SKINHEADZI, JAKO JEDNA Z PODKULTUR MŁODZIEŻOWYCH

Skini, jak każda subkultura, stali się autorami duchowego i materialnego dobra części naszej cywilizacji. Dorobek skinów to trzydzieści lat historii, własne obyczaje oraz specyficzna ideologia. Subkultura ta wytworzyła własny język (slong), symbole charakterystyczne tylko dla siebie. Formalnie uznani za subkulturę, skini nie należą do ulubieńców opinii publicznej. Nawet tolerancyjna młodzież ma o nich złe zdanie. „Skin na ulicy” traktowany jest jako uosobienie zła, grupa skinów to potencjalna zadyma.

Napisanie tej pracy wymagało złamania stereotypów i uprzedzeń. Bliższy kontakt z członkami tej subkultury pozwala na stwierdzenie, iż jest, to grupa ulegająca przemianom, a jednocześnie bardzo zróżnicowana i zamknięta.

Moja praca opisuje historię ruchu skinheads, którego początków należy upatrywać się w Anglii. Następnie jest przedstawiona historia skinów w Polsce. Dalej opisuję już sam ruch, jego instytucjonalizację, ideologię, religię, zainteresowania, ubiory i język.

A) HISTORIA RUCHU SKINHEADS

Początku ruchu skinheads należy upatrywać na początku 60-tych lat, kiedy to w Londynie i innych dużych miastach dochodziło do częstych zamieszek między dwiema subkulturami młodzieżowymi: „ROCKERS” i „MODS”. Przedstawiciele obu tych gangów wywodzili się z podobnych środowisk: z niezamożnych rodzin zamieszkujących robotnicze dzielnice wielkich angielskich miast. „Mods to przeważnie uczniowie szkół średnich, ubrani w tamie garnitury, białe koszule i wąskie krawaty. Jeździli włoskimi skuterami lub motorowerami”. „Mods akceptowali wyraźnie swoją odrębność wobec starszego pokolenia”. Swą pogardę do starszego pokolenia okazywali odrzucając wzorce i normy, które miały znaczenie dla ich rodziców. ”Mods był to ruch narcystyczny i apolistyczny, a zarazem rewolucyjny przez lekceważenie hierarchii klasowej i pogardę dla tradycyjnych wartości społecznych, a także przez wyznawanie kultu nowości”. Rozkochani byli w muzyce The Beatels i The Who.

Rockers to gang, dla którego wzorem były gangi amerykańskich: „złych chłopców na wielkich motorach, ubranych w skórzane stroje przyozdobione złotymi elementami”. Rockersi afiszowali się skrajnym nieprzystosowaniem do panujących reguł. W 1964 r. na plaży morskiego kurortu Bringhton doszło do gigantycznej, zadymy między rockers a mods. Bójka gangów przypominała regularną wojne i zakończyła się po 2 godzinach ( 30 osób odniosło rany i znalazło się w szpitalu). Między rokiem1960-69 do robotniczych dzielnic angielskich miast zaczęli przybywać ciemnoskórzy przybysze z Indii i Jamajki. Okazało się, iż przybysze konkurowali o miejsca pracy. W tych warunkach z gangu mods wyłoniła się grupa Hard Mods (początkowo Hards Mods stanowili liderzy gangu Mods). Hards Mods zaczęli zmieniać stroje: „ubierali się w obcisłe dżinsy, szelki i wysoko sznurowane buty tak charakterystyczne dla ciemnoskórych przybyszów”.

Biali Hards zaczęli przychodzić do „czarnych klubów” gdzie słuchali skocznej i płynnej muzyki Ska. W czarnych klubach Hards Mods przyglądali się ciemnoskórym rówieśnikom, którzy popisywali się odwagą i odpornością na ból, wyłamując sobie palce.

