INSTRUKCJA BEZPIECZNEJ PRACY
WYŻARZANIE POŁĄCZEŃ SPAWANYCH
I. Podstawowe czynności pracownika przed rozpoczęciem pracy
Pracownik powinien:
Pracę rozpoczynać punktualnie, będąc wypoczętym, trzeźwym, właściwie ubranym i zabezpieczonym przed szkodliwym działaniem na organizm ludzki niebezpiecznych czynników powstających podczas operacji wyżarzania (ubranie robocze, fartuch. buty i rękawice ochronne odporne na wysokie temperatury, nakrycie głowy, okulary).
Wysłuchać zawodowego instruktażu na temat bezpiecznego obsługiwania pieca do wyżarzania połączeń spawanych w danym dniu roboczym, udzielonego przez bezpośredniego przełożonego.
Upewnić się, że obsługiwany piec jest we właściwym, dobrym stanie technicznym.
Posiadać pełne rozeznanie na temat techniczno-technologicznego działania pieca, jego elementów zasadniczych.
Przy właściwej znajomości rodzajów połączeń spawanych, każdorazowo, przed rozpoczęciem wyżarzania sprawdzić przedmioty, które mają być poddane takiej obróbce, pod względem ich odpowiedniego przygotowania.
Przygotować odpowiednio stanowisko do wykonania otrzymanego zadania:
Właściwie oświetlić miejsce pracy.
Przedmioty przeznaczone do wyżarzania uszeregować według kolejności do podgrzewania.
Usunąć ze stanowiska wszystkie zbędne przedmioty, utrudniające realizację pracy.
Właściwie oznakować (znakami informacyjnymi i ostrzegawczymi) teren obsługiwania pieca.
Zapewnić, aby na stanowisku nie przebywały osoby postronne.
Sprawdzić przygotowane materiały do podgrzewania pod względem ich ilości, ułożenia itp.
Przedyskutować ze swoim bezpośrednim przełożonym bezpieczny przebieg realizacji zadania.
Upewnić się, że uruchomienie procesu podgrzewania nie spowoduje zagrożeń dla siebie i otoczenia.
Wszystkie przewidywane lub spostrzeżone zagrożenia na stanowisku roboczym, natychmiast zgłosić swojemu bez pośredniemu przełożonemu, celem ich szybkiego usunięcia, a po upewnieniu się, że zostały one zlikwidowane, przystąpić do wykonywania pracy.
II. Czynności pracownika podczas realizowania pracy
Pracownik powinien:
Wykonywać otrzymaną pracę w sposób bezpieczny, zgodnie z określonymi wymogami technologicznymi, nie stwarzając żadnych zagrożeń dla siebie, współpracowników i otoczenia.
Zapewnić, aby na stanowisku roboczym zawsze były zachowane: ład, porządek, czystość.
Ściśle przestrzegać rygorów obowiązujących przy obróbce cieplnej, uwidocznionych w procesach technologicznych, podczas podgrzewania (wyżarzania) połączeń spawanych.
Piece, w których dokonuje się operacji podgrzewania, obsługiwać dokładnie według ich DTR (Dokumentacji Techniczno-Ruchowej) podanej przez ich producenta.
Każdy załadunek i rozładunek pieca, dokonywać pod nadzorem swojego bezpośredniego przełożonego lub wyznaczonego przez niego pracownika.
Przedmioty do wyżarzania ustawiać w piecu w sposób stabilny, gwarantujący ich bezpieczny wyładunek.
Przestrzegać zasad kolejności czynności załadunku i rozładunku przedmiotów do pieca, każdorazowo omawiać ze swoim bezpośrednim przełożonym, dla eliminacji ewentualnych zagrożeń podczas dokonywania tych niebezpiecznych operacji.
Zapewnić, aby podczas ogrzewania i w czasie stygnięcia obiektów poddanych wyżarzaniu odprężającemu, temperatura we wszystkich jego częściach była jednakowa.
Ze względu na to, że czas nagrzewania przedmiotu oraz szybkość spadku temperatury podczas stygnięcia zależą od rodzaju i grubości metalu spawanego, ściśle przestrzegać rygorów ujętych w technologii i kontrolować poprawność przebiegu całej operacji.
Przy spawaniu bardzo grubych blach (np. 100 mm), aby uniknąć zbędnych naprężeń, stosować tzw. międzyoperacyjne wyżarzanie odprężające, po wykonaniu spoiny na określonej części grubości.
Dla polepszenia i ujednorodnienia struktury metalu w złączach spawanych, wykonuje się wyżarzanie normalizujące całego przedmiotu spawanego, które stosować można tylko wyjątkowo w konstrukcjach silnie obciążonych podczas ich pracy np. w kotłach wysokoprężnych czy innych zbiornikach.
Zapewnić, aby czas nagrzewania i wyżarzania oraz temperatura (dla stali zwykłych ok. 900°C) czy szybkość stygnięcia, były bardzo dokładnie ustalone i utrzymane, zależnie od rodzaju stali.
Wyżarzanie miejscowe złącza za pomocą grzejników elektrycznych czy gazowych, stosowane np. przy spawaniu rurociągów parowych, stosować tylko wtedy, gdy warunki obróbki cieplnej (czas, temperatura) można ściśle określić, a zabiegi i pomyślne wyniki zostały potwierdzone doświadczalnie.
Dla wyrównania naprężeń wewnętrznych przy napawaniu np. zwykłych czopów czy walców, kolejne ściegi układać na przeciwległych punktach obwodu i koniecznie wyżarzać przedmioty po dokonanej operacji napawania w celu uniknięcia niekorzystnych zmian struktury w materiale i wyrównania naprężeń własnych.
