INSTRUKCJA BEZPIECZNEJ PRACY

KOTŁOWNIA NA PALIWO GAZOWE

I. Wymagania dotyczące obiektów i pomieszczeń kotłowni

Paliwo gazowe odznacza się wyjątkowymi zaletami, z których najważniejsze jest łatwość i dokładność regulacji i możność pełnej automatyzacji procesu spalania. Duża sprawność procesu spalania oraz uzyskiwanie wysokich temperatur stanowią dodatkowe poważne zalety użycia gazu do spalania w kotłach ciepłowniczych. Wadami gazu jako nośnika energii jest jego wybuchowość oraz własności trujące. Dlatego przy spalaniu gazu należy stosować skomplikowane i kosztowne urządzenia zabezpieczające.

1. Kotłownie wolno stojące lub wbudowane, powinny być wykonane z materiałów ognioodpornych.

2. Wysokość pomieszczenia kotłowni w świetle nie powinna być mniejsza niż:

1. 2,10 m w kotłowni o mocy cieplnej do 70kW.

2. 2,40 m w kotłowni o większej mocy cieplnej.

3. Szerokość użytkowa schodów, znajdujących się w kotłowni, nie powinna być mniejsza od 1 metra bez względu na wielkość kotłowni.

Wejścia, drzwi i okna

1. Wejście do kotłowni należy sytuować w zewnętrznej części budynku. Aby zapewnić ochronę personelu przy opuszczaniu kotłowni w razie ewentualnej awarii, zejścia oraz wejścia do kotłowni nie powinny znajdować się blisko dużego okna.

2. Kotłownia nie może mieć otwartego połączenia z pomieszczeniami, w których ludzie przebywają przez dłuższy czas.

3. Pomieszczenie kotłowni należy wyposażyć w otwory okienne, pole powierzchni tych otworów nie powinno być mniejsze niż 2,5m² na 100m³ kubatury pomieszczenia kotłowni.

Wentylacja

1. Wentylacja winna zapewnić doprowadzenie do kotłowni powietrza w ilości niezbędnej do prawidłowego przebiegu procesu spalania gazu oraz odprowadzenie z pomieszczenia wydzielających się zanieczyszczeń.

2. Układ otworów nawiewnych i wywiewnych musi zapewniać równomierną wentylację pomieszczeń (bez "martwych" przestrzeni).

3. Otwory nawiewne powinny być zawsze otwarte w pełnym przekroju.

4. W kotłowni z kominem o ciągu grawitacyjnym stosowanie mechanicznej wentylacji wyciągowej jest niedozwolone.

5. Kotłownię opalaną gazem trzeba wyposażyć przynajmniej w jeden otwór nawiewny, umieszczony w ścianie zewnętrznej, nie wyżej niż 0,5m nad podłogą. Powietrze może być nawiewane kanałem pionowym znad dachu budynku.

6. Kotłownia na paliwo gazowe powinna mieć przynajmniej jeden otwór wywiewny umieszczony w tej samej ścianie co otwór nawiewny.

7. Otwory wywiewne należy umieszczać możliwie blisko stropu.

8. Stosowanie pionowych kanałów wywiewnych w ścianie wewnętrznej jest dopuszczalne w przypadku ustawienia kotłów przy ścianie zewnętrznej.

9. W kotłowniach wyposażonych w kotły z zamkniętą komorą spalania (w których w czasie eksploatacji może panować nadciśnienie w komorze spalania, powietrze dostarczane jest przez wentylator) dopuszcza się stosowanie mechanicznej wentylacji.

10. Wentylacja wywiewna powinna zapewniać 3 - 5 krotną wymianę powietrza w pomieszczeniu kotłowni wciągu godziny.

Oświetlenie

1. Pomieszczenie kotłowni powinno być wyposażone w sztuczne oświetlenie ogólne o średnim natężeniu nie mniejszym niż 150Lx.

2. Oświetlenie powinno umożliwiać właściwy nadzór i konserwację aparatury pomiarowej i regulacyjnej kotła, palników, armatury oraz kanałów spalinowych.

