POLSKIE NAUKOWO-TECHNICZNE TOWARZYSTWO EKSPLOATACYJNE

STANDARD EKSPLOATACYJNY CECHY EKSPLOATACYJNE OBIEKTU TECHNICZNEGO

SE - 03.1 / 1999 Grupa: pojęcia, cechy, miary, wskaźniki, kryteria

STRESZCZENIE:
Lista cech eksploatacyjnych obiektu technicznego zestawiona w celu oceny w fazach projektowania, badania prototypu, przygotowania do wprowadzenia na rynek oraz początkowej i właściwej eksploatacji.

PRZEDMOWA:
Cechy eksploatacyjne są określone ilościowo (np. pomiar) lub jakościowo (np. opinia eksperta). Sama ocena powinna być przeprowadzona zgodnie z określonymi kryteriami i procedurą, zmniejszającą subiektywność oceny. Cechy, uznane za kryterialne, są wykorzystywane w ocenie obiektu w przyjętej skal ocen.
Ocena eksploatacyjna może być wykorzystana dla potwierdzenia deklaracji producenta co do walorów obiektu, w decyzjach nabywcy przy zakupie obiektu (rekomendacje), a także dla potrzeb walidacji obiektu w przypadku oceny negatywnej.
Wyniki oceny przeprowadzonej w trakcie właściwej eksploatacji są wykorzystywane w  programowaniu i planowaniu przebiegu eksploatacji obiektu.

TREŚĆ:
1. Ogólna estetyczność i skonfigurowanie,
2. Łatwość wprowadzenia do eksploatacji,
3. Ergonomiczność i wygoda operowania,
4. Skuteczność / efektywność funkcjonowania,
5. Nieuszkadzalność,
6. Pewność zabezpieczenia przed przypadkowym uruchomieniem lub nieuprawnionym użytkowaniem i umyślnym uszkodzeniem,
7. Obsługiwalność
8. Niezawodność i trwałość,
9. Bezpieczność,
10. Ekologiczność,
11. Odporność na szkodliwe wpływy na atmosferyczne - klimatyczne,
12. Odporność na błędy operowania  i chwilowe przeciążenia,
13. Przydatność dokumentacji techniczno - eksploatacyjnej,
14. Kompletność wyposażenia pomocniczego, narzędzi i przyrządów kontrolnych oraz zestawu części wymiennych
15. Łatwość wycofywania z eksploatacji i wtórnego wykorzystania lub likwidacji (dla obiektów ruchomych)
16. Łatwość przewożenia / przechowywania,
17. Łatwość instalowania i zasilania (dla obiektów stacjonarnych)
18. Kompatybilność infrastrukturalna,
19. Dostępność dla ekip obsługowych i ratunkowych,
20. Pewność zabezpieczenia przez rozprzestrzenianiem się procesów katastroficznych.

INFORMACJE DODATKOWE:
Dokument związany: ELK - 1. Zagadnienia rozwijane w listach kontrolnych i programach procedur rekomendacyjnych obiektu technicznego.

Autor: dr inż. E. Olearczuk
Konsultanci: dr inż. G. Bartnik, dr A. Bieganowski, dr inż. T. Obermajer

Standard ustanowiony przez Komisję Standardów PNTTE
1/1

Bez zgody PNTTE nie powielać inaczej jak tylko w całości

POLSKIE NAUKOWO-TECHNICZNE TOWARZYSTWO EKSPLOATACYJNE

STANDARD EKSPLOATACYJNY WARUNKI KONIECZNE DOBREJ PRAKTYKI EKSPLOATACYJNEJ (DPE) OBIEKTÓW TECHNICZNYCH

SE - 99.0.0 / 2002 Grupa: doradztwo, szkolenie, rekomendacje, usługi eksploatacyjne

STRESZCZENIE:
Standard podaje listę warunków użytkowania i obsługiwania własnych lub powierzonych obiektów technicznych przedsiębiorstwa w realizacji jego zadań operacyjnych Ich spełnienie i przestrzeganie umacnia dobrą praktykę eksploatacyjną.

