O biologicznych powodach agresji powiedział nam Kuba, mówiąc na temat testosteronu.
Teraz skupmy się na psychologicznej różnicy zachowań agresywnych.
U mężczyzn hormony, oddziaływając na podatny na ich wpływ mózg, nie tylko powodują postawy agresji, dominacji i pewności siebie.
Poziom hormonu męskiego, testosteronu, wzrasta gwałtownie w okresie dojrzewania płciowego, to znaczy w tym samym czasie, kiedy agresja z całą siłą dochodzi do głosu. To nieprzypadkowy zbieg okoliczności, Że najwyższy poziom przestępczości występuje w grupie wiekowej 13-17 lat, ponieważ wpływ hormonu męskiego na agresję jest silniejszy nawet od jego wpływu na zjawiska związane w sposób oczywisty z seksualnością
Większość przestępców, którzy popełnili przestępstwa z użyciem przemocy, miała w okresie dojrzewania wysoki poziom testosteronu - tak jak kobiety zachowujące się irracjonalnie i nadmiernie emocjonalnie odznaczają się wysokim poziomem wydzielania hormonów Żeńskich.
Stwierdzono, że chłopcy są znacznie bardziej wrogo nastawieni do słabych i niepełnosprawnych, a na okrzyki bólu reagują rozdrażnieniem wobec ofiary. Dziewczynki częściej współczują osobie cierpiącej.
Jak wynika z badań nad młodzieżą brytyjską, bójki są nieodłączną częścią Życia dorastających chłopców. Dziewczynki są zazwyczaj świadome sytuacji, które mogą doprowadzić do konfliktu - na przykład, wchodzenie bez biletu na imprezy czy spotkania gangów młodzieżowych - i unikają ich.
Zob. Young People in the 80's
Badania reakcji na hipotetyczną sytuację konfliktu wykazały, Że 69% mężczyzn zdecydowało się na reakcję agresywną - czy to fizyczną, czy słowną - podczas gdy tyleż kobiet zdecydowało się albo wycofać się z tej sytuacji, albo działać innymi, nieagresywnymi środkami.
Zjawisko męskiej agresji może częściowo wyjaśniać nasza ewolucyjna przeszłość, kiedy to agresja była reakcją konieczną, aby zapewnić niezbędne do Życia środki, rozwiązywać sprzeczki wewnątrz plemienia czy bronić obozowiska.
Mężczyźni, aby być męscy muszą również walczyć o pozycję ‒ agresja.
Simone de Beauvoir scharakteryzowała to przeciwstawienie egoizmu i bezinteresowności obu płci pisząc, Że kobiety, jako płeć wydająca na świat dzieci, płeć, „której podstawowe Życiowe narządy wydane są na pastwę całego gatunku”, Żyć muszą dla całej ludzkości. Mężczyźni Żyją po prostu dla siebie.
Na starość zachowania kobiet i mężczyzn stopniowo się do siebie upodabniają, ponieważ ustaje wpływ hormonów.
Ważnym czynnikiem był jednak także typ relacji pomiędzy dwojgiem ludzi. W relacjach między nieznajomymi obiektem złości częściej stawali się mężczyźni. W wypadku relacji intymnej złość była kierowana tak samo często na mężczyzn i kobiety. W relacjach między przyjaciółmi najczęstszym wzorcem było kierowanie złości na przyjaciela tej samej płci. Averill stwierdził ponadto, że kobiety deklarowały bardziej intensywne doświadczanie złości i bardziej zróżnicowane reakcje na to uczucie, a zwłaszcza tendencję do reagowania płaczem.
Ich badanie polegało na analizowaniu własnych wspomnień dotyczących doświadczeń emocjonalnych, a między innymi złości. Okazała się wówczas, że ich wspólnym doświadczeniem jest płacz, jako reakcja na tę emocję. Crawford i jej zespół wyjaśniają, że zachowanie to stanowi dopuszczany sposób wyrażania złości przez dziewczęta i kobiety, które zdecydowanie słabiej akceptują fizyczną agresję.
Płacz jest jednak często błędnie interpretowany - zwłaszcza przez mężczyzn - jako wyraz smutku czy żalu. W sytuacji, w której adekwatną reakcją jest złość, może się wydawać, że kobiety reagują inaczej niż mężczyźni, przejawiając nieadekwatny do sytuacja smutek.
Stwierdzono niewiele różnic między rodzajami w doświadczaniu złości - przedstawiciele obu płci reagują gniewem na te same typy prowokacji. Wynika z tego, że stereotypowe kojarzenie złości z mężczyznami jest błędne, choć mężczyźni częściej niż kobiety reagują na to uczucie fizyczną agresją.
Jak się okazało, rozbieżności między rodzajami maleją z wiekiem, to znaczy, że pod względem agresji chłopcy i dziewczęta bardziej się różnią w szkole podstawowej niż w liceum. Ponadto w trakcie rozwoju następuje spadek agresji - w miarę dorastania zarówno chłopcy, jak i dziewczęta stają się mniej agresywni. (Hyde, 1984)
Jak się okazało, uczniowie, którzy mieli mniej opiekuńczych i akceptujących rodziców, zachowywali się w szkole bardziej agresywnie niż dzieci wychowywane w atmosferze opiekuńczości i akceptacji.
Z wiekiem chłopcy i dziewczęta coraz bardziej unikali agresji wobec przedstawicieli płci przeciwnej.
Agresja pomiędzy nastoletnimi dziewczętami miała na ogół charakter społeczny.
W związku z wyrażaniem złości - wykazano, że chłopcy spodziewają się od rodziców słabszego potępiana za agresję.
