ĆWICZENIA
Biom - zespół ekosystemów zlokalizowanych na globie w układzie równoważnikowym. Wilgotność, temperatura, dostęp do światła - cechy biomu wpływające na organizm.
Tundra - obejmuje obszary globu położone między 70o szerokości geograficznej i strefą wiecznych śniegów. Okres wegetacji 6 - 8 tygodni, rozmarza wtedy wierzchnia warstwa śniegu, wielkie rozlewisko, okresowy, bujny wzrost życia, nadlatują ptaki, występują rośliny I poziomu troficznego - mchy, paprocie, turzyce, trawy, czasem nisko rosnące wierzby. Fauna: ptaki, lis polarny, niedźwiedź, renifer. Po „lecie” zwierzęta opuszczają tereny tundry, udają się na południe. Pozostają gryzonie, lemingi - symbol altruizmu u zwierząt, nie zasypiają na zimę, przy korzystnych warunkach licznie się rozmnażają, wtedy masowo emigruj, osobniki stare i chore rzucają się ze skały dając większe szanse przeżycia młodym. Tundra jest bardzo trudnym biomem.
Tajga - obszar w pobliżu 60o szerokości geograficznej. Zajmuje pas lasów iglastych i szpilkowych. Bioróżnorodność większa niż w tundrze. Świerki, limby, jodły - nie zrzucają igieł na zimę. Las jest ciemny. Nie występują podrosty, nie ma młodych drzew, dopóki nie zadział wiatr lub człowiek. Zwierzęta tajgi: wiewiórka, łasice, gronostaj, sobole, borsuki, rosomak, łoś. Wysokość drzew w tajdze 10 m.
Lasy liściaste klimatu umiarkowanego - korony drzew tworzą szczelną zasłonę, która hamuje rozwój poszycia. Drzewa: dąb, buk, olcha, wrzos, lipa, gra, osika, wierzba, brzoza. Występują zależnie od zasobności w wilgoć, na uboższym terenie na nizinach sosna, na wyższych partiach świerk. Występują następujące nisze ekologiczne:
- warstwa podziemna
- warstwa mchów
- warstwa porostów
- warstwa zielna (runo)
- warstwa krzewów (podszyt)
- warstwa drzew
Dominują tutaj owady, co daje szanse rozwojowi dużej ilości ptaków - dzięcioły, kukułki, szpak.
Las śródziemnomorski - (las twardolistny) typowy dla obszarów o suchej zimie i upalnym lecie. Są trzy typowe piętra roślinności: trwa, krzewów i drzew. Lato mżyste, liście twarde, skórzaste, zatrzymują wilgoć. Jeden z najbardziej zniszczonych biomów na świecie, dawniej były tu gaje oliwne, drzewo korkowe, ślady degradacji przez wypas kóz.
Puszcza tropikalna - bardzo duża ilość opadów przekraczająca 2000 mm rocznie rozłożone równomiernie, wilgoć w powietrzu jest wysoka - występują rośliny epifity - porośla - pobierają wodę z wilgotnego otoczenia, duża ilość lian, gęsta warstwa roślinności wspierająca się na sobie. „Płuca globu” pochłaniają CO2. najwyższa produktywność występuje w tym biomie, najszybszy przyrost biomasy w czasie. Gleby powstają w wyniku szybkiego procesu rozkładu materii organicznej, gleba nie ma próchnicy. Przy wycięciu lasów następuje bardzo szybka erozja gleby.
Te biomy występują pasowo wzdłuż równoleżników.
Step, sawanna - produkcyjność biomów jest niska, są bardzo niestabilne. Brak stabilizacji może spowodować pożar, atak szarańczy.
Pustynia - uboga w wodę, życie opiera się na różnicy temperatur dnia i nocy. Występuje rosa, która skrapla się na roślinach przebywających na pustyni. Węże, jaszczurki, skoczek pustynny.
Efekt biomów może być obserwowany w górach. Każde 60 metrów w górę to efekt zmiany szerokości geograficznej o 1o. Regiel dolny - strefa lasów liściennych, regiel górny - tajga, laso - tundra, szczyty gór - tundra. Wraz ze wzrostem wysokości spada temperatura.
