1. Wymień typy źródeł:
- reokreny (wywierzyska, wypływ ze skalistego podłoża, często wytryskające) - limnokreny (łożyskowe, wypływ z piaszczystego podłoża) - helokreny (bagniste)
2. Wymień jeziora wykształcone harmonijnie: ultraoligotroficzne, oligo-(widzialność krążka SD do kilkudziesięciu m), mezo-(do kilkunastu m), eu-(do kilku m), hypertroficzne(kilka do kilkunastu cm)
Nieharmonijne: dys-, kalcy-, sydero-, acydo-, alkali-, saprotroficzne, słone
3. Wymień warstwy termiczne jeziora:
- epilimnion - warstwa powierzchniowa, stale mieszana
- metalimnion - warstwa skoku termicznego
- hipolimnion - warstwa głębinowa
Strefy DNA jeziora
Litoral, Sublitoral, Profundal
4. Jakie czynniki wpływają na cyrkulację, mieszanie się jezior
- temperatura
- wiatr
- pora roku
- makrofity
5. Na czym polega proces biologicznego odwapniania gleb
6CO2+6H2O->C6H12O6+6O2
6HCO3- +6H+ ->C6H12O6+6O2
Bufor dwuwęglanowy:
Ca(HCO3)2+2HCl=CaCl2+CO2+2H2O
Ca(HCO3)2+2KOH=CaCO3+K2CO3+2H2O
6. Typy genetyczne osadów jeziornych:
- Protopedon
- Gytia
- Sapropel
- Dy
7. Postacie węgla: 1. mineralna: CO2,H2CO3,CaCO3,Ca(HCO3)2; 2.organiczny rozpuszczony i cząsteczkowy
Postacie fosforu: 1.mineralny: forma jonowa PO43-, forma cząsteczkowa (zawiesiny mineralne); 2.organiczny: forma koloidalna, rozpuszczona, cząsteczkowa (martwa materia organiczna)
Postacie azotu: 1. nieorganiczne: gazowa-N2, jonowa-NO3-,NO2-,NH4+; 2.organiczne:rozpuszczona i cząsteczkowa
8. Procesy biologiczne wpływające na pH:
Fotosynteza, oddychanie, asymilacja (=przyswajanie) azotu
9. Fosfor i azot jest najbardziej regenerowany przez organizmy MNIEJSZE
10. Mikroelementy:
- pierwiastki biofilne: Mn, Mo, Cu, Zn
- pierwiastki ksenobiotyczne: Hg, Pb, Cd
11. Zauważono zakwit (podaj liczbę):
1000 kom na 1cm3 wody
12. W zooplanktonie rzek dominują WROTKI, a w zooplanktonie jezior SKORUPIAKI z rodzaju Cladocera i Copepoda, oraz WROTKI .
13. Wymień przynajmniej 5 przystosowań do życia planktonowego:
- cyklomorfoza
- możliwość utrzymania się w środowisku (posiadanie otoczki śluzowej, wakuoli gazowej, magazynowanie lekkich tłuszczy)
- przeciwstawianie się biernemu opadaniu - zmniejszenie ciężaru właściwego
- zwiększanie powierzchni ciała (wyrostki, tworzenie kolonii)
- rozmnażanie (krótkie cykle, zwykle partenogenetyczne)
- sposób odżywiania (sedymentacja, filtracja, drapieżnictwo)
14. Z jakimi siedliskami w obrębie zbiornika wodnego związane są takie grupy organizmów jak pleuston i neuston:
PLEUSTON - organizmy związane z powierzchnią wody w zbiorniku, unoszą się dzięki wytworzeniu aparatów hydrostatycznych lub wykorzystaniu elastyczności błonki powierzchniowej
NEUSTON - zbiorowisko drobnych organizmów związanych z błonką powierzchniową
15. W której strefie dna jeziora występuje największe bogactwo gatunkowe makrobentosu?
litoral
16. Podaj przykład prostego łańcucha troficznego w środowisku wodnym (4 ogniwa):
fitoplankton - zooplankton - ryby planktonożerne - ryby drapieżne lub
mikrofitobentos - denne bezkręgowce - ryby bentosożerne - ryby drapieżne
17. W litoralu jezior ?? za produkcję pierwotną odpowiadają ?? MAKROFITY , natomiast w pelagialu plankton i nekton???? .
18. Faza czystej wody:
Wynik presji zooplanktonu na fitoplankton, zjawisko głównie obserwowane w jeziorach eutroficznych (w strefie litoralu jeziora).