3. Powinno być przewidziane co najmniej jedno gniazdo wtykowe do światła o napięciu nie większym niż 24V.

Urządzenia i instalacje elektryczne

1. W kotłowniach opalanych gazem, urządzenia i instalacje elektryczne powinny odpowiadać wymaganiom jak dla pomieszczeń o zagrożeniu wybuchowym.

2. Wyłącznik główny, przeznaczony do odcięcia dopływu energii elektrycznej do wszystkich pomieszczeń związanych z kotłownią, należy umieścić poza kotłownią w miejscu łatwo dostępnym, nie narażonym na skutki pożaru lub wybuchu.

Urządzenia wodno - kanalizacyjne

1. Kotłownia opalana gazem powinna być wyposażona w urządzenia wodno -kanalizacyjne.

2. Kratki kanalizacyjne należy umieszczać w miejscu łatwo dostępnym.

3. Studzienki kanalizacyjne powinny być zasyfonowane.

Pomieszczenia kotłowni

1. W kotłowniach wbudowanych, opalanych gazem, a zlokalizowanych w piwnicach budynku, nie ma obowiązku wydzielania pompowni. Pompy można instalować w pomieszczeniu obsługi.

2. Kotłownie wbudowane, zlokalizowane na poddaszu, powinny mieć oddzielne pomieszczenia pompowni zlokalizowane w podziemiu budynku.

3. W kotłowniach wolno stojących należy przewidzieć oddzielne pomieszczenia na kotły, pompy i obsługę.

Ustawienie kotłów

1. Kotły należy ustawiać jak najbliżej przewodów kominowych. Czołowe powierzchnie kotłów powinny znajdować się naprzeciwko zewnętrznej ściany wyposażonej w otwory okienne.

2. Odległość między powierzchnią czołową kotła a przeciwległą ścianą musi zapewniać:

1. Swobodny dostęp do palników.

2. Możliwość wymiany palników.

3. Funkcjonalność dróg komunikacyjnych.

3. Odległość między otworem paleniska a przeciwległą ścianą powinna być co najmniej o 0,5m większa niż długość kotła, nie mniejsza jednak niż 1,5m.

4. Odległość tylnej i bocznych ścian kotłów od ściany kotłowni oraz odległość między kotłami nie powinny być mniejsze niż 0,6m.

5. Odległość ścian kotła od elementów drewnianych oraz innych łatwo zapalnych części budynku powinna wynosić co najmniej:

1. 0,3m od części otynkowanych lub w inny równorzędny sposób, zabezpieczonych od ognia i wysokiej temperatury.

2. 0,6m od części łatwo zapalnych, nie zabezpieczonych od ognia i wysokiej temperatury.

Techniczne wyposażenie kotłowni

1. Kotły opalane gazem muszą spełniać wymagania przepisów Urzędu Dozoru Technicznego oraz odpowiadać wymaganiom Polskich Norm i przepisów bhp.

2. Kotły gazowe dzielą się na:

1. Kotły z otwartą komorą spalania, w której panuje podciśnienie przez cały czas pracy kotła; powietrze konieczne do spalania gazu dopływa do komory spalania na skutek istnienia tego podciśnienia.

2. Kotły z zamkniętą komorą spalania, w której podczas eksploatacji może panować nadciśnienie lub podciśnienie, powietrze konieczne do spalania gazu dostarczane jest do komory spalania przez wentylator podmuchowy.

3. Kotły z otwartą komorą spalania powinny mieć urządzenie umożliwiające regulację ciągu. Spalanie gazu w palenisku kotła musi być zupełne i całkowite. Stężenie tlenku węgla w suchych spalinach nie może przekraczać 0,1%.

4. Każdy kocioł opalany gazem powinien być wyposażony w odpowiednio zabezpieczone wzierniki umieszczone w dogodnych i bezpiecznych dla obsługi miejscach. Mają one umożliwiać obserwację płomienia w czasie pracy palnika.

Palniki gazowe

1. Konstrukcja i wykonanie palników muszą zapewniać uzyskanie założonej mocy cieplnej przy spalaniu gazu w ustalonym przedziale ciśnienia. Pod względem zasady działania palniki gazowe dzielą się na: palniki dyfuzyjne, iniektorowe oraz palniki wentylatorowe (z nadmuchem).

