LOJOTOK
Nadmierna aktywność gruczołów łojowych, spowodowana prawdopodobnie zakażeniem drożdżakowym.
CZYNNIKI USPOSABIAJĄCE:
-wrodzona skłonność osobnicza
-zaburzenia hormonalne (androgeny)
-zaburzenia układu nerwowego
LOKALIZACJA: okolice łojotokowe (owłosiona skóra głowy, czoło, nos, fałdy nosowo- policzkowe, okolice mostka i międzyłopatkowa)
Skóra jest lśniąca, tłusta, z wyraźnie rozszerzonymi ujściami gruczołów łojowych, wypełnionymi masami łojowo- rogowymi.
Na jego podłożu powstają:
-ŁUPIEŻ ŁOJOTOKOWY
-TRĄDZIK POSPOLITY
-TRĄDZIK RÓŻOWATY
ŁUPIEŻ ŁOJOTOKOWY
Jest to drobnopłatowe złuszczanie skóry gładkiej lub owłosionej z mniej ( łupież zwykły) lub bardziej( łupież tłusty) nasilonym łojotokiem.
TRĄDZIK POSPOLITY
Jest schorzeniem mieszków włosowych i gruczołów łojowych, czego podłożem jest nasilony łojotok.
To obecność:
zaskórników
grudek
krost
torbieli ropnych
Zlokalizowanych w okolicach łojotokowych
Wykwitem pierwotnym jest:
ZASKÓRNIK!!!
Rozróżniamy zaskórniki:
-ZAMKNIĘTE
-OTWARTE
Nadmierne wydzielanie łoju i wzmożone rogowacenie powoduje zaczopowanie ujść mieszków włosowych, co sprzyja rozwojowi bakterii beztlenowych.
W miarę poszerzania się przewodów wyprowadzających gruczołów łojowych, powstają ZASKÓRNIKI ZAMKNIĘTE. Są one drobne, białe, dobrze widoczne po naciągnięciu skóry.
Następuje dalsze rozszerzenie ujść przewodów. Bakterie beztlenowe utleniają tłuszcze zawarte w łoju, pojawiają się ZASKÓRNIKI OTWARTE. Są one ciemno zabarwione na szczycie ( efekt utleniania łoju, keratyny oraz nagromadzenia się melaniny). W ich części środkowej znajduje się otwór, przez który wydobywa się masa łojowo- rogowa.
Efektem utleniania jest również produkcja substancji drażniących i nasilających złuszczanie naskórka. Dochodzi także do wytwarzania się odczynu zapalnego.
ODMIANY TRĄDZIKU:
1.Trądzik młodzieńczy (zaskórniki i grudki, umiejscowione gł. na twarzy i plecach, nasilony w okresie pokwitania)
2.Trądzik ropowiczy ( obok zmian typowych tworzą się torbiele ropne, gojenie następuje przez bliznowacenie)
3.Trądzik skupiony ( głębokie nacieki, torbiele ropne, liczne zaskórniki, gojenie następuje przez mostkowanie, nierówne i przerosłe blizny, występuje zwłaszcza u mężczyzn, często w miejscach nietypowych)
4.Trądzik bliznowcowy (tworzenie się bliznowców w obrębie wykwitów trądzikowych)
5.Trądzik z objawami ogólnymi (rozpad i objawy krwotoczne, gorączka, bóle stawów, leukocytoza, występuje u mężczyzn.
TRĄDZIK WYWOŁANY:
1.Trądzik zawodowy (wywołany najczęściej przez chlor, oleje, dziegcie)
2.Trądzik polekowy-wykwity drobnogrudkowe bez zaskórników (sterydy, jod, wit.B12)
3.Trądzik kosmetyczny -zaskórniki, prosaki (pudry, róże)
4.Trądzik niemowlęcy- wykwity grudkowe, torbiele ropne (związany ze stosowaniem olejów mineralnych do pielęgnacji skóry)
LECZENIE:
1.ZEWNĘTRZNE: preparaty zawierające antybiotyki, kwas witaminy A, kwas salicylowy, cynk
2.OGÓLNE: antybiotyki (tetracyklina, erytromycyna),witaminy z grupy B (z wyjątkiem wit. B12), witamina PP, rozpuszczalne sole cynku, preparaty antyandrogenowe
W leczeniu stosujemy także naświetlania słoneczne, lub naświetlania lampą imitującą światło słoneczne.
