Wychowanie przez prac to zamierzony i celowo zorganizowany rodzaj dziaalnoci wychowawczej, którego cech szczególn stanowi wykorzystywanie pracy w procesach oddziaywania na jednostk i dokonywanie zmian w jej osobowoci. Wyrónia si rodzaje czynnoci, które wykorzystywane s w procesie wychowania przez prac i nazywane s w uproszczeniu prac
-czynnoci samoobsugowe
-cz. Porzdkowe
-cz. Usugowe
-cz. Wytwórcze
-cz. Badawcze i twórcze
-cz. Organizacyjne
O wych.przez prac mówi si w powizaniu z okresem ksztacenia przedzawodowego.
O wych. do pracy mówi si w powizaniu z okresem aktywnoci zawodowej czow.
Do podstawowych zad. wychowania przez prac realizowanym w kadym rodowisku wych. mona zaliczy:1 Doprowadzenie dzieci, modziey i dorosych do zdobycia podstaw wiedzy o pracy cz;rozumienie roli pracy w yciu cz; przekonanie i praca stanowi nieodczn waciwo potrzeb i konieczno kadego cz. 2 Wczenie dzieci w nurt codziennej pracy i ksztatowania w ten sposób; -podstaw umiejtnoci pracy,waciwej motywacji do uczestniczenia w pracy, odpowiedniego stosunku do pracy.
3Ksztaltowanie cech charakterologicznych jednostki tj. pracowito, system; dokad; uczciwo, zaradno. 4 Ksztatowanie kultury pracy.
Wych.przez prac mona rozpatrywa w 3 aspektach:-uspoeczniajcy, aktywizujcy,produkcyjny.
Wychowawcze efekty s uzalenione od zasad:-uwzgldniania indywid. motywów i celów jednostki przy doborze form aktywizujcych; zasada stopniowego przechodzenia od realizacji celów indywidualnych do zespoowych; zasada uwiadomienia wanoci pracy spo; zasada dostrzegania i uwzgldniania zalenoci zachodzcych midzy osobistym wkadem a korzystaniem przez jednostk z efektów dziaania spoeczno.
Praca to wiadoma celowa dziaalno cz. zmierzajca do wytworzenia okrelonych dóbr kulturalnych lub materialnych bdca podstaw i warunkiem istnienia i rozwoju spoeczestwa.
Praca jako: wytwór, czynno, zatrudnienie, ródo zarobków, miejsce pracy.
Wg filozofii praca to proces zachodzcy midzy przyrod a czowiekiem. Oddziaujc na przyrod cz. j zmienia a zarazem zmienia siebie, swoj natur Wg ekonomii praca jako zespó czynnoci wykonywanych w przyrodzie a majcych na celu wytworzenie dóbr sucych do zaspokojenia rónorodnych potrzeb ludzkich. Wg psychologii praca to suma wysików miniowych, nerwowych i umysowych podejmowanych dla okrelonego zadania. Wg socjologii - Szepaski praca to kada celowa czynno prowadzca do zaspokajania potrzeb ludzkich, posiadajca spoeczn donioso i zapewniajca jednostkom i grupom które je wykonuj okrelon pozycj spoeczn. Praca wg Rafalskiej i Wiatrowskiego w aspekcie filozoficzno- psychologiczny traktuje si j jako naturaln potrzeb czow. jak te warunek jego rozwoju w aspekcie ekonomicznym stanowi ona podstawowe ródo i warunek egzystencji cz. oraz rozwoju gospodarczym kraju. W aspekcie spoecznym praca z racji charakteru spoecznego gwarantuje cz. kontakt spoeczny i realizacj jego rónorodnych potrzeb.
W aspekcie wychowawczym dziki pracy cz. tworzy nowe dobra i sam siebie doskonali. W aspekcie moralnym dziki pracy cz. zdobywa uznanie szacunek u innych uniezalenia si finansowo. Formy aktywnoci czowieka:- praca, nauka, zabawa.
Obowizki dziecka w domu :czynniki warunkujce zakres obowizków dziecka Rodzina-struktura rodziny; warunki materialne; tradycje rodz; podzia ról; stan zdrowia czonków rodz; wiek; obecno osób niepenosprawnych. Dziecko- poczucie obowizku; umiejtnoci; wiek; stan zdrowia.