Wówczas do języka angielskiego weszło pojęcie cool, ktore było utożsamiane z odpornością na ból. Hard Mods zaczęli naśladować swych ciemnych kolegów nie tylko strojem, ale również i językiem (slangiem). Wkrótce Hard Mods ubierali się tak z wyboru stylu i mody, zaś strój Jamajczyka wynikał z ubóstwa ich rodzin i niskich stawek płacowych jakie otrzymywali ich rodzice w fabrykach. Moda preferowana przez Hard Mods ulegała dalszym przemianom, by odróżnić się od biednych czarnych przybyszów. Młodsi zaczęli ubierać oryginalne dżinsy firmy Levis, wysokie sznurowane buty firmy Doc. Martens oraz lotnicze kurtki - Fleyers. Strój taki stanowił element symbolu a zarazem pozycji zajmowanej w społeczeństwie. O braciach ruchu Skinhead, którymi byli Hard Mods, po raz pierwszy prasa napisała w 1968 r. Skinhead, w prasie oznaczał młodego człowieka z łysą głową, należącego do nowej, agresywnej i brutalnej podkultury młodzieżowej. Skini, jako Hard Mods zaczęli być traktowani jako zwykli chuligani przez co przylgnął do nich nowy przydomek oznaczający szaleńców i wariatów.

Angielski skin końca lat 60 miał niewiele wspólnego, na gruncie ideologicznym, ze współczesnym skinem. Ówczesny skini byli zafascynowani kulturą czarnych emigrantów w przeciwieństwie do współczesnych skinów. Główną rozrywką młodych skinów były mecze piłki nożnej lecz większość czasu spędzali w czarnych barach. „Mecze piłki i kluby stały się dobrym miejscem do wyładowania agresji, co zwiększyło szeregi wrogów, przeciwników tej subkultury. Na mecze najsłynniejszych drużyn piłkarskich (np. West Ham, Chelsea) zjawiało się ok. 4 tysięcy skinów. Budziła podziw dyscypliną, organizacją i wyglądem - jak armia”.

Liberalna polityka rządów angielskich, kryzys naftowy, który dotknął Wlk. Brytanię były przyczynami zubożenia robotników. Ciężka sytuacja robotnika wynikała również z sytuacji na rynku pracy, gdzie prace w fabrykach otrzymywali ciemnoskórzy emigranci. Wszystkie czynniki ekonomiczno-społeczne zaczęły się przyczyniać się do upadku niemal wszystkich subkultur młodzieżowych w latach 1969-71. Ruch skinheads ponownie zaczął się odradzać dzięki innej subkulturze. W 1976 r. Malcolm MacLaren wraz z grupą przyjaciół i zespołem Sex Pistols wykreowali nowy młodzieżowy styl Punk. Punkowcy głosili hasła anarchistyczne, a zarazem nawoływali do odrzucenia systemu wartości zastałej rzeczywistości. W piosenkach zespołów punkowych pojawiły się słowa nawołujące do walki z systemem politycznym. Nowa subkultura szokowała nie tylko poglądami, ale również wyglądem. Zainteresowani skinheadzi, o których wszyscy zdążyli zapomnieć, wyłonili się jako część ruchu Punk. Zaakceptowani skini angielscy, nowy rodzaj muzyki. W tym samym czasie wyłoniła się inna subkultura młodzieżowa o nacjonalistycznym charakterze -Teddy Boys. Teds charakteryzowali się agresją, brutalnością o niespotykanej do tej pory intensywności, najczęściej okazywanej w stosunku do punków. Teds charakteryzowali się również prostym strojem.

Teddy Boys afiszowali się swoim patriotyzmem. Wszczynali prowokacje, które prowadziły do zadym. Koncerty punków zaczęły być akceptowane przez teds, by -jak mówili- walczyć z anarchią.

Rok 1979 stał się datą wyłonienia nowej fali skinhead z kultury punkowej. Skini zintegrowani jeszcze z punkami zaczęli określać się hasłem OJ lub OJ -Skins. W szybki sposób skini przyjęli rokologię podupadającej Teds. Skini swą agresje zaczęli okazywać wobec Punków. O Skinach jako autonomicznej subkulturze młodzieżowej zaczęło się mówić jednak w 1980 roku kiedy to zadymy przez nich prowokowane zaczęły być niemalże codziennym elementem doniesień prasowych. Od roku 1981 można dostrzec wyraźną instytucjonalizację ruchu Skinheads.