TRĄDZIK RÓŻOWATY
Wykwity rumieniowe, grudkowe i krostkowe, występujące:
- na podłożu łojotokowym i
- na podłożu naczynioruchowym
umiejscowione wyłącznie na twarzy, dotyczące osób w wieku dojrzałym, szczególnie kobiet.
Zaburzenia naczynioruchowe:
to łatwe czerwienienie się skóry pod wpływem bodźców fizycznych i emocjonalnych
OBJAWY:
1.Okres rumieniowy: zmiany rumieniowe z przemijającym zaczerwienieniem skóry twarzy.
2.Okres grudkowo- krostkowy: objawy naczyniowe utrwalają się w postaci teleangiektazji, obecność wykwitów grudkowych i krostkowych)
Zmianom towarzyszy świąd i pieczenie
Lokalizacja: środkowe części twarzy, może wystąpić zapalenie spojówek, brzegów powiek. Możliwość wystąpienia zmian przerostowych nosa
Przebieg wieloletni, możliwość zaostrzeń w czasie miesiączek lub w okresie przekwitania.
LECZENIE:
Zewnętrzne: kremy z antybiotykami
2. Ogólne: leczenie przyczynowe, antybiotyki
LUSZCZYCA
. Najczęstsza ( do 2 % ogółu populacji w Polsce) z chorób związanych z nadmiernym i nieprawidłowym rogowaceniem naskórka uwarunkowana genetycznie.
NADMIERNE ROGOWACENIE to
skrócenie do 3-5 dni CZASU PRZEJŚCIA keratynocytów od warstwy podstawnej do warstwy rogowej (normalnie ok.28 dni!)
NIEPRAWIDŁOWE ROGOWACENIE -
PARAKERATOZA - czyli zachowanie resztkowego jądra przez komórkę w warstwie rogowej.
Cechuje się złuszczającymi się wykwitami grudkowymi ustępującymi bez pozostawienia zmian i
PRZEWLEKŁYM I NAWROTOWYM przebiegiem.
WYKWIT PIERWOTNY:
grudka barwy czerwonobrunatnej,
dobrze odgraniczona ,o drobnopłatowym
złuszczaniu na powierzchni
OBJAW ŚWIECY STEARYNOWEJ- gładka i błyszcząca powierzchnia ukazująca się po zdrapaniu łusek
OBJAW AUSPITZA: kropelkowate krwawienie po zdrapaniu łusek związane z uszkodzeniem naczyń wydłużonych brodawek skórnych
OBJAW KOEBNERA: wystąpienie zmian łuszczycowych po zadrapaniu naskórka po upływie 6-12 dni.
CZYNNIKI WYZWALAJĄCE ŁUSZCZYCĘ
-infekcje
-alkohol, palenie papierosów
-urazy mechaniczne
-stres
-zaburzenia metaboliczne
-niektóre leki
EWOLUCJA ZMIAN SKÓRNYCH W ŁUSZCZYCY:
DROBNE GRUDKI (wielkości łebka od szpilki)=>ŁUSZCZĄCE SIĘ WYKWITY (o 1-2 cm średnicy)=> BLASZKI ŁUSZCZYCOWE (zmiany kilkucentymetrowe pokryte mocno przylegającymi srebrzystymi łuskami) => po kilku miesiącach ZGRUBIAŁE ZMIANY O NIERÓWNEJ POWIERZCHNI
LOKALIZACJA ZMIAN ŁUSZCZYCOWYCH:
-Rozmaita, głównie okolice kolan, łokci (łuszczyca zwykła)
-Skóra owłosiona głowy
-Płytki paznokciowe
ŁUSZCZYCA OWŁOSIONEJ SKÓRY GŁOWY
-KORONA ŁUSZCZYCOWA: zmiany w postaci grudek i srebrzystych łusek schodzące poniżej linii włosów, na czoło.
-Włosy- niezmienione, często nawet bujne i zdrowe (dobre odżywienie mieszków włosowych przez poszerzone naczynia brodawek skóry)
-może na wiele lat poprzedzać pojawienie się wykwitów w innych okolicach
ŁUSZCZYCA PAZNOKCI:
OBJAW NAPARSTKOWY: Liczne drobne zagłębienia (dołeczki) na powierzchni płytki.