Nadmiar obowizków powoduje: znieksztacenie krgosupa; wyduenie rk; nieodywianie si; zagroenie ycia; brak czasu na nauk; ograniczenie zdolnoci mylenia; brak kontaktu z rówienikami; rola osoby dorosej.
Skadniki rodow.(wychowawczego) rodzinnego.
1. warunki materialne(ocenia si nie tylko wysoko dochodu ale ródo tego dochodu czy jest to dochód stay czy praca dorywcza), ocenia si prac zarobkow ojca i matki- kad z osobna. 2. praca zarobkowa matki ujemnie wpywa na wychowanie dziecka w 3 przypadkach: gdy dziecko jest mae; gdy matka samotnie wychowuj dziecko; gdy kobieta pracuje w systemie zmianowym. 3. obowizki dziecka-(jakie s to prace czy odbijaj sina stan zdrowia dzieci na stosunki koleeskie) praca zarobkowa dzieci jest przyczyn uzupenienia budetu rodziny. 4. warunki mieszkaniowe(gsto zaludnienia wyposaenie w sprzt) 5. wiedza i umiejtno rodziców w zabieganiu o rozwój biologiczny dziecka. 6.stan zdrowia i troska ozdrowie 7.poziom rozwoju psychofizycznego rodziców(stopie zaradnoci) 8. wiek rodziców 9. struktura rodziny(czy jest to rodzina pena czy nie) 10.obecno jednostek wybitnych 11.zasig kontaktów towarzyskich i ich relacje w odniesieniu do opieki nad dziemi 12.atmosfera rodzinna(czy istnieje wi emocjonalna midzy rodzin) 13.integracja rodziny(poziom moralny) czy rodzina stanowi rado ycia czy jest to tylko hotel 14.poziom wyksztacenia rodziców i starszego rodzestwa 15.stan potrzeb kulturalno-owiatowych 16.czas wolny rodziców 17.tradycje i majtek(wyposaenie domu w dobra kulturalne) 18.kultura pedagogiczna rodziców.
Wg S. Kawula kultura pedagogiczna jest to kompleksowa wiedza o dziecku, umiejtno postpowania z nim w kadej sytuacji, w poczeniu z mdr yczliwoci dla kadego dziecka, wszystkich jego spraw a take gotowoci do rozwizywania wszystkich jego problemów.
Bdy wychowawcze 1nadopiekuczo 2nadmierna surowo 3brak elastycznoci w karaniu i nagradzaniu 4brak konsekwencji w wychowaniu 5nieszanowanie godnoci dziecka 6okazywanie braku zaufania 7tumienie zainteresowa 8tumienie samodzielnoci dziecka 9nieinteresowanie si sprawami dziecka 10wymuszanie za pomoc grób i kar posuszestwa i podporzdkowania 11zaburzenie równowagi midzy prawami i obowizkami dziecka 12nieocenianie roli potrzeb psychicznych dziecka 13niewaciwy stosunek rodziny do szkoy i jej poczyna wychowawczych.
Prawa dziecka23. II. 1923 r. w Genewie 1dziecku powinno si da mono normalnego rozwoju fiz. i duchowego 2dziecko godne powinno by nakarmione, chore-pielgnowane, dziecko niedorozwinite odpowiednio ksztacone, zbkane zawrócone na waciw drog, sierota i dziecko opuszczone wzite w opiek i wspomagane 3 dziecko w czasie klski przed innymi powinno otrzyma pomoc 4dz. powinno by przygotowane do zarobkowania na ycie i zabezpieczone przed wszelkim wyzyskiem 5 dz. winno by wychowywane w wierze e jego najlepsze cechy powinny by oddane na usugi wspóbraci
Katalog praw dziecka wg. M. Balcerka 1 prawa obywatelskie 2prawo do korzystania ze wszystkich praw bez wzgldu na pe urodzenie narodowo ras wyznanie oraz pochodzenie i pooenie spoeczne 3prawo do szczególnej ochrony ze strony rodziny, spoeczestwa i pastwa 4prawo do nazwiska i obywatelstwa gdy ukoczyo 13 r.. 5prawo do ycia i zabezpieczenia spoecznego 6prawo do ochrony zdrowia wypoczynku i rozrywki 7prawo do harmonijnego rozwoju w warunkach bezpieczestwa moralnego i materialnego w rodzinie oraz opieki i pastwa w wypadku braku rodziny 8prawo do ochrony przed zaniedbaniem demoralizacj i okruciestwem 9prawo do nauki 10prawo do korzystania z kultury i twórczego udziau 11prawo do szczególnej opieki i wych. z powodu upoledzenia fiz. i umys. Lub niedostosowanie spo. 12prawo do ochrony przed wszelkim wyzyskiem i podejmowaniu pracy przed osigniciem odpowiedniego wieku oraz specjalnej ochrony pracy w okresie niepenoletnoci.
