PERIODYZACJA LITERATURY POLSKIEJ XX WIEKU, Polonistyka, III rok, HLP po 1918


PERIODYZACJA LITERATURY POLSKIEJ XX WIEKU

Schemat periodyzacyjny literatury polskiej XX wieku:

  1. Młoda Polska 1890-1918

  2. Literatura 20-lecia międzywojennego 1918-1939

  3. Literatura lat wojny i okupacji 1939-1944/5

  4. Literatura powojenna - do 1939r.

  5. Literatura najnowsza 1989r. i dalej

1887r. - data otwierająca epokę Młodej Polski; założenie warszawskiego „Życia”. Początek pisania w nowym stylu - zwrot ku problematyce społecznej.

1890r. - data, która utarła się jako wygodna jeśli chodzi o początek Młodej Polski.

1891r. - opublikowane zostało studium Miriama o Maeterlincku oraz pierwszy tom poezji Tetmajera. Wyszło studium Przybyszewskiego „Cór psychologii des Indywiduum”.

1900r. - faza kulminacyjna modernizmu. Wykracza on poza środowisko krakowskie, zyskuje dojrzały wyraz obok liryki również w prozie i dramacie. Najważniejsze dokonania literackie to: „Ludzie bezdomni”, „Popioły” Żeromskiego, „Wesele”, „Wyzwolenie”, „Noc listopadowa”, „Akropolis” Wyspiańskiego, hymny Kasprowicza z tomów „Ginącemu światu”, „Poezje”, „Moja pieśń wieczorna” Orkana, „Chłopi” Reymonta. Ważne ośrodki Młodej Polski to Kraków, Warszawa, Zakopane, Lwów.

1905 - 1907r. - rewolucja w Rosji. Miała wpływ na cenzurę okresu Młodej Polski. Publicystyka literacka wyrzekła się idei sztuki dla sztuki i kultu artystycznego indywiduum, mówiła o potrzebie programu, czyniącego literaturę narzędziem przebudowy życia narodowego.

1910r. - zakończenie szczytowej fazy modernizmu.

1918r. - początek nowego okresu literackiego 20-lecia międzywojennego. Polska odzyskuje niepodległość. Tematy prozy wywodzą się z przeżyć wojny i rewolucji rosyjskiej oraz aktualnych zagadnień polityczno-moralnych. Niemal równoczesne z niepodległością były pierwsze wystąpienia ekspresjonistów (1917), skamandrytów (1918), futurystów (1919) oraz pisma programowe Witkacego (1919).

1925-1926r. - pojawia się propozycja cezury literackiej:

1) lata 1925 - 26 - cezura literacka zbliżona do politycznej. Przewrót majowy miał zamknąć - również w literaturze - dyskusje o kształcie ustrojowym niepodległej Polski.

2) 1925r. - stwierdzono, że w poezji słabną dążenia awangardowe oraz, że rozpoczyna się wówczas ofensywa literacka lewicy.

- Pomimo tych dwóch argumentów tematyka polityczna w prozie wcale nie zamarła.

- Zostaje wydane „Przedwiośnie” w 1925r.

1932r. - pojawia się kolejna propozycja cezury literackiej. Po 1932r. mamy już do czynienia z zasadniczo nową konfiguracją tendencji literackich, odrębną od konfiguracji lat 20. W tym czasie ukazują się: „Noce i dnie” Dąbrowskiej, „Wspólny pokój” Uniłowskiego, „Szczury” Rudnickiego, „Kordian i cham” Kruczkowskiego, a ponadto w 1933r. - „Pamiętnik z okresu dojrzewania” Gombrowicza, „Poemat o czasie zastygłym” Miłosza oraz w 1934r. - „Sklepy cynamonowe” Schulza i „Szewcy” Witkacego.

W 1932r. nastąpił więc przełom, jest to okres pod znakiem prozy. W historii zakończony został proces pozaborowej integracji dzielnic, zawiązał się ogólnopolski chłopski ruch kulturalno-oświatowy i zaktywizował robotniczy. Procesy te sprawiły, że w Polsce wytworzyły się nowoczesne modele literatury: zaangażowanej, włączającej pisarza w zorganizowaną działalność polityczną oraz literatury typu rozrywkowego. W prozie dominuje realizm, powstają dzieła rozliczające z przeszłością.

1939r. - początek literatury wojny i okupacji. Dominuje proza psychologiczna. Utwory: „Cudzoziemka”, „Granica” Nałkowskiej, „Zazdrość i medycyna”, „Całe życie Sabiny” Boguszewskiej. Ponadto powstaje proza autobiograficzna, filozoficzna. Twórczość swa rozwija Witkacy.

1944 - 1945r. - po zakończeniu wojny następuje podział na literaturę krajową i emigracyjną. Środowisko pisarskie ulega rozproszeniu.

1949r. - odbywa się zjazd pisarzy w Szczecinie, a tym samym dokonuje się rewolucyjna zmiana literatury polskiej. Na zjeździe przedstawiono założenia programu socrealistycznego - literatura miała opiewać czyn społeczny, chwalić partię, zakazywała ukazywania prawdy.

1956r. - powrót do normalnych warunków życia literackiego; jest to okres często nazywany „odwilżą”; słowo pochodzi od dzieła Iwana Denisowicza pt. „Jeden dzień”. Początki przemiany wyraźnie widać w 1955r., kiedy w całym kraju zaczęły powstawać kluby studentów i młodej inteligencji oraz terenowe pisma kulturalne, np. „Życie Literackie” (przedstawiło pięciu młodych poetów „pokolenia 56”: Mirona Białoszewskiego, Zbigniewa Herberta, Jerzego Harasymowicza, Bogdana Drozdowskiego, Stanisława Czycza).

1968r. - wydarzenia w Polsce:

1976r. - zniesienie cenzury prewencyjnej.

2



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Konwicki - Sennik współczesny - oprac i streszczenie, Polonistyka, III rok, HLP po 1918
Ogólna periodyzacja literatury polskiej XX wieku
PERIODYZACJA LITERATURY POLSKIEJ XX WIEKU i POSTMODERNIZM
zagadnienia 2, Zag 43, Dziennik w literaturze polskiej XX wieku
Obraz zagłady Żydów w literaturze polskiej XX wieku. Omów na wybranych
Czasu konstrukcje w literaturze polskiej XX wieku
Marinetti - Akt założycielski i manifest futuryzmu, POLONISTYKA, III ROK, HLP
Manifest futuryzmu, POLONISTYKA, III ROK, HLP
Adaptacje filmowe literatury polskiej, Filologia polska, polonistyka, rok III, specjalizacja filmozn
Problem odpowiedzialności moralnej w literaturze XX wieku, Polonistyka, oprac i streszcz
główne nurty w literaturze światowej i polskiej XX wieku, Dziennikarstwo - studia
2B Periodyzacja literatury polskiej na obczyĹşnie tabela[1] p df
Historia Polski XX wieku Materiały do egzaminu historia polski XXw wykład! 11 12
Teoria literatury, wznioslown, Wzniosłość (słownik literatury polskiej XIX wieku)
Egzamin historia Polski XX wieku opracowany
Historia Polski XX wieku Materiały do egzaminu Historia egzamin

więcej podobnych podstron