INNE UBEZPIECZENIA DOBROWOLNE
Teoretycznie każdy ZU jest w stanie zaproponować ochronę ub. przed realizacją każdego ryzyka, nawet jeśli teoretycznie jest ono nieubezpieczalne (np. od niespodziewanego przyjścia na świat bliźniąt; od zabrania przez policję prawa jazdy; od zgubienia lub stłuczenia okularów; od odwołania w ostatniej chwili wesela; od deszczu w czasie urlopu; od staropanieństwa). W praktyce z przyczyn technicznych i kalkulacyjnych ZU zainteresowane są tylko takimi ryzykami, które daje się w miarodajny sposób ocenić, co jest niezbędne do ustalenia rynkowego kosztu usługi ub.
Szacuje się na rynku ub. w Polsce funkcjonuje ok. 200 produktów ub.
RODZAJE UBEZPIECZEŃ
1. Ubezpieczenie ogniowe i z nim związane:
a. ub. od ognia i innych zdarzeń losowych - ubezpieczeniem może być objęte każde mienie.
Ryzyko podstawowe to pożar, inne: wybuch uderzenie pioruna, powódź, deszcz nawalny, huragan, lawina, grad, trzęsienie, zapadanie, osuwanie się ziemi, upadek pojazdu powietrznego itd.;
b. ub. maszyn od awarii oraz szkód elektrycznych - ryzyko - szkody w maszynach w trakcie ich pracy, postoju, montażu i demontażu w obrębie jednej lokalizacji; przedmiot - szkody spowodowane działaniem człowieka,, wady produkcyjne; szkody eksploatacyjne.
Ub. utraty zysku (Business Interruption)
Każda działalność gospodarcza nosi w sobie ryzyko utraty lub zmniejszenia zysków w wyniku zdarzeń niezależnych od woli prowadzącego działalność.
Ubezpieczenie BI obejmuje utracony zysk w wyniku spadków obrotu; konieczności poniesienia wyższych kosztów wytwarzania lub całkowitej (częściowej) niemożności prowadzenia działalności gospodarczej.
Ubezpieczenie może funkcjonować w dwóch postaciach:
- obejmujące utratę zysku ze względu na wszystkie możliwe przyczyny (oprócz wyłączeń);
- obejmujące utratę zysku ze względu na przyczyny, które wskazane są w umowie.
Celem jest zrekompensowanie ubezpieczonemu spodziewanych zysków i kosztów stałych, które poniesie on w okresie odtwarzania zdolności produkcyjnych lub handlowych (po wypadku).
Ub. te mogą być:
- związane bezpośrednio z przerwą w działalności - na bazie ub. od ognia i innych zdarzeń losowych;
- związane z ub. technicznymi - na bazie ub. maszyn od awarii;
- związane z przerwami w dostawie surowców lub energii.
Ub. te nie występują samodzielnie (uzupełnienie do polis bazowych).
Podstawą jest suma ubezpieczenia, której ustalenia dokonuje się na podstawie przyszłej przewidywanej wartości możliwych strat. Przy ustaleniu SU uwzględnia się: przewidywany zysk podmiotu, wskaźnik rozwoju danej branży, indywidualny wsk. rozwoju danej firmy, wskaźnik inflacji, długość okresu, w którym mogą powstać straty zysku itp.
Ustalenie sumy ubezpieczenia jest procesem skomplikowanym (opiera się na hipotezach) stąd umowy ub. przewidują możliwość uzupełniania SU w trakcie trwania ub.
W umowie ub. ustala się nie tylko zakres w jakim ZU będzie wypłacał odszkodowanie z tytułu utraconego zysku, ale również okres, w którym straty te będą pokrywane - okres ten powinien odpowiadać przewidywanemu czasowi powrotu do pełnej sprawności w prowadzeniu działalności gosp.
2. Ubezpieczenia kradzieżowe - ryzyka związane z zaborem mienia w celu przywłaszczenia (kradzież z włamaniem - przedostanie się sprawcy do lokalu przy użyciu siły i narzędzi; rabunek - zabór mienia z zastosowaniem przemocy fizycznej).
3. Ubezpieczenia techniczne:
a. ub. budowlano-montażowe - ryzyko - jedna polisą zabezpiecza się obiekt w stadium budowy (+sprzęt budowlany,) i OC budującego.
b. ub. sprzętu elektronicznego - ryzyko - sam sprzęt + nośniki danych (zbiory danych, oprogramowanie) + wymienialne nośniki danych (dyskietki, CD). Umowa obejmuje szkody materialne, jak i następstwa szkód (koszt odtworzenia informacji) związane z działaniem człowieka (niewłaściwa obsługa), kradzieżą, działaniem ognia, przepięciami w instalacji elektrycznej).