Prawa i obowizki rodziców reguluje „kodeks rodziny i opieki”
Na wadz rodzicielsk skadaj si trzy elementy: 1 piecza nad dzieckiem 2 reprezentacja dziecka 3 zarzdzanie majtkiem dz.
Konsekwencje zaniedba dz. 1 ograniczenie wadzy rodzicielskiej 2 zawieszenie w. rodzic. 3 pozbawienie w. rodzic.
rodowisko lokalne to ukad czynników geofizycznych i spo. ekonomicznych oddziaujcych na czow. w miejscu jego zamieszkania 1 czynn. geofiz. Uksztatowanie terenu, zalesienie, stae zanieczyszczenia, klimat, flora, fauna, zwarto zabudowy, wysoko bud. 2 czynn. demograficzne gsto zaludnienia, udzia dzieci modziey i osób w starszym wieku w populacji spoeczestwa lokalnego, prognozy demograficzne, stan zdrowia, struktura zawodowa mieszkaców, zjawiska patologiczne 3 czynn. ekonomiczne stan i rodzaj uprzemysowienia, organizacja produkcji rolnej, stopa bezrobocia, poziom materialny ludnoci, standard budowlany, stan budownictwa, stan komunikacji PKP, PKS.4 czynn. kulturalne tradycje kulturalne, wyksztacenie, potrzeby kulturalne, stan infrastruktury i kultury(kino, bibloteki),dziaalno stowarzysze kult.-owiat., miejsca pamici narodowej.
Czynniki nie sprzyjajce wych.1 dezintegracja ycia spo.(brak wspólnoty ssiedzkiej) 2wysoki stopie urbanizacji(przeludnienie) 3izolacja spoeczna 4 zanik opinii i kontroli spo. 5 czste zmiany zamieszkania 6zjawiska patologii 7odosobnienie dz. od grup rówieniczych
rodowiskowy system wych. obejmuje instytucje wychowawcze bezporednio i porednio w konkretnym rodowisku tworzcym wyodrbnion cao.
Szkoa rodowiskowa- cele funkcje: ksztacca, wychowawcza, opiekucza, rodowiskowa i nadaje im równorzdn rang. Ramy procesu ksztacenia wych. i opieki rozszerza na rodowisko lokalne i ponad lokalne, wcza i wykorzystuje siy spo. do realizacji wasnych zada. Stosuje specyficzny mechanizm oddziaywa wychowawczych na dziecko wyraajcy si w jednoczesnym wystpowaniu dwóch rodzajów oddziaywa:- poprzez dziaania bezpo. - poprzez dziaania porednie skierowanie na rodowisko w którym przebiega ycie dz. Jest organizatorem lokalnego systemu wychowawczego.
Organizowanie rod. lokalnego wg Wroczyskiego wytwarzanie bodców wartociowych wychowania, kompensowanie braków i ograniczanie lub niwelowanie wpywów ujemnych. To planowe tworzenie instyt. i urzdzanie rekreacyjnych i kreatywnych zaspokajajcych potrzeby aktywnoci modej generacji. Organizowanie rod. lokalnego wg A. Kamiskiego to celowe i kompetentne oddziatwanie na komórki grupy i instyt. spo. wystpujce w rodowisku jednostki zmierzajce do ukszta. dla niej tworzenia optymalnych warunków rozwojowych. Organizowanie rod. lokalnego wg teorii organizacji i systemu - ukad instyt. dziaajcych w danym rod. na pods. ich funkcjonalnego powizania. Jest to takie przeksztacanie wzajemnego stosunku podsystemów do siebie i ich stosunku do systemu a wic takie przeksztacenie struktury organizacyjnej aby te podsystemy przyczyniay si w moliwym stopniu do powodzenia caego systemu.