PRZEDMOWA:
Realizacja zadań operacyjnych (zobowiązań zewnętrznych) przez przedsiębiorstwo jest silnie uzależniona od właściwego przygotowania i prowadzenia procesów eksploatacji obiektów technicznych. Obiektami technicznymi  przedsiębiorstwa są obiekty technologiczne i pomocnicze, budynki i elementy zagospodarowania terenu oraz infrastruktury, środki transportu wewnętrznego i zewnętrznego...
Polepszenie uporządkowania  procesów zmniejsza  ryzyko nie wykonania  tych zadań operacyjnych oraz koszty odnoszone do procesów eksploatacji. Wykaz warunków DPE jest przydatny w analizach eksploatacyjnych (przeglądy, oceny, audyty, walidacje).

1. Wszystkie obiekty techniczne są zinwentaryzowane, rozmieszczone w uzgodnionych miejscach i oznakowane
2. Nominalne parametry, dostępna dokumentacja obiektów technicznych, i historia ich eksploatacji  są zidentyfikowane
3. Status własnościowy, stan obecny obiektów technicznych i ich wartość są jednoznacznie określone i formalnie udokumentowane
4. Wszystkie obiekty techniczne mają wyspecyfikowane rodzaje, zakresy i cykle użytkowania i obsługiwania (w tym zasilania )
5. Wszystkie procesy eksploatacyjne są jasno zdefiniowane, prowadzone w sposób zorganizowany zgodnie z wymaganiami produktywności i specyfikacją zadań operacyjnych oraz systematycznie przeglądane (monitorowane) w aspekcie zgromadzonych doświadczeń
6. Miary i wskaźniki eksploatacyjne są, dla potrzeb oceny i podejmowania decyzji dotyczących zmian stanu obiektów technicznych i przebiegu procesu eksploatacji, zdefiniowane; punkty/miejsca krytyczne procesów są w razie potrzeby walidowane
7. Wszystkie niezbędne uzgodnienia, związane ze stanem obiektów technicznych i przebiegiem procesów eksploatacji, są sprecyzowane od względem:
   a) właściwie wykwalifikowanego i przeszkolonego personelu
   b) właściwie dobranych przestrzeni eksploatacyjnych  oraz właściwych pomieszczeń i stanowisk do prowadzenia procesów eksploatacji
   c) odpowiedniego sprzętu  oraz jego właściwej diagnostyki, konserwacji i naprawy
   d) właściwych materiałów eksploatacyjnych; właściwych parametrów i ilości paliw i energii
   e) zaaprobowanych i aktualizowanych procedur i instrukcji, dostępnych i napisanych w sposób zrozumiały i jednoznaczny, dostosowanych do specyfiki procesów których dotyczą
   f) zharmonizowanych zadań/obowiązków, uprawnień, motywacji i odpowiedzialności personelu kierowniczego, nadzorczego i wykonawczego
8. Personel eksploatacyjny jest właściwie dobrany i wdrożony  do stosowania wszystkich procedur i instrukcji (w tym do działania w szczególnych warunkach) oraz  do bezpiecznej i dokumentowanej pracy; obiekty techniczne są powierzane osobom dopuszczonym do eksploatacji
9. Planowanie eksploatacji i nadzoru  oraz korzystanie ze środowiska (czerpanie zasobów, odprowadzanie odpadów) jest sformalizowane i dokumentowane
10. Kontraktowanie i dostawa paliw, energii i materiałów eksploatacyjnych jest rejestrowane, co pozwala odtworzyć drogi, warunki  i jakość dostaw
11. Zmiany stanów obiektów i przebieg procesów eksploatacji są ręcznie lub przez urządzenia zapisywane, każdy krok procedury i instrukcji, ilość i jakość cyklów użytkowania i obsługiwania mogą być sprawdzone na zgodność z założeniami, każda odchyłka jest badana ze względu na przyczyny
12. Zagrożenia wynikłe z błędów i pomyłek są eliminowane poprzez zmiany techniczne, organizacyjne, modernizacyjne lub likwidacje obiektów będących nieusuwalnym źródłem zagrożeń ludzi, środowiska i wykonawstwa zobowiązań
13. Doświadczenie i innowacje eksploatacyjne w zakresie rozpoznawania i kształtowania cech eksploatacyjnych obiektów technicznych i zarządzania eksploatacją są pogłębiane i wymieniane z innymi podmiotami eksploatacji i z dostawcami / producentami
14. W podejmowaniu decyzji eksploatacyjnych uwzględniane są interesy i satysfakcja klientów (ceny, taryfy, stawki czynszowe) oraz godziwy zysk; każda skarga, każde zastrzeżenie odnośnie wytworów lub usług może być sprawdzona, przyczyny wad jakości mogą być wykryte; prowadzone są badania wad trudno wykrywalnych
15. Rozpoznawanie stanu obiektów technicznych i wyników realizacji procesów eksploatacji jest wspomagane przez okresowe  wewnętrzne lub zewnętrzne przeglądy / audyty eksploatacyjne zapewniające wykrycie niezgodności pomiędzy oczekiwaniami/wzorcami a realizacjami; podejmowane są starania o pozyskiwanie rekomendacji/certyfikatów niezależnych organizacji dla stosowanych technologii, wytworów lub usług.

