Las(drzewostan)- zespół drzew, które są gł. składnikiem natury, wzajemnie na siebie oddziaływają i kształtują środowisko. Gatunkami dominującymi powinny być rośliny drzewiaste, które rosną blisko siebie i oddziaływają na siebie i na środowisko. Warunki panujące w lesie są specyficzne: temperatura, wilgotność, siła wiatru, skład chemiczny powietrza, gleba. Drzewa rosnące na gruntach porolnych atakowane są przez grzyby, np.PPN, Lasy Sobiorskie. Skład chemiczny gleb nieleśnych różni się od składu gleb leśnych. Drzewostan musi posiadać specyficzne cechy dla danego ekosystemu. Gatunki oddziaływają na skład fauny występującej w lesie. Drzewostan opisują: wielkość, pochodzenie, wysokość i grubość, skład gatunkowy, wiek, zagęszczenie, zwarcie, jakość. Wielkość drzewostanu: musi być na tyle duża aby występowała samodzielność ekologiczna( gdy wysokość jest 1,5 razy większa niż powierzchnie wszystkich drzew). Wielkość zależy od kształtu drzewostanu, najmniejsze wydzielenie to 0,5ha(to powierzchnia bezpieczna), powierzchnia do 1ha-drzew. mały, pow.1ha-duży. Części drzewostanów: 1-3 arów-mała grupa, 4-10 arów-duża grupa, <10 arów-kępa. Kształt: *zwarty( większa strefa ekotonowa), *wydłużony, *smuga(gdy jego szerokość nie przekracza wysokości), *pasy(gdy szerokość wyst. od wysokości drzew do podwójnych wysokości drzew), *ściana lasu: otwarta(drzewa rosną w zwarciu i nie widac gałęzi, mają cechy drzew okrajkowych), zamknięta(wyst. drzewa niskie, wysokie krzewy, mniejsze przenikanie czynników zewnętrznych do lasu, drzewa tam rosnące SA podatne na wiatrołomy). W leśnictwie korzystniejsze jest jeśli na przestrzeni lat występuje pewna zmienność. Korzystniejsze jest gospodarowanie na większych powierzchniach(drogi, infrastruktura, administracja). Gdy las jest duży to lepiej funkcjonuje jako cały ekosystem(gdy występuje zagrożenie, np. patobionty, pożary, to zniszczenia są na większa skalę. Pochodzenie drzewostanu: *naturalne, *sztuczne. W każdym prawie nadleśnictwie są szkółki leśne, które bazuja na materiale genetycznym(nasiona) z danego terenu, samosiewy są szczególnie ważne i chronione. Rozmnażanie wegetatywne: *odrosty(wyrastaja z szyjki korzeniowej), *odkłady(muszą wytworzyć własny system korzeniowy). Odrośla- kilkadziesiąt razy szybszy przyrost na początku wzrostu, uwarunkowane jest tym, że majś system korzeniowy i mogą czerpać wodę i sole min. Odrośla powodują gorszy stan zdrowotny, szybsze starzenie się systemu korzeniowego, występowanie chorób, drzewa nie wykazują tempa wzrostu, nie maja prostego pnia, krótszy wiek życia. Rzadko są stosowane w leśnictwie. Dokonuje się cięć ochronnych zapobiegających odroślom. Kiedy liczba odrośli wynosi do 100 z jednego pnia, to tworzy się kępy 1-5 odrośli, drewno kwalifikuje się jako opałowe, sprawność techniczna(topole, wierzby, olsze, dęby, wiązy, osiki, graby, cisy, tuje). Rozmn. generatywne: częściej stosowane, preferowane, pozyskiwanie nasion jest trudne, trzeba je zbierać, dobra jakość drzewa. *dojrzałość(zwarcie, gleba), *gatunek. Lata obsiewne: co kilka lat lub corocznie kiedy wystepuje duży urodzaj. Lata suche: u dębu szypułkowego-4lata, dąb czerwony-3 lata, sosna zwyczajna-2-3 lata(10-20 lat), świerk-5-6 lat(10-15 lat). W trudniejszych warunkach czas nasienny się wydłuża. Czynniki abiotyczne: czynniki pochodzenia nieorganicznego, światło, temperatura, woda, wiatry. Dostosowywanie się roślin do światła: *ilość chlorofilu,*niskie zapotrzebowanie na światło maja:modrzew, jodła, iglaste,*rośliny fotometryczne: w największym stopniu wykorzystuja światło(słonecznik),*rośliny antropometryczne: wykorzystuja światło odbite,*rośliny autufotometryczne: obojętne na kierunek światła. *3% światła dociera do lasu, 0,6-2,7% światła jest wykorzystywane,*rośliny zrzucaja bądź nie zrzucają na zimę liści ( związane jest to z fotosyntezą),*cieniolubne- maja większa powierzchnię ulistnienia. Temperatura: *przyspiesza procesy chemiczne,*warunkuje życie:-5-