2. Każdy palnik powinien być zaopatrzony w zawór odcinający uruchamiany ręcznie.

3. Zawór ten należy umieszczać przed urządzeniami regulującymi pracę palnika.

4. Palnik lub palniki każdego kotła muszą być wyposażone w automatyczne zawory zabezpieczające, zamykające dopływ gazu w przypadku zakłóceń pracy kotła lub palnika.

5. Ze względu na wyposażenie regulacyjne sterowania i zabezpieczania, palniki dzielą się na: automatyczne i półautomatyczne.

6. Automatyczne palniki są wyposażone w samoczynnie działające urządzenia: zapłonowe, nadzorujące płomień, sterujące i regulacyjne. Każdorazowe włączenie i wyłączenie palnika następuje bez udziału obsługi.

7. Półautomatyczne palniki zapala się ręcznie. Wyposażone są w urządzenia nadzorujące płomień, sterujące i regulacyjne. Wyłącza się je automatycznie.

Urządzenia zabezpieczające

1. Zadaniem urządzeń zabezpieczających jest odcięcie dopływu gazu do palników w przypadkach powstania zakłóceń uniemożliwiających normalną pracę względnie rozruch kotła. W skład urządzeń zabezpieczających wchodzą:

1. Urządzenia do nadzoru płomienia przekazujące do urządzeń sterujących impuls wywołany zanikiem lub oderwaniem płomienia.

2. Urządzenia do nadzoru ciśnienia lub temperatury, niedoboru gazu lub powietrza.

3. Urządzenia sterujące uruchamiające, regulujące i wyłączające palniki wg zadanego programu.

4. Ograniczniki wyłączające palnik przy trwałym osiągnięciu nastawionej wartości granicznej.

5. Niezależnie od siebie działające automatyczne zawory zabezpieczające.

2. Układ zabezpieczający powinien uniemożliwić dopływ gazu do palnika lub palników w następujących przypadkach:

1. Przy nieczynnym urządzeniu zapłonowym lub jego nieskutecznym działaniu.

2. Przy niesprawnym działaniu regulatora temperatury lub ciśnienia.

3. Zadaniem układu zabezpieczającego jest odcięcie dopływu gazu do palnika lub palników w następujących sytuacjach:

1. Przy zgaśnięciu zapalacza.

2. Przy zgaśnięciu płomienia w palniku głównym.

3. Przy przerwie w dopływie gazu lub spadku jego ciśnienia poniżej 90% dolnej wartości nominalnej.

4. Przy zaniku dopływu powietrza.

5. Przy zaniku podciśnienia w przewodzie kominowym.

6. Przy zaniku napięcia lub przerwach w połączeniach elektrycznych obwodu sterowania.

7. Przy obniżeniu się poziomu wody poniżej dolnej dopuszczalnej granicy w kotle parowym lub w otwartym naczyniu zbiorczym kotłów wodnych.

8. Przy przekroczeniu górnej granicy wartości temperatury wody lub ciśnienia pary.

4. Konstrukcja urządzeń zabezpieczających powinna uniemożliwiać otwarcie dopływu gazu do palnika lub palników przed przedmuchaniem komory spalania kotła. W przypadku palników wentylatorowych, przedmuchiwać wolno przy maksymalnej wydajności wentylatora.

5. Kotły z palnikami dyfuzyjnymi i iniektorowymi przedmuchiwać należy przy całkowicie otwartej zasuwie na przewodzie spalinowym kotła.

Instalacja gazowa

1. W instalacjach o nominalnej mocy cieplnej (ponad 46kW) należy na przewodzie gazowym, zasilającym kotłownie, zamontować zawór lub kurek uruchamiany ręcznie, odcinający dopływ gazu do kotłowni. Trzeba je instalować na zewnątrz pomieszczenia kotłowni.

2. Na przewodzie doprowadzającym gaz do kotłowni powinien być zainstalowany filtr lub osadnik zanieczyszczeń. Przewody zasilające poszczególne kotły należy tak prowadzić, aby nie utrudniały obsługi kotłów. Na przewodach tych powinny być zainstalowane manometry oraz zawory odcinające. Przed każdym palnikiem instalować: zawory odcinające, regulator ciśnienia gazu zapewniający regulację jego ciśnienia.