Nauczycielskie normy etyczne : dobrze uczy, bd yczliwy dla dziecka, zachowuj si tak jakby chcia aby zachowywali si twoi uczniowie, wprowadzaj wartoci kultury a take wartoci spo- moralne. Rodzaje odpowiedzialnoci opiekuna nauczyciela:za co odpowiada- za bezpieczestwo fizyczne i moralne, za organizacj pracy, za opiek nad rozwojem uczniów, za kierowanie wychowawcze. Rodzaje odpowiedzialnoci : moralna, subowa, sdowa, karna, cywilna. Kara :powinna by uzasadniona obiektywnie, adekwatna do czynu, kara naley za wiadom wykroczenie i proporcjonalne do wykroczenia konsekwentnie, nie moe ublia godnoci osób stwarza moliwoci poprawy, kara nie naley nagminnie, powinna by stopniowana, ukarany powinien mie prawo do rehabilitacji , kara powinna ulec zatarciu. System zabezpieczenia spo. w Polsce wg A. Kamiskiego to system ochrony jednostki przed przeciwnociami losu. Polega na zinstytucjonalizowaniu 3 zasad : ubezpieczenia, zaopatrzeniowej, pomocowej. Gówny cel zabezpieczenia spo. zagwarantowanie bezpieczestwa socjalnego- zapewnienie warunków bytu który nie ze swojej winy nie mog go sobie zapewni poprzez wasn prac. Zabezpieczenie podstaw materialnego bytu.
Gówne dziay zabezpieczenia spo.: 1ubezpieczenia spo, 2zaopatrzenie spo, 3pomoc spo.
1Jednorazowe wiadczenia: - za. porodowy, pogrzebowy, odszkodowania za uszczerbek na zdrowiu, lub mier w wypadku przy pracy lub chorob zawodow. Krótko okresowe wiadczenia:- za. chorobowy, macierzyski, wychowawczy, opiekuczy, wyrównawczy, wiadczenia rehabilitacyjne. Dugo trwae wiadczenia:- emerytalne, renta inwalidzka, renta rodzinna, zasiek rodzinny, dodatek kombatancki, dodatek za tajne nauczanie, dodatek pielgnacyjny.
2 a)wiadczenia przyznawane w zwizku z obron kraju i spenianiem obowizków obywatelskich-zaopatrzenie indywidualne wojska i wojskowych, b)wiadczenia zwizane z zasadnicz sub wojskow, c) wiadczenia w zwizku z udzielaniem pomocy policji, UOP, lub stray granicznej.
Formy pomocy spoecznej: a) materialna: -finansowa, w naturze( rzeczowa) b) pomoc doradcza i administracyjna(poradnictwo) c) usugi d) interwencja kryzysowa e) szczególne formy pomocy(umieszczenie w DPS , w rodzinach zastpczych, organizowanie wietlic, pogrzebu) f) praca socjalna.
Ped. Spo jako dyscyplina akademicka wg R. Wroczyskiego ped. spo analizuje wpywy wychowawcze których ródem jest rodowisko oraz ustala zasady organizowania tego rodowiska z punktu widzenia potrzeb wychowanka wg A. Kamiskiego ped spo zajmuje si osobami i zbiorowociami wszystkich kategorii wieku wymagajcymi opieki lub pomocy w rozwoju oraz instytucjom realizujcym te zadania z zakresu opieki wg A. Przecawskiej ped spo to rodowiskowe uwarunkowania procesu wychowawczego rozpatrywana pod ktem dobra wychowanka. Gówne zadania badawcze 1 zad. o charakterze opisowym - opis dialogowy wybranego wycinka rzeczywistoci rozpoznanie i opis sytuacji rodzinnej sytuacji szkoy. 2 zad. o charakterze analityczno- wyjaniajcym-uogólnienie wyników bada poszukiwanie zwizków pomidzy faktami 3 zad. normatywno- praktyczne- okrelenie rzeczywistoci jaka by powinna to wyznacza cel pedagoga spo. praktyczny wie si z formowaniem wniosków. Aparatura jzykowo- pojciowa: 1 pojcia zapoyczone- wychowanie, studium ind. przypadku, wzorce, rodowisko. 2 wasne pojcia podstawowe- 3 pojcia pochodne- rodowisko 4 warsztat badawczy- metoda badawcza- caoksztat postpowania, dziaania zmierzajce do rozwizania problemu spoecznego. Metody badawcze:1 met. indywidualnego przypadku- gdy chcemy opisa dziecko z domu dziecka 2 sonda diagnostyczny- gdy interesuj nas postawy opinie zdanie- stosujemy sonda 3monografia pedagogiczna- gdy chcemy opisa DPS Techniki badawcze su do:- gromadzenia materiau, opracowania(pomiar).Narzdzia badawcze: przedmioty suce do gromadzenia materiau empirycznego: - kwestionariusz wywiadu, magnetofon, aparat, dugopis.