19. Drapieżcy kręgowi lokalizują swoją ofiarę głownie za pomocą WZROKU , a bezkręgowe drapieżniki za pomocą CHEMO I MECHANORECEPTORÓW .
20. Dlaczego nekton nie stanowi samodzielnego zespołu ekologicznego?
Ponieważ stanowi on grupę konsumentów należących do różnych poziomów troficznych
21. Sezonowe zmiany kształtu związane z cyklicznością rozrodu oraz zmianami w środowisku wodnym to: CYKLOMORFOZA
22. Dlaczego wody płynące uważane są w dużej części za systemy heterotroficzne?
Ponieważ funkcjonują dzięki dostawie materii organicznej spoza cieku (proces wiązania energii w ekosystemie lądowym).
23. Rodzaj rozmieszczenie makrolitów w jeziorach:
Amifity (rośliny zimnowodne), helofity (r.wynurzone), nimfeidy (r.o liściach pływających), elodeidy (zanurzone), łąki podwodne (ramienice i mchy), pleustofity (związane z powierzchniową warstwą wody)
24. Cechy pozwalające makrolitom utrzymać się na stanowiskach o stosunkowo silnych prądach:
- elastyczne i wytrzymałe łodygi i liście
- rozród wegetatywny
- silne przymocowanie do dna przez korzenie, chwytniki lub kłącza
25. Ryby grupują się w poszczególnych odcinkach w zależności od działania różnych czynników środowiskowych. Podaj te czynniki:
- temperatura wody
- szybkość prądu wody
- zmiany poziomu wody (wezbranie, wysychanie)
- zasolenie
- podłoże
- dostępność pokarmu
26. Najważniejsze czynniki wpływające na rozwój fitoplanktonu:
- temperatura
- światło
- dostępność pierwiastków biogennych
- stężenie tlenu w wodzie
- twardość wody, jej pH
- obecność drapieżcy
- szybkość prądu
27. Drapieżca okupujący szczytowe lub bliskie im miejsca w sieci troficznej to EFEKTY KASKADOWE
28. Dominacją formy C w wodzie jest: C mineralny/nieorganiczny, węglan wapnia CaCO3
29. Podstawowe łańcuch to:
- spasania
- detrytusowi (łańcuch pokarmowy) - szczególna jesgo odmiana to pętla mikrobiologiczna
30. Jakich informacji dostarcza BZT5
Ilość tlenu potrzebna do utlenienia związków organicznych rozkładającyc się za pomocą bakterii
ChZT - chemiczne zapotrzebowanie tlenu, na podstawie zużytego nadmanganianu potasu lub chromianu potasu (utlenialność)
31. Cele i zadania zbiorników zaporowych:
- nawadnianie (głownie grawitacyjne)
- energetyczne
- zaopatrzenie w wodę
- ochrona przed powodziami
- żegluga
- rybołówstwo
32. W którym odcinku cieku zaczyna się równowaga między eutrofią i akumulacją
b) rzeka górska
33. Ładunek substancji wnoszonych przez rzekę do zbiornika zaporowego lub jeziora przepływowego zależy głównie od:
a) szybkości prądu i stężenia substancji w wodzie
34. Największą pulę w obrębie materii organicznej w wodzie stanowi
c) DOM
35. Połącz dominujące grupy funkcjonalne makrobentosu z odpowiednimi odcinkami rzeki:
górny bieg rzeki --> zbieracze
środkowy bieg rzeki --> spasacze
dolny bieg rzeki --> rozdrabniacze
36. Który element (biotyczny lub abiotyczny) ekosystemy jeziora gromadzi najwięcej fosforu OSADY DENNE
37. Uzupełnij
Przywrócenie rzece i dolinie stanu zbliżonego do naturalnego to RENATURYZACJA a przywrócenie rzece jej funkcji ekologicznych , odżywienie jej to REWITALIZACJA.
