Kontrakty dwustronne (bilateralne)

Kontrakty bilateralne to w Polsce najbardziej popularne spośród transakcji na rynku energii. Wynika to głównie z 2 powodów:

• opłaty pośredników (w tym giełdy lub platform obrotu) są jak na razie zbyt wysokie. Dla dużych wolumenów kwoty zapłaconej prowizji sięgają tysięcy złotych, a więc warto powalczyć o te pieniądze kontaktując się bezpośrednio z kontrahentem. Dodatkowo w przypadku rynków ogólnodostępnych dochodzą opłaty rozliczeniowe dla Operatora Systemu Przesyłowego.

• elastyczność kontraktów bilateralnych - każdy kontrakt może mieć dowolnie ustalone warunki dotyczące faktycznej dostawy wolumenu, ceny w zależności od rozmaitych czynników oraz harmonogramu płatności.

Kontrakty można podzielić na kategorie w kilku płaszczyznach :

• okresu trwania:

• długoterminowe (niezależne od KDT) - kilkuletnie kontrakty strategiczne

• średnioterminowe - od pół roku do kilku lat

• krótkoterminowe - do pół roku, w tym takie typowe jak: miesięczne, kwartalne,

• spot: na najbliższy możliwy dzień dostawy (n+1, n+2)

• cenotwórstwa:

• o cenach stałych - ceny w kontrakcie na każda godzinę dostawy energii są ustalone nominalnie w momencie zawarcia kontraktu,

• o cenach zmiennych - ceny w kontrakcie na każdą godzinę dostawy energii mają ustaloną formułę wyliczania. Cena wynikowa nominalna nie jest znana dokładnie, gdyż zależy od czynników uwzględnianych w formule, takich jak: ceny giełdowe, rzeczywista dostawa (w przypadku zmiennego wolumenu), wartości graniczne ceny itp.

• wolumenu:

• ze sztywnym grafikiem - wolumen w każdej godzinie jest nominalnie określony w momencie zawarcia kontraktu, rozróżniamy wtedy również produkty standardowe takie jak: pasmo w okresie trwania kontraktu, dni robocze, weekend, szczyt europejski, dolina europejska, doliny nocne, szczyty południowe, szczyty popołudniowe

• z regulacją - wolumen dostawy składa się z planowanej podstawy (wolumenu bazowego), czyli sztywnego grafika oraz regulacji. Regulacją jest tu maksymalny zakres mocy o jaką może zmienić się (zwiększyć lub zmniejszyć) faktyczna dostawa od planowanego w podstawie poziomu mocy (od wolumenu minimalnego do wolumenu maksymalnego). Korektę podstawy dla każdej doby realizacji (czyli wolumen rzeczywisty) należy zgłosić z odpowiednim wyprzedzeniem, uzgodnionym w warunkach kontraktu. W przypadku braku zgłoszenia korekty podstawy, jako obowiązującą dostawę przyjmuje się poziom mocy z podstawy.

• formalnym:

• umowa ramowa - umowa określające wszystkie warunki formalno - prawne dotyczące m.in. terminów płatności, formuł rozliczeniowych, terminów korekt podstawy grafika dostawy, osób odpowiedzialnych za realizację dostawy energii, zgłoszeń, korekt itp. Umowie tej towarzyszą umowy związane z już praktyczną dostawa energii, np. kontrakty składowe krótkoterminowe, porozumienia transakcyjne, spoty.

• porozumienie transakcyjne - umowa dostawy energii w okresie krótkoterminowym, będąca uzupełnieniem umów ramowych, porozumienie transakcyjne doprecyzowuje cenę i wolumen dostarczanej energii elektrycznej.

• spot - umowa dostawy energii w okresie n+1, n+2, będąca uzupełnieniem umowy ramowej, spot doprecyzowuje cenę i wolumen dostarczanej energii elektrycznej

• kontrakt jednorazowy - umowa jednorazowej dostawy energii, na określonych w niej warunkach, m.in. wolumenowych i cenowych.

Oczywiście w każdej z płaszczyzn dokonują się pewne mutacje kontraktów w zależności od potrzeb kontrahentów i rozwoju rynku energii. W rzeczywistości każdy kontrakt ma cechy z poszczególnych podziałów, np. długoterminowy kontrakt jednorazowy z regulacją o cenie zmiennej.