Ze wzgldu na przedmiot bada ped. spo. jest nauk spoeczn. Ze wzgldu na stawiany problem jest nauk praktyczn. Ze wzgldu na sposób uzasadniania twierdze jest nauk empiryczn.
Wychowanie-wiadomy celowy proces zmierzajcy do ksztatowania osobowoci bd wybranej sfery wychowania.
a) wspódziaanie podmiotu i przedmiotu wychowania dla realizacji okrelonego celu wychowania b) proces, rezultat procesu i swoisty rodzaj komunikacji spoecznej.
Proces-stworzenie optymalnych warunków dla rozwoju dziecka. Rezultat procesu czowiek dobrze wychowany lub le. Swoisty rodzaj komunikacji spo. przekazanie informacji, werbalny- niewerbalny, aby miao miejsce wych. musi by przekazanie informacji gdzie osoba która przekazuje ma na celu wywoanie trwaych zmian, te zmiany mog si wyraa w : przyrocie wiedzy, zmianie opisu pogldów, nabycie okrelonych umiejtnoci, we wzrocie zainteresowania danym problemem.
Zadania wychowania wg Radliskiej- czowiek to istota biosocjokulturalna - wzrost, wrastanie w spoeczestwie.
Rozwój biologiczny wymaga waciwej pielgnacji, wyrównywaniu braków oraz pobudzanie rozwoju poprzez korzystne warunki.
Wzrastanie w spoeczestwie- penienie poszczególnych ról- rola ucznia itp.
Rozwój spo. wymaga sprzyjajcych sytuacji interpersonalnych i grupowych oraz takiego dostosowania si jednostki do grup które by zarazem przezwyciao niekorzystne w niej sytuacje spo. przez dokonanie odpowiednich melioracji lub wyboru nowych krgów stycznociowych. Wychowanie trwa przez cae ycie.
rodowisko ycia czowieka: otoczenie- wszystko co nas otacza, wywiera wpyw na czowieka. rodowisko jest czci otoczenia. Wg Cachowskiego rod. danego podmiotu wspótworz wszystkie te elementy rzeczywistoci na które s wraliwe wejcia tego podmiotu i na które kieruj swe oddziaywania jego wyjcia. Wg F. Znanieckiego rodowisko to ogó grup i jednostek z którymi osobnik styka si prywatnie osobicie lub rzeczowo przelotnie lub trwale. Wg W. Okonia rod.to wzglednie trway ukad jednostek i grup spo. wywoujcych aktywno osobnika i wywierajcych wpyw na jego zachowanie. Wg K. Sonickiego rod. wychowawcze to ogó sytuacji wychowawczych (tox wszystkie warunki które dziaaj na jednostk i powoduj w niej okrelone przeycia psychiczne). Wg H. Rowid rod. to zespó podniet czynnoci i sytuacji wyzwalajcychw duszy dziecka energie twórcze i przeycia z których buduje ono swój wiat wewntrzny i które pobudzaj je do aktywnoci waciwej fazom rozwojowym. Wg H. Radliskiej rod. to zespó warunków wród których bytuje jednostka i czynników oddziaywujcych stale lub przez duszy czas.
Wg A. Kamiskiego rod. to te elementy rzeczywistoci przyrodniczej spoecznej i kulturalnej które dziaaj na jednostk stale lub przez duszy czas albo krótko lecz ze znaczn si jako samorzutny lub zorganizowany system ksztatujcych j podniet. rod. wych to rod. o celowo ukierunkowanym oddziaywaniu wychowawczym. Klasyfikacja rod.
1.ze wzgldu na charakter rzeczywistoci (rodzaj bodców) - przyrodnicze, spoeczne, kulturowe.
2.ze wzgldu na stopie decydowania podmiotu o swoim rodowisku - rod. pierwotne(rodzina),-wtórne(sami tworzymy to rodowisko)
3.ze wzgldu na zasig terytorialny - lokalne, regionalne, naród, kompleks kulturowy, cywilizacja ogólnoludzka.
4.ze wzgldu na cechy terytorialne- rod. miejskie, wiejskie.
Klasyfikacja rod. wg Radliskiej : blisze, dalsze; obiektywne, subiektywne; materialne, niematerialne.