 5 lat. Użytkowanie wieczyste wygasa po upływie terminu a w innych wypadkach przez rozwiązanie umowy zwłaszcza wtedy, gdy użytkownik nie rozporządza gruntem zgodnie z umową. Zrzeczenie się prawa, wywłaszczenie, konfuzja (przejście użytkowania wieczystego na właściciela gruntu). Użytkowanie jest odpłatne.

8. Służebność.

Jest to prawo ustanowione na nieruchomościach. Może powstać na mocy umowy (przeważnie na prawach wiejskich, np. czerpanie wody), sądu, decyzji administracyjnej, w drodze zasiedzenia, tak jak własność.

I podział

• Czynna - prawo ustanawiane na nieruchomościach, prawo do korzystania z rzeczy. Np.: prawo do przepędzania bydła przez pole sąsiada, czerpanie wody ze studni sąsiada, korzystanie z drogi w celu dojazdu do posesji.

• Bierna - ograniczenie właściciela w wykonywaniu jego prawa własności, korzystania z rzeczy , np.: zakaz sadzenia drzew wysokopiennych, aby nie zasłaniać światłą sąsiadowi.

II podział

• Gruntowa - treść jest taka sama jak w/w, inna osoba uprawniona. Uprawnionym może być każdoczesny właściciel nieruchomości, może też być osoba prawna.

• Osobiste - osobą uprawnioną jest wyłącznie określona osoba fizyczna. Jest to prawo niezbywalne, wyjątkiem jest służebność mieszkaniowa (prawo do zamieszkania w cudzej nieruchomości).

9. Zastaw a hipoteka.

Zastaw - forma rzeczowego zabezpieczenia wierzytelności. Zastaw jest prawem akcesoryjnym - nie może występować samodzielnie, najpierw musi istnieć wierzytelność, potem powstaje zastaw.

Ograniczone prawo rzeczowe wyróżnia 2 rodzaje zastawu:

• Zastaw umowny - powstaje w drodze odpowiedniej umowy połączonej z wydaniem rzeczy. Przedmiotem zastawu mogą być rzeczy ruchome. Rodzajem z.u. jest zastaw rejestrowy (bankowy) różni się tym, że nie ma tu elementu wydania rzeczy. Jest to tylko zawarcie umowy. Zabezpiecza kredyty inwestycyjne. Zamiast wydania rzeczy, wpisywany jest do rejestru sądowego zastawu. Z.r. wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności.

• Zastaw ustawowy - powstaje w pewnych sytuacjach z mocy samego prawa np.: na rzeczach najemcy wniesionych do przedmiotu najmu. Regulowany jest specjalnymi regułami prawa. W razie niespełnienia zobowiązania wierzyciel ma prawo przeprowadzić egzekucję swojej wierzytelności - komornik zajmuje własność i spienięża.

Hipoteka - prawo podobne do zastawu, z tym że hipoteka może być wyłącznie na nieruchomościach. Sporządzana w formie aktu notarialnego połączonego z wpisem do księgi wieczystej. Jest to zabezpieczenie wierzytelności. Prawo akcesoryjne (nie może występować samodzielnie). Może powstać w drodze umowy lub nakazu sądowego (hipoteka przymusowa). Wierzytelność zabezpieczona hipoteką jest zaspokajana w pierwszej kolejności.

10. Pojęcie posiadania.

Posiadanie w potocznym rozumieniu równoznaczne własności. Jest stanem faktycznym, polegającym na sprawowaniu rzeczywistego władztwa nad rzeczą w takim zakresie, w jakim odpowiada treści jednego z praw podmiotowych. Niezależnie od przysługującego prawa. Posiadaczem jest właściciel, ale może się to rozminąć np.: złodziej zabrał rzecz i jest posiadaczem (nie właścicielem). Posiadanie to władanie rzeczą dla samego siebie, we własnym interesie. Należy odróżnić od dzierżenia - sprawowanie władztwa nad rzeczą w imieniu innej osoby np.: spedytor, przechowywator.

Na posiadanie składają się:

• korpus (element fizyczny), faktyczne władztwo nad rzeczą, w takim zakresie, w jakim pozwala prawo,

• animus (element psychiczny), wola władania rzeczą dla siebie.