Ruch nacjonalistyczny w Ameryce Pn. i Australii zyskuje popularność wśród słabo wykształconych młodych białych ludzi oraz wśród bogatych farmerów. W Australii ruch Skins jest bardzo popularny w dużych kompleksach miejskich, zaś to zjawisko niemal wcale nie występuje w USA.. W USA. Skini łączą się we współpracę z Ku-Kuux-Klanami, lub White Aryan Resistance. Coraz częściej w USA. spotkać można skinheadskie załogi złożone z Latynosów, Indian i Azjatow. Bardzo niepokojący jest fakt, iż to młodzi zaczynają się interesować taki organizacjami, które w przyszłości mogą się stać źródłami konfliktów na światową skalę.

W Europie również da się zauważyć fascynację ruchem skinheads i ideologią nacjonalizmu, szczególnie w krajach skandynawskich i Niemczech. Płw. Bałkański również jest dowodem na to, iż ideologia „wyrośniętego” patriotyzmu ma zwolenników. Również w Rosji odbudowują się ruchy nacjonalistyczne (Żyrinowski).

We Włoszech sporym powodzeniem cieszy się ruch nacjonalistyczno-faszystowski.

W Polsce o skinach pierwszy raz można było się dowiedzieć z doniesień prasowych dotyczących koncertu, który odbył się w Warszawie jeszcze podczas „stanu wojennego”. Skini oczywiście spowodowali zadymę, która przerwała koncert. Kolejne lata przynoszą kolejne incydenty, rok 1983 i 1984 - zadymy podczas warszawskich koncertów. W roku 1985 Skini pojawili się na festiwalu muzyki rockowej w Jarocinie, gdzie pojawili się jako subkultura chamska, wulgarna i bardzo agresywna. Rok 1989 to przełom dla polskich Skinów, gdyż zainteresowały się nimi powstające partie prawicowe. W 1990 r. podczas kongresu Prawicy Polskiej podjęto decyzję o wspieraniu „młodych patriotów” oraz organizacji w jakich są zrzeszeni. Podobnie jak w Wlk. Brytanii Skini polscy mają „wiele dokonań” podczas spotkań piłkarskich i bezpośrednio po nich (na przykład po meczu Lech Poznań - GKS Katowice jesienią 1995 r. 4 samochody policyjne zostały doszczętnie zdemolowane). Również doniesienia prasowe świadczą źle o Skinach, demonstracja zorganizowana 6 kwietnia w Oświęcimiu wzbudziła wiele kontrowersji. Coraz częściej słyszy się o wybrykach pseudokibiców, do których należą Skini, na różnego rodzaju imprezach sportowych, w których szeregach jest coraz więcej nieletnich. Ruch Skinów stał się na tyle popularny, iż w małych miasteczkach również są jego przedstawiciele.

B) CHARAKTERYSTYKA RUCHU SKINHEADS:

Pierwsze instytucje jakie zrzeszały i jednoczyły nielicznych skinów były to zespoły muzyczne, grające agresywne odmiany muzyki rock. Teksty utworów mają charakter patriotyczny lub ideologiczny, nawołując do walki z Murzynami, Arabami i Żydami, a także Niemcami. „Do najważniejszych zespołów skinujących należą: Honor, Zacier, Front Terror, Auschwitz, Grunwald, Legion, Skin Attach, Baranki Boże, Cyklon B. W niedługim czasie po powstaniu pierwszych zespołów pojawiły się pierwsze czasopisma, które poruszały zagadnienia ideologiczne i polityczne. Do najważniejszych tytułów należy zaliczyć: Krew, Honor, Legion, Przebudźcie się, White Power, Kołomir, Skinhead Sarmata, Ja-Oj”. Skinziny to nie jedyna forma słowa pisanego preferowana przez skinów. Powstają pierwsze wydawnictwa, które drukują nieliczne pozycje. Do najaktywniejszych należy wydawnictwo Szczerbiec.

Skini zakładają również stowarzyszenia praktycznie w każdym dużym mieście działa przynajmniej jedna taka organizacja. Najwięcej tego typu organizacji działa na Pomorzu, w miastach centralnej i zachodniej Polski oraz na Śląsku. „Polscy skini skupieni są wokół organizacji takich jak, na przykład: Polska Wspólnota Narodowa Tejkowskiego, ZCHN, Organizacja Narodowo Radykalna, Narodowe Odrodzenie Polski i stronnictw: Szczerbiec, Ojczyzna, Narodowy Front Polski, Komitet Samoobrony Narodu Leppera, Aryjski Front Przetrwania i wielu innych”.