INFORMACJE DODATKOWE:
1. Polska Norma PN - IEC 300 - 1, PN - IEC 300-3-2 (zarządzanie niezawodnością)
2. Polska Norma PN - IEC 706 - 1, PN - IEC 706-4 (kształtowanie obsługiwalności)
3. Załącznik - Rodzaje dowodów uwzględnianych w ocenach przedsiębiorstwa.

Autor: dr inż. E. Olearczuk
Konsultanci: mgr inż. J. Grażewicz, inż. J. Krawsz, dr inż. R. Popek

Standard ustanowiony przez Komisję Standardów PNTTE

Bez zgody PNTTE nie powielać inaczej jak tylko w całości

  Podstawy normatywne rekomendacji:

Podstawy normatywne rekomendacji stanowią normy PN-EN serii 45000. Normy tej serii dotyczą ogólnych kryteriów odnoszących się do certyfikacji, akredytacji i badań na zgodność wyrobu, procesu lub usługi z określoną normą lub innym dokumentem normatywnym. Obejmują one: 1. ogólne kryteria dot. jednostek certyfikujących personel PN-EN 45013 2. ogólne kryteria dot. jednostek certyfikujących wyroby PN-EN 45011 3. ogólne kryteria dot. jednostek certyfikujących systemy jakości PN-EN 45012 4. ogólne kryteria dotyczące jednostek akredytujących laboratoria PN-EN 45003 5. ogólne kryteria działania laboratoriów badawczych PN-EN 45001 6. ogólne kryteria oceny laboratoriów badawczych PN-EN 45002 Poszczególne normy określają warunki, tok postępowania i sposób dokumentowania cyklu certyfikującego realizowanego w systemie certyfikacyjnym. Istotą działania tego systemu musi być kompetencja i wiarygodność wynikła z doświadczeń, niezależności i odpowiedzialności w ocenie osób, wyrobów i firm oraz zorganizowany nadzór. Ogólnym wymaganiem normatywnym, który musi spełniać jednostka certyfikująca jest posiadanie opisu systemu certyfikacji dostępnego w formie publikacji. W przypadku uzasadnionych i uzgodnionych, w treści przewodu rekomendacyjnego będą uwzględniane i egzekwowane wybrane unormowania norm jakościowych (w szczególności PN-EN 29001, System Jakości. Model zapewnienia jakości w projektowaniu/konstruowaniu, produkcji, instalowaniu i serwisie) oraz norm audytowych (w szczególności PN - EN 10011-1, Wytyczne do audytowania systemów jakości. Audytowanie)   Procedura rekomendacyjna: 1. Złożenie ofert u Klienta i wstępne omówienie warunków rekomendacji, przeprowadzenie wstępnego oglądu technicznego przedmiotu rekomendacji, uzgodnienie zakresu i harmonogramu przewodu rekomendacyjnego, ustalenie normy lub innego dokumentu stanowiącego podstawę badań i ocen przedmiotu rekomendacji, podjęcie decyzji o możliwości udzielenia rekomendacji 2. Wypełnienie wniosku o uzyskanie rekomendacji i zgłoszenie do Komisji Rekomendacyjnej. 3. Przedstawienie Klientowi szczegółowej oferty z harmonogramem badań i ocen przedmiotu rekomendacji – podpisanie umowy na przeprowadzenie przewodu rekomendacyjnego obejmującej zakres badań i prac przygotowawczych do audytu. 4. Wykonywanie zgodnie z przyjętym harmonogramem badań i prac przygotowawczych do audytu – sporządzenie sprawozdania. Uzgodnienie i akceptacja sprawozdania przez Klienta. 5. Przesłanie umowy na przeprowadzenie audytu i stosowanie dokumentów rekomendacyjnych. 6. Podpisanie umowy na przeprowadzenie audytu i stosowanie dokumentów rekomendacyjnych. 7. Przeprowadzenie i zatwierdzenie audytu rekomendacyjnego. 8. Opracowanie dokumentacji rekomendacyjnej 9. Rozliczenie kosztów rekomendacyjnych zgodnie z umowami za wykonanie badań i przygotowanie do audytu, za przeprowadzenie audytu i stosowanie dokumentów rekomendacyjnych. 10. Wręczenie dokumentów rekomendacyjnych Klientowi. 11. Uzgodnienie terminów i zakresu badań okresowych audytów kontrolnych.