3. Każdy kocioł powinien być wyposażony w instalację do przedmuchiwania rurociągów gazowych. Instalację do przedmuchiwania należy wyposażyć w zawory odcinające. Wylot instalacji przedmuchiwania powinien być wyprowadzony ponad dach kotłowni lub budynku, w którym znajduje się kotłownia. Minimalna wysokość wyprowadzenia ponad dach wynosi 2m.

II. Postanowienia ogólne BHP

Warunki dopuszczenia pracownika do pracy:

1. Ukończone 18 lat (młodociany w ramach praktycznej nauki zawodu tylko pod nadzorem instruktora).

2. Przejście odpowiedniego instruktażu zawodowego, zapoznanie się z instrukcją obsługi, przeszkolenie bhp i ppoż.

3. Stan zdrowia odpowiedni do wykonywanej pracy potwierdzony świadectwem wydanym przez uprawnionego lekarza.

4. Posiadanie wymaganych predyspozycji psychicznych i fizycznych.

5. Ubrany w odzież roboczą przewidzianą dla danego stanowiska w zakładowej tabeli norm odzieży roboczej i rękawice robocze.

6. Przy obsłudze maszyn z ruchomymi elementami nie można pracować w odzieży z luźnymi (zwisającymi) częściami jak np. luźno zakończone rękawy, krawaty, szaliki poły, oraz bez nakryć głowy okrywających włosy.

III. Podstawowe czynności przed rozpoczęciem pracy

Pracownik powinien:

1. Sprawdzić czy na drzwiach do kotłowni zawieszona jest tabliczka z napisem zabraniającym wchodzenia i przebywania w kotłowni osobom nie upoważnionym.

2. Przewietrzyć pomieszczenie kotłowni i kocioł.

3. Sprawdzić prawidłowość działania oświetlenia tak zasadniczego jak i awaryjnego.

4. Wpisać do „książki zmian” swoje uwagi na temat przygotowania kotła do rozpalenia.

IV. Zasadnicze czynności podczas obsługi kotła

Pracownik powinien:

1. Kocioł wodny napełnić wodą aż do przelania się wody a kocioł parowy do poziomu zaznaczonego na wodowskazie.

2. Rozpalać ogień w kotle powoli, po upewnieniu się że jest on prawidłowo napełniony wodą.

3. Sposób uruchamiania kotła oraz szybkość wzrostu parametrów dostosować do wielkości określonych w instrukcji eksploatacji.

4. Dostosowywać ilość dostarczanego opału do aktualnie potrzebnego ciepła.

5. Awaryjnie wyłączać kocioł jedynie w wypadku stwierdzenia pożaru w pomieszczeniu, pęknięcia w instalacji i zaistnienia przecieków lub pęknięcia kotła.

6. Ponowne napełnienie kotła wodą jest dopuszczalne dopiero po usunięciu przyczyny awarii kotła i jego powolnym wystudzeniu.

7. Stale obserwować manometry i inne instrumenty pomiarowe, informujące o poprawnym działaniu kotła.

8. Pracę palacza wykonywać stosując właściwe środki ochrony osobistej.

9. Każdy zaistniały wypadek przy pracy zgłaszać swojemu przełożonemu i w miarę możliwości inspektorowi BHP.

V. Czynności po zakończeniu pracy

Pracownik powinien:

1. Poinformować zmiennika o prawidłowości działania kotła lub o zauważonych mankamentach w jego działaniu.

2. Posprzątać swoje stanowisko pracy.

VI. Czynności zakazane w kotłowni

Pracownikowi zabrania się przede wszystkim:

1. Pobieranie wody dla różnych celów przez kurki spustowe.

2. Uruchamianie kotłów mających uszkodzone urządzenia kontrolne lub zabezpieczające.

3. Umieszczanie w kotłowni łóżek lub innego sprzętu do spania.

4. Spania lub wypoczywania w pozycji leżącej na terenie kotłowni.

5. Wpuszczania do pomieszczeń kotłowni osób postronnych lub zezwalanie, aby te osoby obsługiwały kotły.

6. Opuszczania stanowiska pracy bez ważnych przyczyn i bez powiadomienia o tym fakcie przełożonych.

7. Używania lamp przenośnych o napięciu większym niż 24V.

8. Tarasowania przejść i dróg ewakuacyjnych na terenie kotłowni i przed budynkiem.

9. Przechowania w kotłowni materiałów łatwopalnych i wybuchowych.

10. Przekazywania zmiany podczas awarii kotła lub innych urządzeń bez doprowadzenia ich do stanu normalnego.

11. Stosowania niebezpiecznych metod pracy, stwarzających zagrożenie dla zdrowia oraz życia swojego i współpracowników.

VII. Uwagi dodatkowe

1. Drzwi od kotłowni muszą być wyposażone w zamek typu „rolkowego” który zapewnia możliwość otwarcia drzwi pod naciskiem ciała.