4. Ubezpieczenia rolne:
a. ub. mienia w gospodarstwach rolnych - przedmiot: urządzenia i wyposażenia służące prowadzeniu gospodarstwa (maszyny, opał środki ochrony itd.), ziemiopłody i pasze, zwierzęta, ruchomości domowe itd.
b. ub. upraw - przedmiot - rośliny uprawne lub ich plony. Ryzyko - od skutków gradobicia i powodzi, przymrozków, ognia, huraganu itd.
c. ub. zwierząt - szkody - powstałe wskutek choroby lub wypadku, w tym spowodowane przez siły natury.
5. Ubezpieczenia dobrowolne OC i ochrony prawnej - ub. OC w życiu prywatnym i życiu zawodowym; ub. ochrony prawnej może występować samodzielnie lub stanowi uzupełnienie OC - pokrywa koszty postępowań sądowych.
6. Ubezpieczenia assistance (tzw. ubezpieczenia pomocowe)
Celem jest zapewnienie klientom kompleksowej ochrony i pomocy na wypadek zajścia różnych nieprzewidzianych sytuacji (za pośrednictwem wyspecjalizowanych firm).
Rodzaje: assistance prawne dla turystów, podróżne, medyczne, domowe, samochodowe.
7. Ubezpieczenia transportowe:
Ryzyko transportowe - ryzyko związane z ruchem środków transportu, jak i przewożonych nim osób oraz ładunków (od momentu załadunku do chwili wyładowania).
Systematyka ubezpieczeń ryzyk transportowych:
- przedmiot: casco, cargo, OC, NW;
- gałąź transportu: morskie, rzeczne (żegluga śródlądowa), lotnicze, w transpor. lądowym (w transp. kolejowym, samochodowym, pocztowym);
- zasięg terytorialny: w transporcie krajowym oraz w transporcie zagranicznym (międzynarodowym) - obowiązek stosowania międzynarodowych zwyczajów i konwencji oraz przepisów wewnętrznych krajów przeznaczenia;
Ubezpieczenia casco (środków transportowych)
Casco (j. włoski: cado, cadere = upadam) oznacza upadek, rozbicie, kraksę środka transportowego (dotyczy wszystkich śr. transportowych).
Warunki ubezpieczenia casco są odrębne dla poszczególnych gałęzi transportu:
a) morskie casco - statki handlowe, rybackie, statki sportowe, szkolne, jachty, pływające doki oraz statki w budowie (nie mogą być ub. okręty wojenne).
Umowy zawierane są na warunkach Institute of London Underwriters.
Podstawowe ryzyka - zatonięcie, zderzenie z innym statkiem (kolizja), wypadek przy ładowaniu i wyładowywaniu, pożar, defekt maszyn, zaniedbania kapitana i załogi oraz szkody wynikające z awarii wspólnej (może być rozszerzenie o ryzyko strajków portowych, wojny o koszty ratowania) + casco kontenerów;
b) aerocasco - „statki powietrzne” - samoloty komunikacyjne, hydroplany, szybowce, balony.
Polisa może obejmować: tylko ryzyka związane z nawigacją lub także ryzyka lądowe (wypadkowe, ogniowe, kradzieżowe);
c) auto casco (casco pojazdów lądowych) - samochody, motory, motorowery, tramwaje i trolejbusy i inne.
Ryzyka dotyczące: *nagłego zderzenia się pojazdu z osobami, przedmiotami lub zwierzętami; *powodzi, zatopienia, piorunu, pożaru, wybuchu lub działania innych sił przyrody; *nagłego czynnika termicznego lub chemicznego pochodzącego z zewnątrz pojazdu; *użycia pojazdu bez zgody lub kradzieży; *uszkodzenia przez osoby trzecie itp.
Ubezpieczenia cargo (ładunków) (Cargo - ładunek w transporcie)
a) Ubezpieczenia cargo w transporcie krajowym
Przedmiotem ub. może być ładunek (często za wyjątkiem żywych zwierząt) przewożony na ryzyko bezp.. (posiadającego tzw. gestię bezp..).
Ładunek ubezpieczany jest na całej trasie przewozu (może być kilka środków transportu) włącznie ze wszystkimi fazami: od rozpoczęcia załadunku, przeładunek, przejściowe magazynowanie „na trasie” do chwili dostarczenia ładunku do magazynu odbiorcy w miejscu przeznaczenia.