Większość skinów nie uważa się za faszystów. Są to przeważnie wielcy patrioci, dla których najważniejsze rzeczy to honor i ojczyzna. Wyznaje ideę polskiego nacjonalizmu. Skini nawołują do walki z anarchią, monopolami, Żydami, Arabami, Afrykańczykami, z innymi subkulturami młodzieżowymi oraz każdym, kto zostanie uznany za wroga ojczyzny.

Ostatnio pojawiło się jednak kilka nowych ideologii wyznawanych przez aktywistów tego ruchu. Pojawiła się Lewicująca Organizacja Skinów, która głosi hasła socjalizmu, chcąc je łączyć z ideologią nacjonalizmu. Skinów należących do tej organizacji określa się mianem red skins - czerwoni skini. Zaistniała również organizacja S.H.A.R.P. zrzeszająca skinów aktywistów. W Polsce ta organizacja znana jest jako Skinheadzi Przeciw Uprzedzeniom Rasowym. Obie te grupy stanowią liczebnie niewielką ilość i nie odgrywają większego znaczenia w tym ruchu.

Istnieje również pojęcie naziskina. „Jest to skin wyznający ideologię sprecyzowaną przez Adolfa Hitlera w „Mein Kampf”. Członkowie tej grupy są nad wyraz agresywni i brutalni, lecz są to grupy bardzo nieliczne”.

Religia w życiu skina odgrywa istotną rolę, związana jest niejednokrotnie z ideologią głoszoną przez skinów. W Polsce są trzy podstawowe wyznania głoszone przez skinów.

1. Najliczniejsza grupa skinów to katolicy.

2. Następna religia to religia słowiańska. Wyznawanie tej religii wiąże się również z powrotem do kultury i obyczajowości tych czasów.

3. Kolejna religia to odynizm czyli kult Odyna.

Istnieją również skini ateiści.

Skini wyróżniają dwa rodzaje kobiet. Pierwsza to kobiety - matki, służą celom prokreacyjnym, mają za zadanie pilnować dzieci i domu. Druga to kobieta - aktywistka, stojąca na równi z mężczyznami - skinami, często skinarki organizują się we własne instytucje.

Typowym ubiorem skina są: spodnie dżinsowe lub panterka maskująca, biała koszula lub podkoszulek, szelki, najlepiej czerwone, kurtka typu Flayers, koszula flanelowa, wysokie sznurowane buty, szalik lokalnej drużyny sportowej, naszywki lub emblematy zespołów sportowych i symboli narodowych. Dziewczyny - skini, ubierają się bardzo podobnie.

Sport w życiu skina to święto. W niedzielę lub sobotę wraz z kolegami wybiera się na stadion lokalnej drużyny. Skini stojący we własnym sektorze otoczonym korowodem policji wykrzykują hasła gloryfikujące ich ukochany klub, a ubliżające drużynie przeciwnika i kibicom, którzy są ich fanami.

„ Nazwisko ? A po co panu nazwisko. Wystarczy, że wie pan gdzie mieszkam. Na wybrzeżu i jestem fanem Lechii. Trzymam też ze skinami - OJ, bo oni kochają Lechię. To nas cementuje”. Ten fragment rozmowy z szalikowcem można również usłyszeć w innym mieście, gdzie jest klub piłkarski. Wystarczy zmienić nazwę zespołu. Brutalne zachowanie na stadionach nie zna granic. Wiele osób po zadymach trafia do szpitala, a najczęściej są to niewinni przechodnie.

Język, jakim posługują się skini na co dzień nie różni się zbytnio od języka używanego przez młodzież. Jednak skini jako grupa wytworzyli wiele charakterystycznych zwrotów. Odpowiednie formy powitania i pożegnania. Wiele zwrotów zostało przejętych ze środowisk kryminogennych. Trzeba zwrócić również uwagę na to, iż język jakim posługują się skini jest bardzo często wzbogacany wulgaryzmami i epitetami.

Biała Siła w RP to około 30-40 tyś. skinów, z czego tylko 5% charakteryzuje się wysokim stopniem świadomości polityczno -społecznej. Większość skinów miało zatargi z policją, większość z nich pije alkohol, część pali papierosy, mają dostęp do narkotyków. Skini są bardzo agresywni, brutalni, wszczynają bijatyki, są sprawcami wielu przestępstw, parokrotnie doprowadzili do śmierci niewinnych osób. Większość pozycji książkowych o skinach kończy się kroniką wypadków, w której zawarte są czyny jakich dopuścili się młodzi nacjonaliści. „W stosunku do ludzi innej religi, rasy czy ideologii zachowują się brutalnie. Wszystkie te elementy przemawiają za tym, że należałoby uznać skinów za „czarną plamę” na polskim patriotyźmie”.