ĆWICZENIA
Cechy populacji:
1. Liczebność - liczba osobników danego gatunku.
2. Zagęszczenie - odniesienie liczebności do jednostki powierzchni zależnie od gatunku np.: 1m3 dla pierwotniaków, a 1 ha dla słoni.
3. Rozrodczość - liczba osobników urodzonych w pewnym okresie czasu, u pierwotniaków 1 dzień, u gryzoni 1 tydzień.
4. Śmiertelność - tempo ubywania z populacji osobników z przyczyny śmierci.
Przyczyny śmiertelności:
- przyczyny środowiskowe - brak lub wyczerpanie się substancji koniecznych do życia
- przyczyny osobnicze - czynniki fizjologiczne, starzenie się, zaburzenia rozrodu lub zahamowanie, specyficzne wymagania życiowe
- przyczyny populacyjne - konkurencja, antybioza, kanibalizm, przegęszczenie
- przyczyny biocenotyczne - oddziaływanie innych populacji, czynniki biologiczne
5. Migracje - emigracje i imigracje. Wywołane przez brak pokarmu, poszukiwanie gniazda, partnerów życiowych
6. Struktura wiekowa - gdy osobników młodych jest dużo to populacja w rozwoju, gdy po tyle samo starych i młodych to populacja ustabilizowana, gdy więcej starych to populacja wymierająca
7. Struktura płciowa
8. Rozmieszczenie - sposób zajmowania przestrzeni - równomiernie, skupiskowe, losowe
Oddziaływanie osobników między sobą na danym obszarze (cechy populacji):
ANTAGONISTYCZNE
1. Konkurencja - populacje współubiegają się o zasoby środowiskowe - pokarm, światło, miejsce do życia.
2. Drapieżnictwo - ofiara jest pokarmem drapieżcy.
3. Pasożytnictwo - pasożyt jest ściśle związany z organizmem gospodarza, który jest jego żywicielem.
NIEANTAGONISTYCZNE
1. Mutualizm - populacje nie są zdolne do życia jedna bez drugiej. Mikoryza - grzyb rośnie pod drzewem iglastym - składniki mineralne pobiera z korzenia drzewa, grzyb jako reducent dostarcza składników pokarmowych dla drzewa.
2. Protokooperacja - populacje odnoszą korzyści wzajemne.
3. Komensalizm - współżycie przynosi korzyść populacji jednego z gatunków, ale nie wywiera wpływu na populację drugiego.
ĆWICZENIA
Środowiskowe czynniki stresowe:
- biotyczne - patogeny, fitofagi, zranienie, konkurencja między organizmami
- abiotyczne
1. temperatura - niska (chłód, mróz), wysoka
2. woda - deficyt, nadmiar
3. promieniowane - podczerwone, widzialne, ultrafioletowe
4. chemiczne - zasolenie, metale ciężkie, gazy, kwasowość, toksyczność
5. inne - wiatr, ogień, ciśnienie, niedobór składników mineralnych
Ksenobiotyk - obca substancja dla danego organizmu, biologiczna lub chemiczna.
Reakcją obronną organizmu na substancję toksyczną jest produkcja białek ochronnych - biorą one udział w naprawie uszkodzonego DNA, błon komórkowych i organellowych. Hormeza - pobudzające skutki małych dawek substancji lub czynników toksycznych.
Ekofizjologia - zajmuje się badaniem reakcji organizmów na czynniki środowiskowe.
Ekotoksykologia - zajmuje się mechanizmami toksycznego działania różnych substancji na wszystkie organizmy szczególnie truciznami używanymi przez człowieka celowo - pestycydy, broń chemiczna.
Odporność organizmów na stres może przejawiać się w dwu strategiach: unikanie stresu, tolerancja.
Czynniki warunkujące toksyczność:
1.zewnątrz ustrojowe - związane z właściwościami fizykochemicznymi substancji, jej budową, warunkami klimatycznymi
a) właściwości substancji - rozpuszczalność w wodzie lub tłuszczach, nierozpuszczalne nie są zazwyczaj groźne. Stopień dysocjacji - niezdysocjowane łatwiej przenikają przez błony komórkowe. Niska temperatura wrzenia - duża lotność. Wielkość cząstek - tym silniejsze działanie toksyczne im więcej cząstek o średnicy mniejszej niż 1um znajduje się w powietrzu.
b) warunki klimatyczne - wrażliwość osobników na działania toksyczne większa wiosną, a niższa jesienią i zimie. Temperatura obniżona lub podwyższona może wzmagać toksyczność.