Prawo cywilne wyróżnia kilka rodzajów posiadania, np. wg kryterium władztwa nad rzeczą:

• p. samoistne (w którym posiadacz samoistny, to ten który zarządza rzeczą, jak właściciel),

• p. zależne (władztwo nad rzeczą w zakresie odpowiadającym innemu niż władztwo -np. najemnik ),

• p. służebności (władanie rzeczą w zakresie odpowiadającym treści służebności, np. czerpanie wody; ograniczone władztwo nad rzeczą).

Posiadanie jest prawnie chronione, nawet gdy posiadacz jest w złej wierze. Naruszenie

posiadania to np. zabranie rzeczy.

Sposoby ochrony:

OCHRONA PRZEZ SAMEGO SIEBIE -obrona konieczna i dozwolona samopomoc (ma na celu przywrócenie już naruszonego posiadania własnym działaniem. Nie można stosować przemocy, samopomoc stosuje się bezpośrednio po naruszeniu posiadania. Obrona konieczna to środek stosowany przez posiadacza w celu ograniczenia naruszenia rzeczy.

OCHRONA NA DRODZE SĄDOWEJ (procesoryjne powództwo) -roszczenie o przywrócenie posiadania lub o zaniechanie innych naruszeń. Jest ograniczone terminem: 1 rok od chwili naruszenia posiadania, po tym terminie roszczenie wygasa.

Przeniesienie posiadania następuje poprzez wydanie rzeczy (wydanie dokumentów umożliwiających posiadanie rzeczy, np. wydanie konosamentu).

11. Zobowiązania solidarne.

Zobowiązania - jest to stosunek prawny, w którym jedna ze stron może domagać się od drugiej strony świadczenia np.: wykonanie określonej pracy, wstrzymania się od działania w pewnych sytuacjach. Zobowiązania rodzą prawa podmiotowe względne, skuteczne wobec dłużnika (jednej osoby). Szczególnym rodzajem zobowiązań są:

Zobowiązania solidarne - solidarność musi wynikać z ustawy lub z umowy. Polega na występowaniu kilku dłużników lub kilku wierzycieli.

• Solidarność dłużników - polega na tym, że każdy z nich zobowiązany jest do spełnienia całości zobowiązania. Wierzyciel może żądać spełnienia od każdego z dłużników solidarnych. Takie spełnienie przez jednego dłużnika zwalnia pozostałych z długu.

• Solidarność wierzycieli - polega na tym, że każdy z nich może żądać spełnienia świadczenia do swoich rąk i jeśli dłużnik spełni wierzytelność w ten sposób, jest zwolniony ze zobowiązania wobec wszystkich pozostałych.

• Źródła zobowiązań.

• Umowy czynności dwustronne. Mogą być również umowy jednostronne: przyrzeczenie publiczne

• Czyny niedozwolone - wyrządzenie komuś szkody, poza szczególnym stosunkiem zobowiązaniowym (naruszenie zobowiązania powoduje powstanie zobowiązania np.: za szkody)

• Akty administracyjne

• I inne np.: prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia i bezpodstawne wzbogacenie kosztem drugiej osoby bez podstawy prawnej.

• Pojęcie i rodzaje umów.

Umowa, zgodne, pisemne lub ustne porozumienie się (tzw. oświadczenie woli) 2 lub więcej stron (np. osób, instytucji, państw) w celu ustalenia wzajemnych praw i obowiązków.

Umowę uważa się za zawartą, gdy strony uzgodniły istotne postanowienia dotyczące m.in. takich jej elementów, jak czas trwania oraz sposób postępowania w sytuacji niewywiązania się przez jedną ze stron z przyjętych warunków.

Umowy są klasyfikowane wg różnych kryteriów, rozróżniamy np.:

1) umowy jednostronnie zobowiązujące, czyli takie, w których jedna strona ma prawa, druga zaś obowiązki (np. darowizny);

2) umowy dwustronnie zobowiązujące, gdy dla obu stron wynikają prawa i obowiązki (np. pożyczki);

3) umowy o przeniesienie praw (np. sprzedaż ratalna);

4 umowy o korzystanie z cudzego mienia (np. dzierżawa).

