8. ZWIĄZKI WYRAZOWE

KOMPENDIUM JĘZYKOWE CZ. VIII SKŁADNIA

VIII 8 a)

a) Informacje podstawowe

Związki wyrazowe

połączenia wyrazów, z których jeden jest określany (nadrzędny), a drugi określający (podrzędny).

• 1 podział

• związek główny

podmiot + orzeczenie

• związki poboczne

• 2 podział

• związek zgody

podmiot + orzeczenie

przydawka + wyraz określany

• związek rządu

dopełnienie + wyraz określany

• związek przynależności

okolicznik + wyraz określany

Przykład zdania:

Wędrowcy w czarnych czapkach umiejętnie rozpalali ognisko.

zw. główny:

wędrowcy rozpalali - zw. zgody

zw. poboczne:

wędrowcy w czapkach - zw. rządu

w czarnych czapkach - zw. zgody

rozpalali umiejętnie - zw. przynależności

rozpalali ognisko - zw. rządu

8. ZWIĄZKI WYRAZOWE

KOMPENDIUM JĘZYKOWE CZ. VIII SKŁADNIA

VIII 8 b), c), d)

b) związek zgody

Wyraz określany i wyraz określający są zgodne co do formy, np. liczby, rodzaju, przypadka.
Gdy zmienia się forma wyrazu określanego, wyraz określający dostosowuje do niego swą formę.

• podmiot + orzeczenie

Anna śpi.

• rzeczownik + liczebnik porządkowy

pierwszy zawodnik

• rzeczownik + przymiotnik

niebieski płot

• rzeczownik + zaimek przymiotny

ten kot

c) związek rządu

Wyraz nadrzędny „rządzi” formą wyrazu podrzędnego, tzn. że jeden wyraz łączy się z drugim tylko w jednej, określonej formie, której zmiana jest niemożliwa.

• dopełnienie +wyraz określany

widziałem Tomka

• przydawka wyrażona rzeczownikiem lub wyrażeniem przyimkowym + wyraz określany

kapitan drużyny, czapka z daszkiem

d) związek przynależności

Wyrazy łączy jedynie związek logiczny, wyraz określający jest często nieodmienny.

• okolicznik + wyraz określany

graliśmy skutecznie

---