2.wewnątrz ustrojowe - związane z właściwościami organizmu
a) znaczenie receptorów komórkowych - wiążące substancje obce - ich zmiany to zmiany metabolizmu komórek. Różnice w reakcjach związane z gatunkiem, rasą, płcią, wiekiem, ogólną kondycją osobnika.
b) różnice gatunkowe - gryzonie odporne są na atropiny, zające odporne na ziele ziarnowa, a dla owiec jest trujące.
c) różnice płci - samce mniej wrażliwe niż samice
d)różnice wiekowe - osobniki młode i stare najbardziej wrażliwe niż osobniki dorosłe.
Substancja teratogenna - środek na uspokojenie i bezsenność , wprowadzony w latach 60 - tych, poprzedzony testami na zwierzętach i ludziach, zatwierdzony przez WHO, okazało się, że był skuteczny, bo w ciągu 4 lat stosowało go już ponad 5 mln ludzi, stwierdzono potem, że gdy zażywały go kobiety w ciąży powodowało to u nich wady płodów polegające na zakłóceniach w rozwoju zawiązków kończyn, palców i małżowin usznych.
ĆWICZENIA
ZAGROŻENIA ŚRODOWISKA ZE STRONY DZIAŁALNOŚCI ROLNICZEJ
Rolnictwo źródłem zanieczyszczenia środowiska:
1.Zagrożenia przez chemiczne środki ochrony roślin oraz chemiczne regulatory wzrostu roślin:
- toksyczność pestycydów
- skażenie środowiska chronionych roślin: wody, powietrza, gleby
- zatrucia łańcuchów pokarmowych
- uodpornienie się owadów i grzybów na chemiczne środki ochrony roślin
- stosowanie środków odpornościowych
2.Zagrożenie środowiska przez nawozy:
- nieumiejętne stosowanie obornika
- nadmierne stosowanie nawozów organicznych
- toksyczność związków azotu
3. Zagrożenie środowiska przez technikę rolniczą.
4. Działalność rolnicza przyczyną erozji gleby - niewłaściwa agrotechnika, melioracja
5. Zagrożenia ze strony produkcji zwierzęcej:
- zanieczyszczenia gazowe - amoniak, siarkowodór, odory
- zanieczyszczenia pyłowe
- zanieczyszczenia mikroskopijne
- odchody zwierzęce - gnojowica, obornik, pomiot ptasi
- odpady - soki kiszonkowe
- padłe zwierzęta
6. Zakłady przetwórstwa rolno - spożywczego - emisja pyłów, gazów i ścieki, a także duże zużycie wody
7. Gospodarstwa domowe - odpady pyłowe i stałe i bytowe. Brak odpowiedniej infrastruktury powoduje, że rolnicy odprowadzają je we własnym zakresie co często nie jest obojętne dla środowiska.
ĆWICZENIA
Skażenia powietrz w miastach - koncentracja przemysłu, kominów, domów mieszkalnych, wyziewy samochodów. Mieszkańcy miast cierpią z powodu zapaleń gardła, podrażnienia oskrzeli, drzewa usychają od spalin.
Smog - pierwszy alarm smogowy zaobserwowano w 1952 w Londynie spowodował śmierć 4000 osób, stał się powodem wprowadzenia ostrych środków zaradczych i przestrzegania przepisów dotyczących dozwolonych emisji. W Meksyku poziom smogu przekracza normy w ciągu 312 dni w roku, w Atenach w dniach szczególnie nasilonego smogu umiera 6 razy więcej ludzi niż w dni kiedy wiatr rozwiewa chmury spalin.
Zabroniono ogrzewania węglem zmieniając na system elektryczny i gazowy. W kominkach używa się specjalnie spreparowanego, odsiarczonego i wysoko kalorycznego węgla.
Środowiska miejskie to tzw. wyspy ciepłe - temperatura jest tu wyższa niż na terenach otaczających w okresie letnim. Skupiona masa budynków i ulic akumuluje promieniowanie słoneczne w dzień i wypromieniowuje wieczorem. Ważne są tu drzewa, które zmieniają ciepło w energię fotosyntezy, pochłaniają zamiast emitować.
