7. Proza rozrachunków inteligenckich.
rozrachunki inteligenckie - pojęcie wprowadzone przez Kazimierza Wykę.
nazywa w ten sposób grupę powieści wydanych bezpośrednio po II wojnie światowej, które łączyła problematyka i zbliżona perspektywa narracyjna.
należą tu:
Jezioro Bodeńskie Stanisława Dygata.
Drewniany koń Kazimierza Brandysa.
Sprzysiężenie Stefana Kisielewskiego.
Sedan Pawła Hertza.
cechy charakterystyczne tej prozy:
1. inteligencki bohater, zorientowany na samookreślenie swojej sytuacji ideowej.
2. narracja personalna, pierwszoosobowa, czasami stylizowana na refleksyjny pamiętnik lub mowa pozornie zależna.
3. bohaterowie zachowują analityczny dystans, problematyzują własne usposobienie, źródła słabości Polski międzywojennej, marginalną rolę inteligencji w życiu społecznym, anachroniczność narodowych stereotypów i mitów.
4. autokompromitacja bohatera przez groteskowe obrazowanie.
proza ta nie zyskała pełnej akceptacji. Pisarzom zarzucano „inteligencki izolacjonizm”, uzurpowanie sobie prawa do krytyki przy braku wzorca pozytywnego, co w praktyce oznaczało pretensję o niewyrażenie akceptacji dla przemian po 1944.
kwestionowano wykraczanie poza kanony poetyki realistycznej.
byli niezdolni do podjęcia dziedzictwa Żeromskiego.
przedstawiała jednostronny obraz Polski.
satyra z elementami ideologii, pozorne prowadzenie w utworach debaty, łatwość kompromitowania się bohatera.
Jezioro Bodeńskie dokładnie zostało streszczone przez Justynę Pietnoczkę.