Ryzyka:
- ryzyka elementarne - pożar, uderzenie pioruna, wybuch, huragan i sztorm, powódź, deszcz nawalny, lawina, zapadnięcie się lub obsunięcie ziemi, spadnięcie przedmiotu na ubezpieczony ładunek;
- wypadek - jakiemu uległ środek transportowy;
- zaginięcie, kradzież i rabunek;
- inne przyczyny, jeżeli w ich następstwie doszło do połamania, potłuczenia, rozbicia, wycieku, zamoczenia, podarcia, zabrudzenia, rozsypania, poplamienia, pogięcia, zgniecenia lub porysowania przewożonego mienia (tzw. ryzyka transportowe sensu stricto).
b) Ubezpieczenia cargo w transporcie zagranicznym
W międzynarodowym obrocie towarowym powszechne zastosowanie mają opracowane przez Międzynarodową Izbę Handlową w Paryżu Międzynarodowe Formuły Handlowe (International Commercial Terms - Incoterms), które regulują: 1) dostawy towarów (zgodnie z umową), 2) uzyskiwanie zezwoleń na eksport i import, całokształt spraw dotyczących umowy przewozu i ubezpieczenia towaru (w tym gestii ubezpieczeniowej), 4) dostawy towaru; 5) przejście ryzyka; 6) podziału kosztów, 7) zapłaty za towar.
Ub. cargo w obrocie międzynarodowym, szczególnie w prawie morskim, ubezpieczane są na warunkach angielskich (tzw. klauzule instytutowe). Dla większości ładunków zastosowanie mają zestawy instytucjonalnych klauzul ubezpieczeniowych o charakterze uniwersalnym.
Ubezpieczenia Odpowiedzialności Cywilnej
Dotyczą głównie OC przewoźnika i spedytora: OC armatora, OC przewoźnika lotniczego wobec pasażerów i ich bagażu z tytułu przewożonego ładunku; OC przewoźnika (spedytora) z tytułu przewożonego ładunku, OC przewoźnika żeglugi śródlądowej.
8. Ubezpieczenia wypadkowe i chorobowe:
Ubezpieczenie następstw nieszczęśliwych wypadków (NW)
Celem jest ochrona ubezpieczonego przed następstwami NW.
NW to nagłe losowe zdarzenie pochodzące z zewnątrz, niezależne od woli człowieka, uderzające w dobra człowieka, jakimi są zdrowie i życie:
- w przypadku obrażeń ciała i związanego z tym określonego stopnia trwałego uszczerbku na zdrowiu następuje wypłata uzgodnionego świadczenia (proporcjonalnie do SU);
- w przypadku śmierci świadczenie jest pochodną ustalonej SU (np. 50%).
SU ustala się wspólnie z ZU.
Ponadto umowa może obejmować: świadczenia w zakresie zwrotu kosztów leczenia; wypłatę uzgodnionego zasiłku za okres choroby itp..
Opcje dodatkowe (składka dodatkowa): następstwa zawałów serca, udaru mózgu, wylewu krwi do mózgu itd. (badania !).
Ub. NW może być zawarte:
- w pełnym zakresie (tzn. całodobowo, bez względu na wykonywane czynności);
- w ograniczonym zakresie, tzn. ochrona ub. udzielana jest w ściśle określonym czasie lub w związku z wykonywaniem pewnych czynności (NW kierowców, NW na czas wykonywanej pracy, NW w szkole.
Ub. NW może być także zróżnicowane ze względu na zakres terytorialny:
- w kraju lub za granicą,
- tylko w określonych miejscach - np. zdarzenia w trakcie imprezy sportowej, rekreacyjnej lub artystycznej na terenie danego obiektu.
Procent trwałego uszczerbku na zdrowiu ustalają komisje lekarskie (jeśli wyżej niż 100%, to ZU odpowiada tylko do SU).
Ubezpieczenia zdrowotne (poza tymi, które wynikają z NFZ)
a) ub. międzynarodowych kosztów leczenia - ub. zapewnia osobie wyjeżdżającej za granicę środki finansowe umożliwiające przeprowadzenie leczenia w przypadku nagłego zachorowania lub obrażenia ciała w następstwie wypadku losowego.
Umowę zawiera przed wyjazdem (1 dzień) - wypełnia się wniosek (pytania o stan zdrowia, czas pobytu, cel wyjazdu itp.).
W ramach ub. pokrywane są koszty leczenia ambulatoryjnego lub szpitalnego, koszty transportu do kraju i ew. inne na podstawie przedłożonych rachunków (ew. bezgotówkowo - karta certyfikacyjna).
ZU odpowiada do SU (ewent. nadwyżkę kosztów musimy pokryć sami).
Wyłączenia - choroby przewlekłe, chirurgia plastyczna, leczenia dentystyczne itp.
b) ub. dziennego zasiłku szpitalnego - ZU zobowiązuję się do wypłaty za każdy dzień pobytu w szpitalu umówionej kwoty zasiłku. Istnieją okresy odroczenia (od 3-go dnia) lub karencji (na ciążę 1 rok).