Ruch skinheads to subkultura działająca około 30-40 lat. Jest to ruch kształtujący się cały czas, procesy przemian i podziały prawdopodobnie będą trwały cały czas do dziś dnia. Historia pokazała, iż doświadczenie 2 wojny światowej nie są w stanie wyzwolić nas od nacjonalizmu i nienawiści rasowej.

Niektórzy znawcy subkultur uważają, iż „po okresie pierwszej fascynacji nowością ruch ten zniknie. Celem skinheadów jest bowiem równanie w dół to jest ściąganie wszystkich na własny i niski poziom życia. Stanowi to dowód nieprzystosowania i dewiacji społeczeństwa”. Skini jako jedyna subkultura, która nie dąży do poprawy swojej sytuacji społecznej, starają się społeczeństwo dostosować do siebie. Możemy mieć tylko nadzieję, iż będzie narastał stopień świadomości społecznej co prowadzi do zniszczenia ruchu.

Bibliografia:

1. Anders Olgierd, My, Warszawa, 1994

2. Bryk Paweł, Honor Polaków, „Kołomir” nr3, 1993

3. Janicki Mariusz, Pęczak Mirosław, Polska siła-skini, narodowcy, chuligani, Warszawa 1994

4. Jędrzejewski Marek, My śmiecie, Warszawa 1993

5. Muller Tadeusz, Młodzieżowe podkultury, Warszawa 1987

6. Pęczak Mirosław, Mały Słownik Subkultur Młodzieżowych, Warszawa, 1992

7. Planeta Andrzej, Surfing po skinowsku, „Fronda” nr1, 1991

8. Thorre Tony, Słownik Pojęć Kultury Postmodernistycznych, Warszawa 1995

9. Wilk Ewa, Krucjata Łysogłowych, Warszawa 1994

10. Wójcik Jerzy, Od Hipisów do Satanistów, Kraków 1992

SŁOWA KLUCZE:

1. SKINHEAD - (ang. Skin - skóra, head - głowa) oznacza ogoloną głowę

2. OJ - pozdrowienie angielskich robotników przyjęte przez ruch skinhead utożsamianych z klasą robotniczą.

3. SKIN - skrót od słowa skinhead.

4. SUBKULTURA - wzory, normy, itp., obowiązujące w grupie społecznej stanowiącej części szerszej zbiorowości, odmienne od obowiązujących ogół społeczeństwa.

5. GANG - zorganizowana grupa przestępców, banda.

6. ZADYMA - bójka, bijatyka.

7. GLANY - czarne, wysoko sznurowane buty.

8. FANZIN - z ang. fan magazine - to amatorskie rozprowadzanie pism wśród znajomych. Jest czymś w rodzaju antygazety.

9. PUNK - z ang. subkultura młodzieżowa.

T Tony Thorre, Słownik Pojęć Kultury Postmodernistycznej Warszawa 1995, strona 210-212

Mirosław Pęczak, Mały Słownik Subkultur Młodzieżowych, Warszawa 1992, strona 55

Tony Thorre, dz. czyt., s 211

Tamże, s. 303-304

Mariusz Janicki, Mirosław Pęczak: Polska siła-skini, narodowcy, chuligani, Warszawa 1994, s. 11-13

Jerzy Wójcik, Od Hipisów do Satanistów, Kraków 1992, s. 90

Andrzej Planeta, Surfing po skinowsku, „Fronda” 1991 nr 1, s. 227-228

Olgierd Anders, My, Warszawa 1994, s. 51-53

Paweł Bryk, Honor Polaków, „Kołomir” 1993 nr 3, s. 13-15

Marek Jędrzejewski, My śmiecie, Warszawa, 1993, s.17

Ewa Wilk, Krucjata Łysogłowych, Warszawa 1994, s. 123-140

Tadeusz Muller, Młodzieżowe podkultury, Warszawa, 1997, s. 198

---