OBJAW PLAMY OLEJOWEJ: żółte plamy na powierzchni płytki spowodowane podpaznokciową grudką łuszczycową.
-Mogą wystąpić pobruzdkowania, zgrubienie, zmatowienie, kruchość płytek.
-Czasem łuszczyca może się ograniczać tylko do płytek paznokciowych.
ODMIANY KLINICZNE ŁUSZCZYCY
1.ŁUSZCZYCA ZWYKŁA:
Lokalizacja zmian: kolana, łokcie, owłosiona skóra głowy.
2.ŁUSZCZYCA WYSIĘKOWA:
-Lokalizacja zmian: fałdy skóry, zgięcia stawowe
-Jeśli strupy są przerosłe i zadawnione nosi nazwę odmiany bruźdźcowej.
3.ŁUSZCZYCA KROSTKOWA:
-jedna z najcięższych postaci łuszczycy
-zmianom skórnym towarzyszy wysoka temperatura
-wykwity skórne niekiedy zlewają się, naskórek ulega spełzaniu.( objaw Nikolskiego)
4.KROSTKOWICA DŁONI I STÓP
-wykwity krostkowe na podłożu rumieniowym i złuszczającym na dłoniach i stopach.
-wiąże się zawsze z zakażeniami bakteryjnymi- leczona antybiotykami!
5.ŁUSZCZYCA UOGÓLNIONA:
-przebieg może być bardzo ciężki, z wysoką temperaturą, wtórnymi zakażeniami
6. ŁUSZCZYCA ODWRÓCONA:
-lokalizacja zmian w miejscach nietypowych dla łuszczycy (twarz, tułów, fałdy skóry)
7. ŁUSZCZYCA STAWOWA:
-Może prowadzić do trwałego inwalidztwa
-Stan zapalny stawów, często ze zniekształceniem.
a) Typu dystalnego ( niesymetryczne zajęcie stawów międzypaliczkowych palców rąk i stóp)
b) Typu zniekształcającego (liczne stawy, kręgosłup)
c) Typu reumatoidalnego
LECZENIE ŁUSZCZYCY
1.LECZENIE ZEWNĘTRZNE:
a) Pierwszy etap : USUNIĘCIE ŁUSEK
np. maść salicylowa
b) Drugi etap: ZAHAMOWANIE NADMIERNEJ PROLIFERACJI NASKÓRKA
Np..Cignolina, Dziegcie, sterydoterapia, wit.D3
2. LECZENIE OGÓLNE
Retinoidy, Metotrexat, Cyklosporyna,
3.FOTOTERAPIA
Oparzenie
uszkodzenie skóry i w zależności od stopni oparzenia także głębiej położonych tkanek lub narządów wskutek działania ciepła, żrących substancji chemicznych (stałych, płynnych, gazowych), prądu elektrycznego, promieni słonecznych - UV, promieniowania (RTG, UV i innych ekstremalnych czynników promiennych). Przy rozległych oparzeniach ogólnoustrojowy wstrząs może doprowadzić do zgonu.
Głębokość oparzenia - wyrażana w stopniach ocena stopnia uszkodzenia tkanek spowodowanych oparzeniem. Stwierdzenie głębokości oparzenia bezpośrednio po urazie może być trudne - niekiedy pełna ocena głębokości oparzenia jest możliwa dopiero po 4-5 dniach.
Wyróżnia się I, II (zazwyczaj dzielony na stopień IIA i IIB) i III stopień głębokości oparzenia. Czasem w obrębie oparzeń III stopnia wyróżnia się IV stopień obejmujący najgłębsze oparzenia.
Oparzenie I stopnia
Obejmuje tylko naskórek, objawami są zaczerwienienie skóry i ból. Po 2-3 dniach następuje mocne swędzenie poparzonego obszaru.
Objawy ustępują po kilku dniach bez pozostawienia blizn.
Oparzenie II stopnia powierzchowne (IIA)
Obejmuje naskórek i część skóry właściwej, pojawiają się pęcherze z surowiczym płynem, goi się w ciągu 10-21 dni, nie pozostawia blizn.
Oparzenie II stopnia głębokie (IIB)
Obejmuje naskórek i pełną grubość skóry właściwej z przydatkami. Skóra jest biała z czerwonymi punktami w okolicy cebulek włosowych. Bolesność mniejsza niż w przypadku oparzenia w stopniu IIA ze względu na uszkodzenie zakończeń nerwowych. Goi się przez kilka tygodni, pozostawia blizny.