Drzewa w ekosystemie miasta:
- przeprowadzają intensywną fotosyntezę
- łagodzą skutki wysp ciepła w miastach
- ocienienie zabudowań i izolacja od wiatrów
- drzewa absorbują trujące toksyny
- oczyszczają powietrze z pyłów, metali, a nawet zanieczyszczeń radioaktywnych.
Drzewa wzdłuż jezdni:
- ograniczają zanieczyszczenia pyłowe o 25 - 30 %
- tworzą mikroklimat o korzystnej wilgotności
- efektem transpiracji jednego dużego drzewa może mieć działanie chłodzące
- drzewa wytwarzają substancje sanitujące powietrze
- mają wpływ na ograniczenie rozprzestrzeniania się hałasu
Hałas
Dźwięki to sygnały dochodzące z otoczenia, głośność dźwięku związana jest z natężeniem, jego wysokość z częstotliwością fali.
Źródło hałasu i wibracji:
- występuje głównie w dużych miastach
- wzdłuż tras komunikacyjnych
- wzdłuż obiektów przemysłowych i usług
Wyróżnia się hałas:
- przemysłowy
- komunikacyjny
- komunalny
- mieszkaniowy
Reakcja organizmu na hałas:
- obniżenie uwagi
- nerwowość
- bezsenność
- rozdrażnienie
Walka z hałasem:
- ograniczenie ruchu pojazdów
- poprawa stany nawierzchni dróg
- modernizacja konstrukcji wytwarzanych pojazdów
- urządzenia przeciwhałasowe w pojazdach mechanicznych
1.Ekosystemy
Ekosystemy ziemi można podzielić na:
-pierwotne
-naturalne
-antropogeniczne: półnaturalne, synantropijne.
Ekosystemy pierwotne-są to ekosystemy nie naruszone przez człowieka. Przypuszczalnie nie istnieją już one poza niektórymi częściami oceanów i najbardziej niedostępnymi terenami na lądach, np. w wysokich górach. Ma zdolność do samoregulacji.
Ekosystemy naturalne-są to układy, które kształtują się w zakresie samoczynnie choć pod pewnym wpływem gospodarki człowieka. Skład gatunkowy i struktura odpowiadają w takich przypadkach naturalnym warunkom siedliskowym, np. torfowiska, puszcza
Ekosystemy antagonistyczne-stanowią układy, które ukształtowały się dopiero pod wpływem działalności człowieka.
2.Kwaśne deszczem, dziura ozonowa
Kwaśne deszcze to opady atmosferyczne, np. śniegu, deszczu zawierające m.in. produkty przemian tlenków azotu, dwutlenku siarki, tlenków węgla. W procesie wymywania dwutlenku siarki i tlenków azotu z atmosfery następuje szybkie utlenianie tych związków, które w postaci kwasów siarkowego i azotowego docierają do powierzchni ziemi. Kwaśne opady przyczyniają się do zakwaszenia gleby i wód powierzchniowych, wywierając szkodliwy wpływ na szatę roślinną, niszczą budowle wykonane najczęściej z wapienia i piaskowca.
Dziura ozonowa to zjawisko ubytku ozonu w atmosferze, związane z zanieczyszczeniem atmosfery związkami reagującymi z ozonem. Związki te to z reguły freony CH3Cl, CCl4, CH3Br tlenki azotu. Produkcja fluorochlorowych pochodnych węglowodorów powoduje, że gazy te dostają cię do atmosfery. Przy powierzchni ziemi i w troposferze zachowują się obojętnie a w stratosferze pod wpływem promieniowania ultrafioletowego uwalnia się atom chloru, będący katalizatorem ozonu. W ten sposób następuje spadek stężenia ozonu i tworzy się tzw. dziura ozonowa. Może odbić się to niekorzystnie na całych systemach ekologicznych, gdzie wyłączenie jednego ogniwa w łańcuchach troficznych spowoduje zachwianie równowagi biologicznej. Wzrost zachorowań na raka skóry i chorobę oczu, uszkodzenie struktur kwasów nukleinowych.