Zasady organizacji i działalności certyfikacyjnej:
System certyfikacyjny PNTTE jest dostępny dla wszystkich podmiotów eksploatacji posiadających kwalifikacje eksploatacyjne lub odpowiedni, dobrze oceniany, staż na stanowisku pracy związanym z eksploatacją obiektów technicznych. Organizacja działalności certyfikacyjnej jest oparta o struktury funkcjonalne PNTTE, a przebieg tej działalności o procedury wymagane przez normy certyfikacyjne. Obowiązującą zasadę rozdzielności odpowiedzialności za poszczególne fazy działań i za stosowalność procedur wdrożono w ten sposób, iż:

a) formułowanie polityki certyfikacji odpowiednio do potrzeb rynku pracy lub wymagań organizacji zatrudniających personel inżynieryjno-techniczny, wpływanie na przebieg i prawidłowość certyfikacji oraz stronę finansową działalności powierza się Radzie Zarządzającej.
b) oceny kompetencji, udzielanie certyfikatów kompetencji i monitorowanie działalności osób którym udzielono takiego certyfikatu powierza się Zakładowi Badań Kompetencji

Główną fazą cyklu certyfikowania kompetencji jest ocena kompetencji wnioskodawcy. Ocena taki jest prowadzona na podstawie umowy zawartej przez PNTTE z wnioskodawcą lub z jego pracodawcą. Badanie jest odpłatne w części udzielania i w części odnawiania certyfikatu kompetencji eksploatacyjnych. Działalność certyfikacyjna PNTTE jest poddawana audytom wewnętrznym i przeglądom dotyczącym spełniania wymagań norm certyfikacji, a także okresowym audytom prowadzonym przez jednostkę akredytacyjną [3].

Sposób certyfikowania:
Podmioty eksploatacji zainteresowane certyfikatem kompetencji eksplotacyjnych (CKE) składają wniosek w siedzibie KAE wniosek o udzielenie CKE. Komisja po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku kieruje wniosek do zarządu PNTTE z prośbą o podpisanie umowy z wnioskodawcą lub jego pracodawcą. Po podpisaniu umowy ZBE wyznacza audytorów, którzy podejmą badanie kompetencji na postawie dostarczonych dowodów lub w miejscu pracy wnioskodawcy. Badania kończy raport kompetencji przedstawiony Radzie Zarządzającej z wnioskiem o udzielenie CKE zainteresowanej osobie. Rada po sprawdzeniu prawidłowości postępowania wystawia certyfikat i przedstawia go do podpisu Prezesowi PNTTE. Następuje rejestracja CKE w Księdze Działalności i uroczyste wręczanie CKE wnioskodawcy.

Certyfikat podlega odnowieniu po 5 latach od daty wystawienia. Działalność i wyniki osób którym udzielono CKE oraz działalność RZ i ZBK są nadzorowane przez władze statutowe PNTTE.

Zbiór kryteriów kompetencji:
Kryteria kompetencji eksploatacyjnych są elementem programu certyfikacji uzgodnionego z organizacjami, które będą wymagały posiadania CKE od swego personelu inżynieryjno-technicznego. Mogą też być one konkretyzowane w poszczególnych przypadkach przy zawieraniu z wnioskodawcami umów na badania kompetencji.
Przykład Ramowego układ kryteriów kompetencji jest podany w tabl.1.