Oparzenie III stopnia
Martwica obejmuje skórę właściwą wraz z naczyniami i nerwami skórnymi wraz z podskórną tkanką tłuszczową. Skóra przyjmuje barwę od perłowo białej, przez białoszarą do brunatnej, jest twarda i sucha. Goi się długo i zazwyczaj wymaga przeszczepu. Pozostawia widoczne blizny.
Oparzenie IV stopnia
Martwica sięga tkanek głębiej położonych. Obejmuje mięśnie, ścięgna, kości. W najcięższych przypadkach tego typu oparzeń cechą charakterystyczną jest zwęglenie oparzonej części ciała. Czasami nie wyróżnia się odrębnego IV stopnia i wszystkie oparzenia tego typu zalicza się do oparzeń III stopnia. Czasami także rozróżnia się oparzenia IV stopnia, gdzie martwica obejmuje mięśnie, V stopnia, gdzie martwica sięga do kości i VI stopnia, gdzie martwica obejmuje całą kość.
Ocena powierzchni
Reguła dziewiątek Wallace'a
Reguła ta służy do orientacyjnego określenia poparzonej powierzchni ciała. Pozwala przy uwzględnieniu głębokości oparzeń ustalić ciężkość urazu. Powierzchnia głowy, każdej z kończyn górnych stanowi 9% powierzchni ciała. Powierzchnia przednia tułowia to 18% (9% powierzchnia brzucha oraz 9% powierzchnia klatki piersiowej). Powierzchnia tylna tułowia stanowi również 18% powierzchni ciała. Powierzchnia każdej kończyny dolnej to odpowiednio 18%. Powierzchnia krocza 1%.
Reguła dłoni
Reguła ta służy do oceny rozległości oparzeń ciała u osób dorosłych. Wg niej powierzchnia dłoni osoby oparzonej odpowiada 1% łącznej powierzchni jej ciała.
Reguła piątek
Reguła ta ma zastosowanie do oceny rozległości oparzeń u niemowląt. Wg niej powierzchnia głowy, przodu i tyłu tułowia stanowi po 20% powierzchni ciała. Na każdą kończynę przypada 10% ogólnej powierzchni.
Metody tabelaryczno-diagramowe
Do oceny służą gotowe tabele i diagramy zawierające informacje o dokładnej powierzchni różnych części ciała u osób w poszczególnych grupach wiekowych (czasem także dodatkowe dane korygujące zależne np. od budowy ciała pacjenta). Rozwiązania te pozwalają na dokładną ocenę powierzchni oparzenia i są stosowane przede wszystkim w ośrodkach leczenia oparzeń.
Właściwie udzielona pomoc w przypadku oparzenia
Przemywamy skórę czystą, chłodną (nie lodowatą) wodą przez 20 minut lub do ustania bólu a następnie zakładamy wilgotny opatrunek z jałowej gazy i delikatnie nakładamy bandaż. Przy poparzeniu jamy ustnej poszkodowany powinien ssać kawałki lodu, lub płukać gardło zimną wodą;
wzywamy pogotowie gdy poparzenie:
I stopnia obejmuje 30% powierzchni ciała,
II stopnia obejmuje 20% powierzchni ciała,
III stopnia obejmuje 5-10% powierzchni ciała.
Najczęściej popełnianym błędem jest stosowanie na poparzoną skórę wszelkiego rodzaju maści lub płynów oraz przekłuwanie pęcherzy.
Nie zdejmujemy ubrania z miejsca oparzenia w przypadku przywarcia do skóry.
Odmrożenie
uszkodzenie skóry, powstające w wyniku działania na nią niskiej temperatury. Ciężkość i rozległość uszkodzenia skóry zależą od temperatury otoczenia oraz czasu, w jakim skóra była poddana działaniu niskiej temperatury. Wiatr i duża wilgotność powietrza nasilają skutki działania mrozu. Zmiany w naczyniach krwionośnych, spowodowane spożyciem dużej ilości alkoholu, powodują u poszkodowanych ciężkie odmrożenia, często przyczyniając się do nadmiernego wychłodzenia ciała i - w wyniku tego - śmierci. Miejsca szczególnie narażone na odmrożenie to: nos, uszy, policzki oraz palce rąk i stóp.