38. Podaj 2 metody rekultywacji jezior:
- eksploatowanie makrolitów, ryb
- przerywanie jezior
- natlenianie hypolimnionu
- usuwanie osadów dennych
39. Podaj 2 metody oczyszczanie ścieków ale tylko metodą biologiczną
- osad czynny
- złoża biologiczne
40. W okresie stagnacji letniej organizmy fitoplanktonowe występują głównie w:
a) strefie eufotycznej
41. Wymień 2 typy miktyczne jezior, które występują najczęściej w strefie umiarkowanej
JEZIORA DIMIKTYCZNE oraz POLIMIKTYCZNE; pozostałe: amiktyczne, meromiktyczne, holomiktyczne w tym: ologomiktyczne, monomiktyczne zimne i ciepłe, dy- i polimiktyczne
42. Wymień 3 główne składniki (grupy taksonomiczne) zooplanktonu:
- wrotki Rotifera
- skorupiaki Crustacea
- pierwotniaki Protozoa
Grupy taksonomiczne fitoplanktonu: glony, najczęściej: okrzemki, zielenice, sinice
43. Wymień główne skutki eutrofizacji wód:
- nadmierny rozwój glonów planktonowych, sinic (zakwit)
- zanik tlenu z strefach głębinowych
- niekorzystne zmiany z zespołach ryb
- wzrost wewnętrznego zasilania w pierwiastki biogenne, szczególnie fosfor z osadów dennych
- pogorszenie warunków świetlnych w litoralu - ustępowanie roślinności zanurzonej
44. Główne źródła eutrofizacji
1. Źródło punktowe:
- rzeki, potoki, kanały, rury (ścieki)
- zrzuty wód ze stawów rybnych, hodowla sadzowa
2. Źródła obszarowe:
- rolnictwo
- ptactwo wodne, rekreacja
- sytuacja hydrologiczna: nawalne deszcze, gwałtowne roztopy (erozja wodna)
- ładunki P i N z atmosfery (erozja powietrzna)
45. Podaj 3 przykłady walki ze skutkami eutrofizacji:
Działania zewnętrzne:
- ochrona zlewni np. oczyszczanie ścieków
- wstępne magazynowanie (zbiorniki wstępne)
- odpowiednie ukształtowanie ekotonów woda/ląd i zadrzewień
Działania wewnętrzne:
- operacje fizyczne np. mieszanie i destratyfikacja termiczna
- operacje chemiczne np. wewnętrzne strącanie biogenów
- operacje biologiczne np. biomanipulacja
46. Kontrola biomasy poziomów troficznych przebiega w kierunku od SZCZYTU do PODSTAWY piramidy troficznej, natomiast kontrola przepływu materii i energii przez kolejne poziomy troficzne przebiega w kierunku od PODSTAWY do SZCZYTU piramidy troficznej.
47. Podaj 2 przykłady biomanipulacji
- wprowadzenie Dapgnia magna - możliwość uzyskania długotrwałego efektu czystej wody
- odłów 50% ryb planktono-bentosożernych - wzrost biomasy zooplanktonu - spedek biomasy fitoplanktonu
48. Czy efektywność zabiegów biomanipulacyjnych jest wysoka?
TAK?
49. Który odcinek rzek bywa najbardziej samowystarczalny pod względem energetycznym?
50. Jaki czynnik jest najbardziej ograniczający dla występowania makrofauny dennej w profundalu głębokich jezior o wysokiej trofii?
Światło?
Stężenie tlenu w wodzie?
Dostępność pokarmu?