3.Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego
Zanieczyszczenie powietrza następuje w sutek wprowadzania doń substancji stałych, ciekłych lub gazowych w ilościach, które mogą oddziaływać szkodliwie na zdrowie człowieka, klimat, przyrodę, glebę, wodę. Wśród zanieczyszczeń powietrza wyróżnia się:
a)pochodzenia naturalnego powstałe na wskutek wybuchów wulkanów, pożarów lasów, burz piaskowych, huraganów, procesów rozkładu materii org., pyły kwiatów, traw i drzew, które mogą wywoływać alergię, sole przenoszone na duże odległości przez sztormy, pyły kosmiczne.
b)pochodzenia antropogenicznego, związane z działalnością człowieka, np. zakłady produkujące energię elektryczną i cieplną, zakłady przemysłowe, pojazdy mechaniczne, gospodarstwa rolne.
W technologii wymienionych źródeł dominują procesy spalania paliw kopalnych w wyniku czego emitują one duże ilości pyłów SO2, NO, NO2, CO. Zanieczyszczenia atmosfery po opadnięciu na ziemię oddziałują degradująco na glebę i wodę, powodując skażenie całego łańcucha pokarmowego.
Ochrona zasobów wodnych
Polega na:
-stosowanie bezściekowych technologii w produkcji przemysłowej
-napowietrzanie wód stojących
-zamykanie obiegów wodnych w cyklach produkcyjnych i odzysk wody ze ścieków
-utylizacja wód kopalnianych oraz powtórne wtłaczanie tych wód do górotworu
-oczyszczanie ścieków i unieszkodliwianie osadów ściekowych
-przykrywanie jezior czarną folią w celu przerwania produkcji biomasy
-pogłębianie jezior i pobieranie osadów, w których tkwią fosforany
Denitryfikacja
Jest procesem przeciwstawnym do nitryfikacji. Polega ona na redukcji azotanów lub azotynów do azotu N2. przeprowadzona przez bakterie denitryfikujące. Uwalniając wolny azot do atmosfery spełniają one niekorzystną rolę w przyrodzie-zubożają H2O i glebę.
Sukcesja
Sukcesją nazywam proces kierunkowych zmian doprowadzających do stopniowego przekształcania się ekosystemów.
Sukcesja pierwotna-rozpoczyna się na terenie uprzednio nie zajętym przez żadną biocenozę.
Sukcesja wtórna-gdy sukcesja rozwija się na obszarze już zajętym przez inną biocenozę i zastępuje ją.
Homeostaza - reguły, czynniki
Homeostaza w ekosystemie - równowaga dynamiczna pomiędzy 1000 różnych populacji i reducentów. Czynniki homeostatyczne to czynniki regulujące liczebność danej populacji, ustala się wtedy homeostaza.
a)czynniki wewnątrz populacyjne - terytorializm, struktura wiekowa i płciowa, stres, mechanizmy pokarmowe i etologiczne
b)czynniki zewnątrz populacyjne - abiotyczne:
Toksyczność ostra i chroniczna
Rezultatem ostrego zatrucia SO2 - na końcach, brzegach i wzdłuż tworzą się szare żółtawe lub brązowe smugi widoczne po obu stronach. Chroniczne zatrucia wywołują typową chlorozę, zażółknięcie blaszki liściowej. Czułe na SO2 są sosny (zwyczajna, wejmutka).
Zatrucia chroniczne zw. fluoru - na liściach z szerokimi blaszkami wywołują chlorozę nerwów, które przez to stają się dobrze widoczne. Zatrucia ostre wywołują zmiany nekrotyczne liścia biegnące od jego brzegów ku środkowi.
Rozwarstwienie wody w jeziorze
W głębokich jeziorach dochodzi latem do uwarstwienia wody, czyli woda ciepła jest lżejsza i znajduje się w górnej warstwie a chłodna niżej. Warstwy mogą się mieszać dzięki wiatrom, gdy woda się nie miesza jest brak tlenu i zamieranie fauny dennej (pokarmu ryb) a warstwy górne cierpią na brak biogenów. Jesienią woda się ochładza i znika uwarstwienie, woda się dobrze miesza, następuje wyrównanie tlenu i biogenów w wodzie. Na wiosnę produktywność jest niska. W jeziorze występują 3 strefy: litoral, pelagial, bentos.