Głębokość odmrożenia
I stopień charakteryzuje się przejściowymi zaburzeniami w krążeniu krwi w skórze, bólem, często silnym, bladością lub sinoczerwonym zabarwieniem skóry, obrzękiem, pieczeniem i świądem skóry.
II stopień odmrożenia to pojawiające się na skórze pęcherze z płynem surowiczym,
III stopień - martwica powierzchowna skóry,
IV stopień - martwica głęboka, której ulegają np. palce, uszy lub nos. W takim przypadku może dojść do samoistnej amputacji odmrożonej części ciała.
Skutki i leczenie
Przyczyną odmrożenia części ciała jest najczęściej przechłodzenie całego organizmu. Dlatego w czasie ratowania poszkodowanego konieczne jest przemieszczenie go do ciepłego (nie gorącego) pomieszczenia. Należy zdjąć z poszkodowanego mokre, zimne ubranie, a z jego palców ściągnąć biżuterię. Jeśli odmrożeniu uległy palce, trzeba zanurzyć je w letniej wodzie, początkowo o temperaturze 30°C, a następnie 36°C. Na odmrożone policzki, nos czy uszy nakłada się czyste (nie gorące) opatrunki. Jeśli na skórze są widoczne pęcherze lub sinoczerwone albo blade plamy, należy zastosować suche, czyste opatrunki, najlepiej z wyjałowionej gazy. Ze względu na ogólne wychłodzenie ciała, poszkodowanemu podaje się ciepłe (nie gorące) napoje. Po ociepleniu odmrożonych części ciała, należy jeśli to możliwe ułożyć je nieco wyżej i okryć. Jeśli poszkodowany jest przytomny i dobrze się czuje, a do dyspozycji jest ogrzewany samochód, można odtransportować go do lekarza, jeśli nie - należy wezwać pogotowie ratunkowe.
W każdym przypadku odmrożenia stan poszkodowanego powinien ocenić lekarz. Przy odmrożeniach powyżej II stopnia poszkodowanemu podaje się surowicę przeciwtężcową. Nie wolno przekłuwać pęcherzy, masować i nacierać czymkolwiek odmrożonych okolic skóry oraz gwałtownie rozgrzewać odmrożonych części ciała, gdyż skóra w okolicy odmrożenia jest bardzo delikatna. Nie wolno także podawać poszkodowanemu alkoholu.
Jeśli na skutek przebywania na mrozie skóra zaczyna być zaczerwieniona i w miejscach zaczerwienionych staje się bolesna, można spodziewać się odmrożenia. Należy wtedy udać się do ciepłego pomieszczenia i delikatnie ogrzać miejsca przechłodzone. Natomiast bladość skóry i ustąpienie bólu świadczą już o jej odmrożeniu.
Modzel
ograniczone zgrubienie warstwy rogowej naskórka spowodowane przez powtarzalny ucisk, dlatego pojawiający się najczęściej w obrębie strony podeszwowej stopy i strony dłoniowej ręki.
Modzele są nieostro odgraniczone od zdrowej skóry i mają żółtawy odcień. W przypadku ich pęknięcia, wskutek nagromadzenia się wielu warstw, może pojawić się ból. Do ich rozwoju przyczyniają się zaburzenia statyki ciała, płaskostopie, zbyt ciasne obuwie.
Nagniotek, odcisk
reakcja obronna skóry na miejscowy ucisk, w postaci zwiększonego wytwarzania spłaszczonych komórek rogowych. Wywierany ucisk wgniata te twarde komórki w głąb skóry pobudzając w ten sposób ich dalsze wytwarzanie.
Centralnie w nagniotku zlokalizowany jest czop rogowy, który ma zwykle kształt stożka, którego ostry wierzchołek skierowany jest w głąb skóry, co może powodować podrażnienie zakończeń nerwowych i następowy napadowy ból. Najczęstsza lokalizacja to stopa, a zwłaszcza okolice pięty, łuku stopy i podeszwowej strony palców.
W leczeniu stosuje się maści i płyny złuszczające, zwykle w których składzie znajduje się kwas salicylowy. Przyspieszenie złuszczania się nagniotka można uzyskać poprzez wcześniejsze zastosowanie gorącej kąpieli. Wokół nagniotka, na zdrową skórę, najbezpieczniej zastosować maść ochronną (najlepiej maść cynkową).