Często też zawierane są 2 typy innych umów:

1) umowa o dzieło - jedna ze stron (przyjmujący zamówienie) zobowiązuje się do wykonania jakiegoś dzieła (np. usługi wymalowania mieszkania), a druga (zamawiający) do zapłaty wynagrodzenia z chwilą jego wykonania;

2) umowa o pracę - najpowszechniejsza forma nawiązania stosunku pracy (jego podmiotami są pracownik i zakład pracy). Może ona być zawarta: na okres próbny, na czas wykonywania określonej pracy, na czas określony lub nieokreślony. Umowa o pracę zawierana jest na piśmie i określa rodzaj pracy, termin jej rozpoczęcia oraz wynagrodzenie. Umowy o pracę regulują przepisy kodeksu pracy z 1974, znowelizowanego w 1996.

14. Zasada swobody umów.

Została przywrócona w 1990 r. do kodeksu cywilnego(art. 353.1). Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny wg swojego uznania byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiał się właściwości stosunku (np. w umowie leasingu nie można postanowić, że przedmiot leasingu przechodzi na odbiorcę, bo to nie byłby już leasing tylko umowa sprzedaży); ustawie ani zasadą współżycia społecznego. Umowy sprzeczne z prawem są nieważne.

15. Umowa przedwstępna.

Przedwstępna umowa, zawarcie właściwej umowy między stronami. W umowie przedwstępnej jedna ze stron lub obie strony zobowiązują się do zawarcia w przyszłości oznaczonej umowy (umowy przyrzeczonej).

Umowa ta musi określać istotne postanowienia (essentialia negotii) umowy przyrzeczonej oraz termin, w ciągu, którego ma być ona zawarta. W razie bezpodstawowego uchylenia się od zawarcia umowy przyrzeczonej u. przedwstępnej rodzi dwa skutki:

• skutek słabszy -obowiązek naprawienia szkody, jaką poniosła druga strona;

• skutek silniejszy -obowiązek zawarcia umowy przyrzeczonej, warunkiem tego skutku jest by umowa przedwstępna przynosiła zadość do formy od której zależy ważność umowy przyrzeczonej

Wyróżniamy:

• u. jednostronnie obowiązujące -tylko jedna strona ma uprawnienia do żądania świadczenia od drugiej strony,

• u. dwustronnie obowiązująca -obie strony zobowiązują się do zawarcia umowy.

Te dwa roszczenia przedawniają się w upływie roku od dnia, w którym umowa przyrzeczona

miała być zawarta.

16. Czas i miejsce umowy.

Zasady związane z wykonywaniem umów.

• Dłużnik powinien wykonać umowę zgodnie jej treścią, ale też w sposób odpowiadający celowi społeczno-gospodarczemu i zasadom współżycia społecznego, także zwyczajom obowiązującym w społeczeństwie.

• Wierzyciel może żądać osobistego świadczenia jedynie wtedy, gdy wynika to z umowy, przepisów prawa, właściwości świadczenia np.: kompozycja plastyczna musi być wykonana osobiście przez dłużnika.

• Wierzyciel nie może odmówić części świadczenia chyba, że naruszałoby to jego uzasadniony interes.

• Miejsce spełnienia świadczenia wynika z umowy albo z właściwości świadczenia, a jeśli nie, to zgodnie z przepisami kodeksu.

• Świadczenia pieniężna powinny być spełnione w miejscu zamieszkania lub siedzibie wierzyciela z chwili spełnienia świadczenia

• Świadczenie niepieniężne powinny być spełniane w miejscu zamieszkania lub siedzibie dłużnika z chwili powstania zobowiązania.

• Termin świadczenia, jeśli umowa nie stanowi inaczej, bezzwłocznie po wezwaniu dłużnika. Przy umowach wzajemnych świadczenia obu stron powinny być spełnione jednocześnie → przepis dyspozytywny.