(Campbell, 1993).
Wcześniej stwierdzono, że — nie tylko w gangach, ale i w innych kontekstach - męska i kobieca przemoc służy odmiennym celom. Mężczyźni stosują przemoc, by uzyskać kontrolę nad innymi, kobieca agresja natomiast jest na ogół przejawem utraty samokontroli na poziomie emocjonalnym. Wzorzec przemocy w męskich gangach jest zgodny z tą interpretacją - chłopcy posługują się agresją po to, by zdobyć uznanie otoczenia i pieniądze. Dziewczęta należące do gangów również posługują się przemocą, by zyskać szacunek.
Różnice pod względem poziomu agresji u mężczyzn i kobiet nie są dużą, znaczące różnice natomiast dotyczą okoliczności i stylu demonstrowania tego zachowania.
Jeśli jednak w grę wchodzą działania powodujące krzywdę psychiczną, czy społeczną, kobieca agresja dorównuje męskiej. Tego typu zachowania są wśród dorosłych powszechniejsze niż sytuacje, w których dochodzi do agresji fizycznej (Bjorkqvist, 1994).
Akty agresji pośredniej - polegają na wyrządzaniu szkody pośrednimi metodami, takimi, jak intrygowanie przeciwko koledze z pracy lub wyszydzanie czyjegoś postępowania.
(Podsumowanie) Kobiety stosują agresję pośrednią, która polega na wyrządzaniu szkody bez konfrontacji z obiektem agresji. Można stąd wywnioskować, że różnice między rodzajami pod względem emocji nie są zdeterminowane biologicznie, lecz raczej stanowią funkcję okoliczności i wyuczonych w procesie socjalizacji reguł okazywania uczuć.
Agresja werbalna i pośrednia również niesie ze sobą groźbę odwetu, ale ryzyko jest znacznie mniejsze niż w przypadku konfrontacji fizycznej i kobiety w wielu krajach uciekają się do tych strategii częściej niż mężczyźni.
Przedstawiciele obu rodzajów doświadczają złości na zbliżonym poziomie, lecz mężczyźni są bardziej skłonni wyrażać złość w formie fizycznej przemocy. Sytuację tę można wyjaśniać różnicami dotyczącymi oczekiwań społecznych oraz wzmocnień udzielanych chłopcem i dziewczętom w związku z agresywnymi zachowaniami. Dorośli mężczyźni częściej stosują przemoc publicznie, częściej posługują się agresją w celu zdobycia władzy nad innymi i częściej doświadczają konsekwencji prawnym w związku z agresywnymi zachowaniami. Kobiety są bardziej skłonne uciekać się do przemocy bez świadków, stosować agresję pośrednią lub społeczną, a także reagować gwałtownie w sytuacjach, gdy czują się uprawnione do takiego działania i nie są narażone na odwet. Opisane wzorce agresji wskazują na istnienie różnic pomiędzy rodzajami, ale nie świadczą o tym, że Agusia jest męskim instynktem.
W momencie złości chłopcy i mężczyźni częściej uciekają się do bezpośredniej, fizycznej agresji, kobiety natomiast wolą unikać fizycznej konfrontacji. Nie stwierdzono różnic pod względem stosowania agresji werbalnej.
W okresie adolescencji i dorosłości następuje ogólny spadek skłonności do przemocy.
Chociaż w porównaniu z kobietami mężczyźni częściej stosują przemoc, a rzadziej są opiekuńczy, różnice te mogą mieć związek ze sposobem wyrażania uczuć, a nie z subiektywnym doświadczaniem emocji przez przedstawicieli obu płci.
Kulturowe reguły określające zachowania związane z emocjami różnią się dla obu rodzajów - kobiety mają prawo do większej ekspresji uczuć, a mężczyznom me wolno ich wyrażać. Wydaje się, więc, że różnice między rodzajem dotyczą nie tyle doświadczenia, co wyrażania emocji.
Podobne rezultaty pokazują inne badania. Agresja stwierdzona w okresie dzieciństwa (w wieku młodszym szkolnym) utrzymuje się na stałym poziomie przez kilka lat. U dziewcząt zauważono trend do zachowań agresywnych polegający na zniesławianiu, plotkach i izolowaniu ofiary. U przedstawicieli obu płci odnotowano także inne cele realizowane w zachowaniach agresywnych. U chłopców służyła ona zwiększaniu kontroli nad innymi, budowaniu prestiżu i zdobywaniu pieniędzy, u dziewcząt częściej zmierzała do kreowania własnej osoby i oznaczała utratę emocjonalnej kontroli nad sobą (Campbell, 1993. por. Brannon, 1999/2002).
Kobiety częściej odczuwają obawę i czują się winne po akcie agresji.
Nowsze badania pokazują także, że mężczyźni częściej przejawiają agresywne zachowania związane z jazdą samochodową. Najczęściej agresywni kierowcy to młodzi mężczyźni, prowadzący dobre, szybkie samochody, ujawniający wysoką akceptację stereotypu mężczyzny typu „macho" (Krahe, Fenske, 2002). W obliczu agresji kobiety odczuwają większe poczucie winy, wrażliwość na krzywdę ofiary oraz ujawniają większy lęk przed od- wetem. Te różne przekonania kobiet i mężczyzn mogą stawać się mediatorami w podejmowaniu zachowań agresywnych.
Literatura:
Brannon Linda - Psychologia Rodzaju
Mandal Eugenia - Kobiecość i Męskość
Moir Anne, Jessel David - Płeć Mózgu