2. Kotły z paleniskami na paliwa gazowe powinny być wyposażone w: zawór odcinania dopływu gazu umiejscowiony poza budynkiem kotłowni, zawór odcinający dopływ gazu zamocowany tuż przed palnikami, sygnalizator akustyczny lub optyczny odcięcia dopływu gazu, instalację usunięcia gazu z instalacji oraz w instalację rozpałkową.

3. Kotłownia z naturalnym ciągiem spalin nie może być wyposażona w wentylatory nawiewu lub wyciągu powietrza z pomieszczeń kotłowni.

4. Kotłownia musi być wyposażona w oświetlenie awaryjne, działające w czasie ewentualnych przerw w dopływie prądu elektrycznego.

5. Wszystkie zawory muszą być opisane: kierunki przepływu i nazwa czynnika przepływającego.

6. Jeżeli podczas palenia zabraknie wody w kotle, nie wolno do niego dolewać świeżej wody, lecz jak najszybciej przerwać dopływ paliwa i po ostudzeniu kotła dopełnić go wodą. Dolewanie wody do rozpalonego kotła może spowodować pęknięcie kotła.

7. Kotłownia musi być wyposażona w sprzęt przeciwpożarowy, instrukcję ppoż. oraz aktualną instrukcję bezpiecznej obsługi kotłów.

8. Kotła nie wolno uruchamiać w wypadku:

1. Niesprawnych układów zabezpieczeń i zaworów bezpieczeństwa.

2. Niesprawnego działania wodowskazów.

3. Niesprawnego układu automatycznej regulacji poziomu wody w kotle.

4. Nieprawidłowego działania aparatury pomiarowej i regulującej temperaturę wody.

5. Niesprawnej sygnalizacji awaryjnej i technologicznej.

9. W razie pojawienia się zapachu gazu należy zamknąć główny zawór gazu, otworzyć drzwi i okna w celu wywietrzenia pomieszczenia oraz powiadomić pogotowie gazowe.

10. W przypadku innych zagrożeń należy natychmiast zamknąć główny zawór gazu i wyłączyć urządzenie spod napięcia.

11. W celu zapobieżeniu uszkodzeniom kotła należy wykluczyć zanieczyszczenie powietrza używanego do spalania oraz raz do roku poddać kocioł czyszczeniu i przeglądowi przez upoważnioną osobę.

W przypadku powstania pożaru należy

1. Ostrzec osoby znajdujące się w obrębie zagrożenia.

2. Wyłączyć zasilanie budynku w energię elektryczną i odciąć dopływ gazu.

3. Zaalarmować straż pożarną.

4. Powiadomić przełożonych o pożarze.

5. Podjąć decyzję o ewakuacji ludzi.

6. Przystąpić do prowadzenia akcji gaśniczej za pomocą podręcznego sprzętu gaśniczego.

7. Podczas akcji gaśniczej obowiązuje zasada podporządkowania się poleceniom kierującego akcją ratowniczo - gaśniczą.

W razie zaistnienia wypadku

1. Udzielić poszkodowanemu pierwszej pomocy.

2. W razie potrzeby wezwać pomoc lekarską.

3. Powiadomić przełożonych.

4. Miejsce pracy, gdzie doszło do wypadku, zabezpieczyć przed dostępem osób niepowołanych

W przypadku znalezienia się wobec bezpośredniego niebezpieczeństwa pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy (zachowuje wtedy prawo do wynagrodzenia, nie może jednak odmówić podjęcia innej równorzędnej pracy, gdy niezwłoczne usunięcie zagrożenia nie jest możliwe).

Specjalista ds. BHP

...............................

8

---