17. Odpowiedzialność za własne czyny.

Odpowiedzialność, obowiązek ponoszenia przewidzianych przez przepisy prawne konsekwencji zachowania się własnego lub innych osób. W zależności od przyjętego dla jej ustalenia kryterium rozróżnia się wiele rodzajów odpowiedzialności: cywilną, karną, konstytucyjną, polityczną, prawną.

18. Odpowiedzialność za cudze czyny.

19. Odpowiedzialność przedsiębiorstw stosujących siły przyrody.

20. Odpowiedzialność posiadaczy mechanicznych środków komunikacji.

21. Czynniki kształtujące treść stosunku umownego.

22. Tryb zawarcia umowy gospodarczej.

23. Skutki niewykonania lub nienależytego wykonania umowy.

Dłużnik jest zobowiązany do naprawienia wierzycielowi szkody powstałej w skutek niewykonania lub nienależytego wytworzenia umowy. Od tej odpowiedzialności może się uwolnić, gdy niewykonanie jest następstwem okoliczności, za które on nie ponosi odpowiedzialności.

Przesłanki odpowiedzialności:

szkoda - wierzyciel ponosi szkodę, uszczerbek majątkowy poniesiony wbrew jego woli.

Szkoda obejmuje:

• stratę - wartość utraconego świadczenia, utracone korzyści, wartość tego co poszkodowany mógł osiągnąć gdyby szkody mu nie wyrządzono.

• szkoda spowodowana jest niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umowy

• związek przyczynowy - szkoda ma być następstwem działania lub zaniechania umowy

• wina dłużnika - kodeks stosuje domniemanie winy tzn. wierzyciel nie musi odpowiadać ...

Kodeks cywilny przewiduje możliwość umownego zastrzeżenia, że niewykonanie zadania zobowiązania niepieniężnego związane z powstaniem szkody pociągnie za sobą zapłatę określonej sumy tzn. kary umownej.

24. Przyczyny wygasania zobowiązań.

Celem zobowiązania jest zaspokojenie wierzyciela.

Zobowiązanie wygasa, gdy:

• spełnione świadczenie, zachowanie dłużnika zgodnie z ustaleniami

• naprawienie szkody spowodowane niewykonaniem pierwotnego świadczenia

Sany faktyczne:

• świadczenie co do miejsca wykonania . Dłużnik w celu uwolnienia się ze zobowiązania spełnia świadczenie inne niż pierwotne ustalono, oczywiście za zgodą wierzyciela (z chwilą spełnienia nowego świadczenia zobowiązanie wygasa)

• odnowienie (nowacja) umowa zawarta między wierzycielem a dłużnikiem, której strony postanawiają, iż dotychczasowe postępowanie będzie umorzone w związku z powstaniem nowego zobowiązania. To nowe może się różnić przedmiotem świadczenia, podstawą prawną. Należy zaznaczyć, że nowe zobowiązanie jest zawarte w miejsce starego.

• potrącenie (konpensja)umorzenie dwóch przeciwstawnych zobowiązań. Wierzytelności w drodze oświadczenia woli przez jednego wierzyciela drugiemu wierzycielowi. Oświadczenie woli jest prawo kształtujące. Potrącenie dopuszczalne jest, gdy obie strony są wobec siebie dłużnikami i wierzycielami.

• Przedmiotem oby świadczeń mają być pieniądze albo rzeczy oznaczone, co do gatunku, tej samej jakości

• Obie wierzytelności mają być wymagalne

• Warunek tzn. muszą upłynąć terminy ich świadczenia i obie muszą być zaskarżalne (podobne do egzekucji)

Niektórych wierzytelności nie można potrącić ze względów społecznych np.: wierzytelności wynikających z czynów niedozwolonych i wierzytelności o środki utrzymania: renty, alimenty.

Potrącenie umowne dokonywane na podstawie umowy oby wierzycieli, w tym przypadku nie stosuje się w/w ograniczeń.