Tabl. 1. Ramowy układ kompetencji eksploatacyjnych personelu (przykład),

KRYTERIA TECHNICZNE

- wybór, zakup, lokalizacja, instalacja i zasilanie obiektów technicznych - konserwowanie, diagnozowanie, naprawianie obiektów - użytkowanie obiektów, ocena zagrażalności ludzi i środowiska w procesach eksploatacji - ocena przydatności, niezawodności, obsługiwalności, trwałości obiektów

KRYTERIA ORGANIZACYJNE

- opracowywanie obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności personelu eksploatacji - szkolenie, kwalifikowanie i motywowanie personelu eksploatacji - rozwiązywanie konfliktów pojawiających się w miejscu pracy personelu eksploatacji - ocena wykorzystania i wydajności personelu eksploatacji

KRYTERIA ZARZĄDCZE

- planowanie, kalkulowanie i przygotowywania usług eksploatacyjnych - nadzorowanie, dokumentowanie i rozliczanie usług eksploatacyjnych - analizowanie i oceny kosztów eksploatacji (w tym wykorzystania i ochrony środowiska) - określanie cennika usług eksploatacyjnych

KRYTERIA FORMALNO-PRAWNE

- posiadanie odpowiednich dyplomów i świadectw kwalifikacyjnych; 5 lat praktyki - posiadanie uprawnień i pełnomocnictw organizacji zajmujących się eksploatacją - wdrażanie i stosowanie przepisów prawa i norm technicznych dotyczących eksploatacji - posiadanie praw obywatelskich

Układ ten może być wykorzystany przy opracowywaniu, tzw. profili kompetencji eksploatacyjnych, np.:
- technologa eksploatacji, z rozbudową kryteriów technicznych,
- organizatora eksploatacji, z rozbudowa kryteriów organizacyjnych,
- zarządcy eksploatacji, z rozbudowa kryteriów zarządczych.

Możliwe jest też opracowywanie innych profili, np. rzeczoznawcy eksploatacji, audytora systemów eksploatacji, projektanta systemów eksploatacji.

Podczas procesu akredytacji wnioskująca o akredytację organizacja poddaje się ocenie:

- kompetencji technicznych;
- organizacji i systemu zarządzania gwarantujących bezstronność i niezależność oraz zapewniających jakość świadczonych usług w zakresie badań, wzorcowań, kontroli i certyfikacji.

JEDNOSTKA AKREDYTUJĄCA jest to "jednostka prowadząca system akredytacji i zarządzająca nim oraz udzielająca akredytacji" (definicja z PN EN 45020:2000)

AKREDYTACJA jest to "procedura, w wyniku której upoważniona jednostka organizacyjna oficjalnie uznaje, że pewna jednostka organizacyjna lub osoba jest kompetentna do wykonywania określonych zadań" (definicja z PN EN 45020:2000)

SYSTEM AKREDYTACJI jest to "system o własnych zasadach postępowania i zarządzania dotyczących przeprowadzania akredytacji" (definicja z PN EN 45020:2000) Podczas procesu akredytacji wnioskująca o akredytację organizacja poddaje się ocenie:

- kompetencji technicznych;
- organizacji i systemu zarządzania gwarantujących bezstronność i niezależność oraz zapewniających jakość świadczonych usług w zakresie badań, wzorcowań, kontroli i certyfikacji.

JEDNOSTKA AKREDYTUJĄCA jest to "jednostka prowadząca system akredytacji i zarządzająca nim oraz udzielająca akredytacji" (definicja z PN EN 45020:2000)

AKREDYTACJA jest to "procedura, w wyniku której upoważniona jednostka organizacyjna oficjalnie uznaje, że pewna jednostka organizacyjna lub osoba jest kompetentna do wykonywania określonych zadań" (definicja z PN EN 45020:2000)

SYSTEM AKREDYTACJI jest to "system o własnych zasadach postępowania i zarządzania dotyczących przeprowadzania akredytacji" (definicja z PN EN 45020:2000) Podczas procesu akredytacji wnioskująca o akredytację organizacja poddaje się ocenie:

- kompetencji technicznych;
- organizacji i systemu zarządzania gwarantujących bezstronność i niezależność oraz zapewniających jakość świadczonych usług w zakresie badań, wzorcowań, kontroli i certyfikacji.

JEDNOSTKA AKREDYTUJĄCA jest to "jednostka prowadząca system akredytacji i zarządzająca nim oraz udzielająca akredytacji" (definicja z PN EN 45020:2000)

AKREDYTACJA jest to "procedura, w wyniku której upoważniona jednostka organizacyjna oficjalnie uznaje, że pewna jednostka organizacyjna lub osoba jest kompetentna do wykonywania określonych zadań" (definicja z PN EN 45020:2000)

SYSTEM AKREDYTACJI jest to "system o własnych zasadach postępowania i zarządzania dotyczących przeprowadzania akredytacji" (definicja z PN EN 45020:2000)

---