Kontrakty na rynkach godzinowych

Rynki godzinowe „dnia następnego” to rynki zorganizowane, np. giełdy energii lub platformy internetowe. Mają one rację bytu związaną z dostawą energii głównie na dzień lub dwa dni do przodu. Wtedy bowiem koszt prowizji, którą uczestnicy tych rynków są obciążani, jest w analizach marginalizowany ze względu na zbliżający się czas zgłoszenia pozycji kontraktowej do Operatora Systemu Przesyłowego, a co zatem idzie najlepsze dopasowanie pozycji kontraktowej do rzeczywistych przepływów (złe dopasowanie jest nieporównywalnie większe niż koszt uczestnictwa w rynku godzinowym). Chęć ominięcia handlu w weekend lub święta jest przyczyną, dla której rynki godzinowe prowadzą również handel na trzy lub cztery dni do przodu. Ogromną zaletą korzystania z rynków zorganizowanych jest szybki dostęp do ofert godzinowych pozostałych uczestników rynku i tym samym możliwość w szybkim czasie dopasowania pozycji kontraktowej. Stroną transakcji na rynkach godzinowych, ze względu na bezpieczeństwo i odpowiedzialność za właściwa realizację transakcji, jest uczestnik oraz organizator rynku godzinowego (np. na Internetowej Platformie Obrotu Energią Elektryczną jest to Elbis sp. z .o.o.). Transakcje są zawierane na podstawie umowy ramowej uczestnictwa i potwierdzane porozumieniami transakcyjnymi. Wszystkie transakcje są gromadzone okresowo (np. tygodniowo lub dekadowo) do rozliczeń, a dane określające transakcje to: cena nominalna, wolumen, data zawarcia i data dostawy. Tak więc transakcje na zorganizowanych rynkach godzinowych są szczególnym przypadkiem kombinacji umowy ramowej i porozumień transakcyjnych.

Przykłady kontraktów (symulacje):

1. Kontrakt kwartalny:

1. termin dostawy: III kwartał 2005

2. moc dostawy:

1. szczyt europejski długi (peak, 8-22 w dni robocze): 20 MW w każdej godzinie w cenie 130 zł/MWh

2. pozaszczyt (off-peak, 1-7 i 23-24 w dni robocze oraz 1-24 w weekendy i święta): 10 MW w każdej godzinie w cenie 105 zł/MWh

3. przeprowadzone symulacje:

1. grafik wolumenów i cen przedstawiony macierzowo (godziny doby X dni dostawy),

2. przebieg wolumenu dobowego,

3. cena energii wg warunków kontraktu w porównaniu z ceną rynkową energii wg poDeeK

4. wartość energii wg warunków kontraktu w porównaniu z wartością rynkową energii wg poDeeK

2. Kontrakt tygodniowy sprzedaży

1. termin dostawy: II tydzień 2006

2. moc dostawy - szczyt europejski krótki (peak, 8-20 w dni robocze):

1. moc bazowa: 100 MW w każdej godzinie

2. moc minimalna: 95 MW w każdej godzinie

3. moc maksymalna: 105 MW w każdej godzinie

4. cena energii: 130,00 zł/MWh

5. cena za dostępność mocy: 1,00 zł/MW

3. przeprowadzone symulacje:

1. grafik wolumenów i cen przedstawiony kolumnowo (wzdłuż godzin dostawy, oznaczono początki godzin dostawy),

2. przebieg wolumenu godzinowego: bazowego, maksymalnego, minimalnego i rzeczywistego,

3. cena energii wg warunków kontraktu w porównaniu z ceną rozliczeniową energii uwzględniającą rezerwację mocy

3. Kontrakt tygodniowy zakupu

1. termin dostawy: II tydzień 2006

2. moc dostawy - pozaszczyt europejski długi (off-peak, 1-7 i 21-24 w dni robocze oraz 1-24 w weekendy i święta):

1. moc bazowa: 40 MW w każdej godzinie

2. moc minimalna: 40 MW w każdej godzinie

3. moc maksymalna: 50 MW w każdej godzinie

4. cena energii: 109,00 zł/MWh

5. cena za dostępność mocy: 0,50 zł/MW

3. przeprowadzone symulacje:

1. grafik wolumenów i cen przedstawiony kolumnowo (wzdłuż godzin dostawy),

2. przebieg wolumenu godzinowego: bazowego, maksymalnego, minimalnego i rzeczywistego,

3. cena energii wg warunków kontraktu w porównaniu z ceną rozliczeniową energii uwzględniającą rezerwację mocy

---