• złożenie do depozytu sądowego ma taki sam skutek, co spełnienie świadczenia. Składa się kosztowności, papiery wartościowe, pieniądze, dokumenty i inne rzeczy, ale gdy ich przechowywanie będzie powodowało obniżenie ich wartości lub było zbyt kosztowne to sąd na wniosek dłużnika może postanowić o sprzedaży tych rzeczy, zdeponowanie ceny i złożeniu do depozytu otrzymanej ceny. Tak może postąpić, gdy dłużnik nie może spełnić świadczenia z winy leżącej po stronie wierzyciela

• wierzytelność wygasa gdy zobowiązanie nie jest spełnione w przypadku śmierci wierzyciela lub dłużnika ale tylko w przypadku zobowiązań o charakterze osobistym, w innym przypadku wierzytelność przechodzi na spadkobierców

• konfuzja - połączenie w jednej osobie wierzyciela i dłużnika

• niemożliwość świadczenia ale nie zawiniona przez dłużnika

Zaspokojenie wierzyciela:

• zwolnienie z długu - wymaga zgodnych oświadczeń woli przez dłużnika i wierzyciela, rodzi skutki prawne tylko na przyszłość

• rozwiązanie umowy - jak w/w różni się tym, że rodzi skutki prawne wstecz

Przejęcie długu to umowa dwustronna, która może mieć dwie postacie:

• umowa między wierzycielem a przejęcą zawarta za zgodą dłużnika

• umowa między dłużnikiem a przejęcą zawarta za zgodą wierzyciela

Wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności.

25. Zmiana wierzyciela przy zachowaniu identyczności stosunku zobowiązaniowego.

Zmiana wierzyciela (zmiana dłużnika, przy zachowaniu identyczności stosunku zobowiązaniowego

• przelew wierzytelności (cesja) to umowa zawierana między dotychczasowym wierzycielem (cedentem) osobą trzecią (cesjonariuszem). Mocą tej umowy cesjonariusz nabywa od cedenta przysługującą mu wierzytelność. Wymaga powiadomienia dłużnika z powodu czysto formalnych

• wstąpienie osoby trzeciej w prawo zaspokojonego wierzyciela - osoba trzecia zyskuje pozycję zaspokojonego wierzyciela. Zobowiązanie nie ulega wygaśnięciu - przechodzi na os. trzecią.

26. Zmiana dłużnika przy zachowaniu identyczności stosunku zobowiązaniowego.

Zmiana dłużnika powoduje przejęcie długu. 3 cechy charakterystyczne:

• nabycie długu przez osobę trzecią nazwaną przejęcą

• zwolnienie z długu dotychczasowego dłużnika

• zachowanie tożsamości przejmowanego zobowiązania

27. Istota umowy sprzedaży i umowy dostawy.

Umowa sprzedaży - prowadzi do przeniesienia własności rzeczy i praw, w tzw. obrocie towarowym. Sprzedaż to umowa, przez którą sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własności rzeczy a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić cenę.

Umowa dostawy - „dostawca zobowiązuje się do wytworzenia rzeczy oznaczonych tylko, co do gatunku oraz ich dostarczenia częściami lub pojedynczo. Odbiorca zobowiązuje się rzeczy odebrać i zapłacić umówioną cenę.

28. Odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi.

29. Gwarancja jakości przy sprzedaży.

30. Szczególne rodzaje sprzedaży.

• Sprzedaż na raty - rozłożenie na raty ceny kupna. Jeśli kupującym jest osoba prowadząca przedsiębiorstwo a kupującym osoba fizyczna kupująca rzecz na własne potrzeby (tylko rzeczy ruchome)

• Sprzedaż z zastrzeżeniem prawa własności - dotyczy tylko rzeczy ruchomych, sprzedawca może zastrzec własność tych rzeczy aż do uiszczenia ceny. W razie wątpliwości przyjmuje się, że umowa została zawarta pod warunkiem zawieszającym. Zdarzenie przyszłe i niepewne, od którego zależy powstanie skutków czynności prawnej. Jeśli rzecz ma być wydana, to umowa musi być zawarta na piśmie. Jeśli zastrzeżenie ma być skuteczne wobec wierzyciela kupującego, umowa ma być zawarta pisemnie z pewną datą (data poświadczona przez notariusza).

• Sprzedaż z prawem odkupu - kupujący jest zobowiązany przenieść z powrotem na sprzedawcę własność rzecz ze zwrotem ceny kosztów nakładów na rzecz.