Sozologia
To nauka zajmująca się problemami ochrony przyrody i jej zasobów, m.in. w celu zapewnienia trwałości ich użytkowania. Termin zaproponował polski uczony geolog W Goetel w 1965 r. Po raz pierwszy termin ten użyto w 1966.
Biomonitoring
Daje skuteczny obraz środowiska, rozwija się na bazie obserwacji tolerancji badanego środowiska. Biominitoring wykonuje się w ekosystemach lądowych słodkowodnych i morskich.
Co współżyje z korzeniami olchy
Promienice
Rozwój zrównoważony
Filozofia, która opiera się na 3 filarach:
Ekonomicznym (gospodarczym)-w trakcie rozwoju środowiska wybieramy takie rozwiązania by jak najmniej degradowało środowisko.
Ekologicznym-ma być prośrodowiskowy.
Społecznym- zapewnia wzrost dobrobytu i podnoszenie poziomu życia. Prowadzi do poprawy jakości środowiska i gospodarowania zasobami naturalnymi w sposób racjonalny i trwały. Realizuje idee sprawiedliwości społecznej dla przyszłych pokoleń.
Działanie zrównoważone na co dzień - oszczędzanie energii, wody, gospodarowanie odpadami aby jak najmniej ich powstawało i żeby jak najmniej były one przerabiane, działanie na co dzień sprzyja ochronie środowiska.
Środowisko przybrzeżne
Środowisko przybrzeżne - litoral
Litoral - w dużych i głębokich jeziorach strefa litoralna jest niewielka w porównanie z całą powierzchnią. Wyróżniamy tu:
-strefę roślin bagiennych
-strefę roślin wynurzonych
-strefę roślin o liściach pływających
-strefę roślin zanużonych
substancje wchodzące w sklad org.
Mikroelementy
Makroelementy
Zw. chemiczne - nieorg. (woda, sle.min.); org (sacharozy, lipidy, bialka, kw.nukleinowe, barwniki, garbniki)
Smog
Londynski- powt.gl. w wyniku spalania C, charakteryzuje się wysoką konrentracją sadzy, H, siarki i H węgla. Działa na org. Parząco o poraża drogi oddechowe)
Los Angeles-tworzy się glo. Ze spalin samochodow, zawiera weglowodory, H.azotu, czad. Atakuje drogi oddechowe.
Rozwój zrównoważony
Filozofia, która opiera się na 3 filarach:
Ekonomicznym (gospodarczym)-w trakcie rozwoju środowiska wybieramy takie rozwiązania by jak najmniej degradowało środowisko.
Ekologicznym-ma być prośrodowiskowy.
Społecznym- zapewnia wzrost dobrobytu i podnoszenie poziomu życia. Prowadzi do poprawy jakości środowiska i gospodarowania zasobami naturalnymi w sposób racjonalny i trwały. Realizuje idee sprawiedliwości społecznej dla przyszłych pokoleń.
Działanie zrównoważone na co dzień - oszczędzanie energii, wody, gospodarowanie odpadami aby jak najmniej ich powstawało i żeby jak najmniej były one przerabiane, działanie na co dzień sprzyja ochronie środowiska.
Kwaśne deszcze
Przyczyną powstawania są tlenki azotu, które pochodzą z komunikacji, tlenki siarki z przemysłu. W obecności wody w powietrzu te tlenki przekształcają się w kwas azotowy i siarkowy opadając powodują degradację życia biologicznego, erozję urządzeń i straty ekonomiczne. Są spowodowane przez czynniki naturalne, np. wybuchy wulkanów.
Niebezpieczeństwo reakcji jakim podlegają tlenki azotu w obecności węglowodorów i światła wytwarza się ozon. Tworzy się niebezpieczny PAN-azotan peroksycetylenu. Ich łączne działanie jest bardziej szkodliwe niż osobno (często występują razem).
Dziura ozonowa
Jej przyczyną są freonu. Ich duże ilości w górnej warstwie atmosfery pod wpływem promieni UV rozkładają się głównie na chlor, który niszczy warstwę ozonową. Niszczenie warstwy ozonowej jest powodowane przez freony (1) i (2), tlenki azotu, 4-chlorek węgla, chlorek metylowy. Skutki: katarakta oczna, starzenie, zanik szeregu mikroorganizmów, przy spadku O2 o 10% zapadalność na wyżej wymienione choroby wzrasta o 50-90%, wzrost efektywnej dawki UV o 2% (przy spadku ozonu o 10%) wzrasta liczba zachorowań na raka skóry o 4%, raka śluzówki o 6%.