Przy zgrzewaniu punktowym stali węglowych twardych i stopowych skłonnych do hartowania, zabezpieczać je przed zbyt gwałtownym studzeniem przez elektrody, które są chłodzone wodą, poprzez operacje wyżarzania, które zabezpiecza zgrzeinę i metal rodzimy przed zbyt szybkim stygnięciem przy zwiększonym docisku.
Przedmioty wyżarzone układać na właściwym miejscu odkładczym, zgodnie z przepisami określonymi odrębnymi ustaleniami.
Każdy wypadek przy pracy natychmiast zgłaszać swojemu bezpośredniemu przełożonemu, poszkodowanym udzielić pierwszej pomocy.
Z chwilą zaistnienia wypadku przy pracy, pozostawić miejsce jego powstania (w miarę możliwości) w takim stanie, w jakim wypadek się wydarzył, aż do czasu przybycia zespołu powypadkowego.
W przypadku jakichkolwiek wątpliwości co do właściwego, fachowego i bezpiecznego wykonywania operacji wyżarzania połączeń spawanych, zwrócić się do swojego bezpośredniego przełożonego o wytyczne i wskazówki do dalszego postępowania.
III. Czynności zakazane pracownikowi
Pracownikowi wyżarzającemu połączenia spawane zabrania się:
Stosowania niebezpiecznych metod pracy, stwarzających zagrożenia wypadkowe dla siebie i współpracowników.
Nie przestrzegania rygorów obowiązującego procesu technologicznego (obróbki cieplnej), co może doprowadzić do złego i niewłaściwego wykonania określonej operacji wyżarzania.
Pozostawiania, nawet przez stosunkowo krótki okres czasu, stanowisko pieca bez obsługi i nadzoru.
Obsługiwania dźwignicy przy przemieszczaniu ciężkich przedmiotów, nie mając dla tych celów odpowiednich uprawnień i przeszkolenia.
Tolerowania, aby podczas trwania operacji wyżarzania, wokół pieca znajdowały się osoby postronne.
Wykonywania prac wyżarzania połączeń spawanych, zgrzewanych, napawanych itp. bez specjalnego przeszkolenia.
Lekceważenia zagadnień związanych z urządzeniami elektrycznymi, co może doprowadzić do porażenia prądem.
Usuwania jakichkolwiek napisów informacyjnych czy ostrzegawczych.
Niebezpiecznego systemu ładowania przedmiotów do wyżarzania w piecu (niedbałe ustawianie materiałów).
Tolerowania, aby wokół stanowiska leżały zbędne przedmioty czy materiały, utrudniające obsługę pieca.
Nie zapewnienia na stanowisku, podczas przebiegu procesu obróbki cieplnej, odpowiednich warunków pracy i otoczenia.
Obsługiwania pieca będąc pod wpływem działania alkoholu lub środków odurzających.
Brania udziału w niebezpiecznych "zabawach" czy "żartach", stwarzając zagrożenia wypadkowe dla siebie lub inne dla otoczenia.
IV. Czynności pracownika po zakończeniu pracy
Pracownik powinien:
Przekazać wszystkie wyczerpujące informacje dotyczące stanu zaawansowania operacji wyżarzania, swojemu zmiennikowi.
Uporządkować całe stanowisko robocze wokół pieca.
Odpowiednio ułożyć wyżarzone przedmioty, aby nie stworzyły żadnych zagrożeń dla otoczenia.
Upewnić się, że przekazywane stanowisko zmiennikowi nie stworzy dodatkowych zagrożeń.
Stanowisko opuścić zgodnie z obowiązującymi rygorami Regulaminu Pracy.
V. Uwagi dodatkowe
Pracownik powinien:
Zawsze dbać o higienę osobistą i schludny wygląd.
Wiedzieć, że operacje wyżarzania połączeń spawanych, napawanych czy zgrzewanych są bardzo odpowiedzialne i niebezpieczne, a w zależności od celu żarzenia muszą być wykonywane zgodnie z wymogami procesu technologicznego (obróbki cieplnej).
Posiadać znajomość operacji wyżarzania jako rodzaju obróbki cieplnej, polegającej na nagrzaniu materiału do żądanej temperatury, wygrzaniu w tej temperaturze i powolnym studzeniu (chłodzeniu), a zależnie od temperatury wyżarzania, sposobu studzenia oraz celu zabiegu, rozróżnia się wyżarzanie: ujednorodniające, normalizujące, zupełne, niezupełne, izotermiczne, zmiękczające, rekrystalizujące, odprężające, grafityzujące.
Przestrzegać wszystkie wyżej podane zasady i przepisy, gdyż ich nie stosowanie może spowodować różne błędy przy realizacji operacji cieplnych.
W przypadku zaistnienia sytuacji nie wymienionych w wyżej podanej instrukcji, przy fachowej i bezpiecznej obsłudze pieców do wyżarzania połączeń spawanych, napawanych czy zgrzewanych, zwrócić się do swojego bezpośredniego przełożonego o dodatkowy instruktaż dla możliwości właściwego postępowania przy realizacji otrzymanego zadania.
W razie zaistnienia wypadku
Udzielić poszkodowanemu pierwszej pomocy.
W razie potrzeby wezwać pomoc lekarską.
Powiadomić przełożonych.
W przypadku znalezienia się wobec bezpośredniego niebezpieczeństwa pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy (zachowuje wtedy prawo do wynagrodzenia, nie może jednak odmówić podjęcia innej równorzędnej pracy, gdy niezwłoczne usunięcie zagrożenia nie jest możliwe).
Specjalista ds. BHP
.............................
5