• Sprzedaż na próbę - w razie wątpliwości odczytuje się ją pod warunkiem zawieszającym. Kupujący może zwrócić rzecz w określonym terminie próby bez oznaczenia przyczyny. Termin ten wynika z umowy lub jest określony przez sprzedawcę. Jeśli kupujący rzecz odebrał i jej nie zwrócił, tzn. że rzecz zakupił.

• Sprzedaż z prawem pierwokupu - uprawnionej osobie przysługuje pierwszeństwo do kupna w razie, gdy właściciel sprzedaje rzecz osobie trzeciej. Rzecz może być sprzedana os. trzeciej tylko pod warunkiem zawieszającym, że nie ktoś inny nie korzysta z pierwokupu. Źródłem pierwokupu jest przepis prawa albo czynność prawna. To prawo wykonuje się przez złożenie oświadczenia woli w formie przewidzianej dla umowy sprzedaży. Kodeks ma terminy dyspozytywne, w których można dokonać pierwokupu: 1 miesiąc - nieruchomości; 1 tydzień - rzeczy ruchome. Skutkiem niedopełnienia obowiązku zawarcia umowy z os. trzecią jest odpowiedzialność odszkodowawcza. A jeśli uprawniony jest skarb państwa, gmina, współwłaściciel lub dzierżawca z mocy przepisów prawa, tym osobom prawo przewiduje pierwokup. Inaczej sprzedaż jest nieważna.

Elementy umowy

Nie ma określonego prawem wzoru umowy, tym niemniej są określone elementy, które umowa musi zawierać.

Umowa zawiera:

• wskazanie nazwy umowy

• wskazanie daty i miejsca zawarcia umowy; data wskazuje miejsce powstania zobowiązania podatkowego

• dokładne oznaczenie stron umowy i reprezentantów umowy, przy osobach prawnych zawsze wskazuje się pełnomocników

• dokładne określenie przedmiotu umowy, ma być określony na tyle dokładnie, aby w trakcie realizacji umowy nie było wątpliwości, co do przedmiotu umowy

• oznaczenie ceny towaru, ceny usługi. W wielu umowach jest to element podstawowy np.: umowa najmu, sprzedaży.

• oznaczenie terminu świadczenia, takie postanowienie zabezpiecza interes stron

• wskazanie możliwości przeniesienia praw i obowiązków wynikających z umowy na osoby trzecie np.: zastrzeżenie osobistego świadczenia, zakaz podnajmu, najemca może wynająć rzecz jedynie wtedy, gdy zostanie to uwzględnione w umowie.

• klauzule informacyjne - odwołanie do odpowiednich przepisów prawa.

• tryb wprowadzania zmian do umowy, aneksów. Ważne głównie przy umowach długoterminowych.

• klauzula jurysdykcyjna, wskazanie organu właściwego do rozstrzygania sporów wynikłych z umowy - sąd polubowny (składa się z 1 super arbitra i 2 arbitrów). Jeśli nie ma tego, to spory rozstrzygają sądy gospodarcze. Postępowanie polubowne jest szybsze, gdyż jest jednoinstancyjne i są tańsze. Dyskrecja - sądy polubowne odbywają się przy drzwiach zamkniętych i wyrok nie jest ogłaszany publicznie. Zaufanie stron do sędziów, których sami wybierają do sądu polubownego.

• ilość egzemplarzy na prawach oryginału

• podpisy stron lub ich reprezentantów, jest to element konieczny do uznania umowy!

Tryb zawarcia umowy

Umowy gospodarcze zawierane są w jednym z 3 trybów:

1. tryb ofertowy, złożenie i przyjęcie umowy

2. tryb rokowaniowy, ustalenie treści umowy w drodze rokowań

3. tryb przetargowy, przetarg

Oświadczenia woli zezwalające na zawarcie umowy są składane w 2 dokumentach:

• zamówienie, oferta

• przyjęcie zamówienia przez drugą stronę

Oferent jest związany ofertą (nie może się wycofać), najczęściej przez czas podany w ofercie. Jeśli w umowie nie określono tego czasu, ale oferta została złożona w obecności drugiej strony, przestaje wiązać, jeśli ni

5




---