Wyróżniamy trzy typy podmiotów gospodarczych:
a) Gospodarstwa domowe
b) przedsiębiorstwa i spółki
c) jednostki organizacyjne skarbu państwa
Każde z tych podmiotów prowadzi określoną
działalność posiada odrębności organizacyjną, posiada majątek,
samodzielność decyzyjną czyli samodzielność zakresie uzyskiwania
dochodów oraz dzielenia się tych dochodów. Pomiędzy tymi
podmiotami istnieją wzajemnie powiązania, bo wydatki jednego
podmioty są jednocześnie przychodami innego podmiotu np.: państwo
nakłada podatki a gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa i spółki
płaca podatki, przedsiębiorstwa zatrudniają pracowników, którzy
otrzymują od przedsiębiorstwa wynagrodzenia za które kupują towary
i usługi wyprodukowane przez przedsiębiorstwo.
Gospodarstwa domowe spełniają dwie funkcje ekonomiczne.
a) Funkcja konsumpcyjna - jest realizowana prze zakup dóbr i usyp w celu zaspokojenia swoich
potrzeb, jest ograniczana wysokością uzyskanych dochodów.
b)Funkcja produkcyjna - która jest realizowana poprzez pozyskiwanie środków na
konsumpcje, poprzez pracę w innych zakładach oraz poprzez przetwórstwo
domowe na użytek własny np.: robienie kompotów, kiszenie ogórków.
Ekonomicznym celem funkcjonowanie gospodarstw domowych jest
dążenie do optymalnego zaspokojenia jak największej ilości swoich potrzeb.
Optymalizacja wynika z konieczności przestrzegania twardych reguł
budżetowych przestrzegania zasad racjonalnego gospodarowania.
Każde gospodarstwo domowe powinno tak gospodarować posiadanym
budżetem, aby wydatki równały się dochodom lub były od nich mniejsze,
bo wtedy cześć zaoszczędzonych zachodów można przeznaczać na
nieprzewidziane wydatki był zaoszczędzić
Popyt - jest to ilość dóbr i usług które chce kupić społeczeństwo w określonym miejscu i czasie po określonej cenie. Popyt kształtują kupujący i zależy on od takich czynników jak:
- dochody konsumenta
- cena
- gust
- cena dóbr substytucyjnych
- wiek
- pora roku
- przewidywany wzrost cen
- moda
- naśladownictwo
- demonstracja.
Typowym przykładem naśladownictwa jest moda, należy się jednak wystrzegać bezmyślnego naśladownictwa.
Efekt demonstracji przejawia się najczęściej w efekcie snobizmu i efekcie Veblena.
Snob kupuje te towary i usługi, których nie kupuje większość konsumentów a głównym celem zakupu jest fakt, że pragnie on wyróżnić się w grupie i środowisku.
Efekt Veblena dotyczy tych konsumentów którzy kupują bardzo drogie towary lub usługi chcąc wywrzeć odpowiednie wrażenie na ludziach, z którymi przebywają. Kupując produkt i usługi kieruje się wysoką ceną.
Prawo popytu rynkowego głosi że wraz ze wzrostem ceny danego dobra zmniejsza się popyt na to dobro wraz ze spadkiem ceny zwiększa się popyt na to dobro przy założeniu ceteris paribus tzn. że pozostałe czynniki nie ulegną zmianie.
Krzywa popytu ma charakter negatywny, nachylenie krzywej jest ujemne bo jeżeli spada wartość „y” to wartość „x” rośnie. Z wykresu wynika, że dowolna zmiana cen powoduje przesuwanie cen popytu wzdłuż krzywej pkt.: a, b, c, d to kombinacje możliwe do osiągnięcia przy danej cenie.
W każdej zmianie ceny danego dobra lub usługi towarzyszy zmianie wielkości popytu wzdłuż krzywej czyli w górę lub w dół.
Krzywa popytu rynkowego przesuwa się tylko na skutek zmian czynników poza cenowych:
a)w górę czyli w prawo
b)w lewo czyli w dół.
Podaż - jest to ilość dóbr i usług wyprodukowanych i przeznaczonych do sprzedaży w określonym miejscu i czasie i po określonej cenie. Podaż kształtuje sprzedający czyli producenci. Zależy od takich czynników jak:
- ceny czynników produkcji np. materiałów, surowców a także płac i kosztów związanych z płacą
- technologii produkcji
- przewidywanej wysokości cen
- ilość gałęzi wytwarzający podobny wyrób
- pozostałe czynniki
Prawo podaży rynkowej głosi że wraz ze wzrostem ceny wzrasta ilość towarów na rynku, wraz ze spadkiem czy zmniejszą się ilość towarów na rynku przy założeniu ceteris paribus tzn. pozostałe czynniki nie ulegną zmianie. Krzywa podaży ma charakter pozytywny, nachylenie krzywej jest dodatnie, bo zmiana 1 wielkości powoduje zmianę 2 wielkości w tym samym kierunku tzn. obie wielkości „x” i „y” rosną lub maleją jednocześnie.
Pkt. a, b, c, d to możliwe kombinacje przy danej cenie. Każda zmiana cen powoduje zmianę kombinację wzdłuż ceny. Przesuwanie się krzywej podaży w prawo czyli w dół i w lewo czyli w górę wynika na skutek czynników poza cenowych:
- spadek kosztów produkcji powoduje że krzywa podaży przesuwa się w dół (w prawo) co oznacza że wielkość podaży wzrasta
- wzrost kosztów produkcji powoduje że krzywa podaży przesuwa się w górę (w lewo) tzn. że wielkość podaży maleje.
Cena równowagi rynkowej - jest to cena idealna i nazywana jest inaczej ceną czyszczącą bo oczyszcza rynek z nadwyżek popytu i podaży. Jest to cena idealne. W rzeczywistości występuje bardzo rzadko i przez krótki okres czasu i tylko wtedy gdy popyt równy jest podaży. Cena ta występowałaby gdyby konsumenci nie byliby zainteresowani ani zwiększaniem ani zmniejszaniem popytu a producenci nie byliby zainteresowani ani zwiększaniem ani zmniejszaniem podaży.
Prawo Engla - jest to niemiecki statystyk, który zauważył, że w miarę wzrostu dochodu konsument wydaje coraz mniej pieniędzy na dobra podstawowe (żywność, odzież) a coraz więcej wydajemy na dobra wyższego rzędu, np. kultura, sport, wypoczynek przy założeniu ceteris paribus. Przy zaspakajaniu potrzeb konsument powinien mieć na uwadze ich użyteczność, która uzależniona jest od poziomu nasycalności.