Myśleć globalnie a działać lokalnie
Działać lokalnie tzn. działać na swoim terenie, chronić środowisko we własnym mieście i okolicach, natomiast globalnie to współpracować w szerszym kręgu dla całego społeczeństwa i dla świata.
Rok powstania sozologii
XXw, 60 lata
Kwasy jako są...?
Egzogenne z pożywieniem.
Strefa przybrzeżna
Litoral
Strefa przydenna
Bentos
Co wydarzyło się w Londynie w 1952
„Czary dzień”, mgła przemysłowa, smog spowodował śmierć 4000 osób.
Protokół w Kioto
W sprawie ograniczenia emisji gazów cieplarnianych do atmosfery.
Jakie organizmy rozkładają ścieki
Bakterie tlenowe i beztlenowe
Znaczenie lasu tropikalnego
Biom zajmujący pierwotnie 1,5mld ha, charakteryzuje się niezwykłym bogactwem i różnorodnością gatunków roślin i zwierząt. Drzewa poszczególnych gat. występują nielicznie w dużym rozproszeniu. Japonia jest największym konsumentem tropikalnego drewna. Są zdolne do asymilacji dużych ilości CO2, regulują zasoby wodne, przemieszczanie się mas powietrza. Człowiek wycina te lasy na produkcję mebli.
Smog
Alarm smogowy jest ogłaszany w wielu miastach gdy warunki atmosferyczne i nasilenie ruchu samochodów zbiegają się w czasie. Najbardziej zatrute miasto to Meksyk-poziom smogu przekracza normy w ciągu 312 dni w roku. W okresie letnim skupiona masa budynków i ulic skumuluje promieniowanie słonecznie w dzień i w wypromieniowuje wieczorem. Po zachodzie słońca przy bezchmurnej pogodzie różnice temp. mogą wynosić 5-10st C.
Homeostaza - reguły, czynniki
Homeostaza w ekosystemie - równowaga dynamiczna pomiędzy 1000 różnych populacji i reducentów. Czynniki homeostatyczne to czynniki regulujące liczebność danej populacji, ustala się wtedy homeostaza.
Czynniki:
Środowiskowe, zewnątrz populacyjne
abiotyczne - zmiany temperatury, wilgotności, nasłonecznienia, katastrofy, drastyczne działanie czynników-pożar, powódź itp.
Biotyczne - drapieżnik, pasożyt, choroba, konkurent, symbioza, komensalizm.
Działają niezależnie od liczebności populacji.
Wewnątrz populacyjne
Terytorializm, struktura wiekowa i płciowa, mechanizmy pokarmowe.
Działają zależnie od liczebności populacji.
Bioróżnorodność
Zróżnicowanie całej flory, która nas otacza. Jest efektem bilansu między powstawaniem nowych gatunków i zjawiskiem ekstynkcji, czyli wymierania gatunków (99,9% gatunków, które kiedyś się pojawiły już nie istnieje). Tempo ekstynkcji zależy od człowieka, gdy człowiek nie narusza jej przebiegu odbywa się ona w sposób naturalny. Przyjmuje się, że w ciągu dnia ginie 1 gatunek. Znamy ok. 2,5 mln gatunków zwierząt, leczy przyjmuje się, że otacza nas ok. 10mln gatunków.
Toksyczność ostra LD50
Szkodliwe zmiany w organizmach testowych, które już po krótkim czasie eksplozji do 96godz. mogą doprowadzić do zaburzeń czynności fizjologicznych i śmierci.
Organizm synantropijny
Organizmy towarzyszące człowiekowi (sroki, przkrzywa).
Organizm oligostermiczny
Organizm realizujący się w wąskim zakresie ale w niskich wartościach czynnika, np. niedźwiedź polarny.
Organizm polistenotermiczny
Gatunek realizujący się w wąskim zakresie ale zlokalizowany w wysokich wartościach danego czynnika temp.
Organizm stenoermiczny
Ma wąską tolerancję