+50C,*procesy życiowe zaczynaja się przy 0C, zanik procesów następuje przy 50C,*średnia temperatura z miesięcy letnich(maj-sierpień)-jak wyższa niż 10st.-może istnieć drzewostan, jak niższa niż 10 st.-nie może istnieć drzewostan,*okres wegetacji wynosi +5 dla liściastych,*optimum życia-od kilkunastu do kilkudziesięciu stopni,*okres wegetacji- początek:25-30maj, koniec-5-8 listopad,*w strefie gdzie jest krótszy okres wegetacyjny, jest mniejszy przyrost drzewostanu,*ujemne temperatury powoduja zaprzestanie wegetacji, puszczenie soków i okres uśpienia,*gdy gwałtownie spadaja(jesienią), powodują marźnięcie pędów niezdrewniałych, przemarzanie kambium,(jesień-zima),*wiosną powoduja przymarzanie ponowne i umieranie pędów i kwiatów. ,*przymarzanie na powierzchni gleb powoduje wysadzanie roślin młodych, zerwanie systemu korzeniowego i niemożliwość pobierania wody,*pękanie drzew(zimą), związane jest to ze złą gospodarka wodną,*mrozowiska-miejsca, w których najczęściej wystepuje efekt wymarzania,* na przymrozki podatne są drzewa owocowe,*wysokie temperatury-50 stopni-zaprzestanie asymilacji,*powyżej 40 stopni-porażenia kambium, kory, rośliny łatwiej zapadaja na infekcje,Woda: *minimalna ilość opadów to 50mm wody od maja do sierpnia w

naszej strefie,*600mm-ilość opadów na Lubelszczyźnie,*rośliny czerpią wodę z gleby i wode opadową,*okiść-nitensywne opady na pograniczu temperatur dodatnich i ujemnych, powoduja u gatunków iglastych załamywanie się gałęzi,*woda powoduje większe uwilgotnienie gleby,*woda chroni roślinność.

Jeleń:

Rząd: parzystokopytne, podrząd: przeżuwające, rodzina: jeleniowate, podrodzina: starego świata(szlachetny, daniel), nowego świata(łoś, sarna, sika). Budowa kończyn: kształt pozostawionego tropu, Jeleń sika: Czechy, Niemcy, Anglia, Irlandia, w Anglii wyst. krzyżówki jelenia sika i szlachetnego. Waga-50 kg, został tam introdukowany. U jeleni występuje wymiana uzębienia na stałe. W okresie wymiany poroża u jeleni nowego świata występuje poroże pierwiastkowe. Po jego zrzuceniu występuje okres utajonego wzrostu.

Jeleń szlachetny: w Europie występuje 7 podgatunków, 1 podgatunek w Afryce. Występowanie związane z lesistością: polska zachodnia i północna. W 2005 roku -5tys. jeleni. Występuja w większości kompleksów lesnych, które spełniaja ich wymogi: 1000ha, urozmaicenie gatunków, duza wilgotność. Na Lubelszczyźnie występuje duże rozdrobnienie: Puszcza Solska, Lasy Puławskie, Sobiborskie, PPN-do lat 90-tych jeleni tam nie było, obecnie weszły i występuja tam na stałe. Las Mełgiewski liczy ok. 30 sztuk jeleni. Zaobserwowano wędrówki jeleni z Lasów Kozłowieckich do Lasów Puławskich. Coraz częściej obserwuje się wystepowanie tych zwierza t w zaroślach, gdzie szukaja one schronienia. Liczebność 4-5 osobników na 1000ha- to skrajnie niska, 50 osobników na 1000ha-skrajnie wysoka. Występują one w zgrupowaniach(zmiennych w skali roku). Okres rozrodu-rykowisko. Byki powyżej 12 roku życia prowadzą samotny tryb życia. Jeleń zjada 8kg dziennie masy pokarmu w okresie zimowym i 12 kg w okresie letnim. W zimie koszt pozyskiwania pokarmu jest bardzo wysoki.

Pokolenie - największa rozbieżność występuje przy mikoryzie sukcesji. Zatrzymanie sukcesji w pewnym etapie pozwalało na nadwyżkę produkcji pierwotnej. Dysklimaks - hamowanie naturalne procesu zmian dla potrzeb człowieka Np. każde pole uprawne, lasy gospodarskie gdzie nastąpiła jednogatunkowość.

Etapy sukcesji: -odłóg

-step- czas trwania od 1-2 lata

-step nieco zakrzywiony 3-20 lata

-las sosnowy 25-100 lat

-klimaksowy las dębowoprzeżechowy 150 lat

Sukcesaj PIERWOTNA - trwa w setkach lub tysiącach lat dłuższa od wtórnej

Sukcesja WTÓRNA: 1.Teoria monoklimaksowa

2Teoria poliklimaksowa - w danej szerokości geograficznej będą powstawały różne gatunki roślin

3Teoria kompromisowa - w tej samej szerokości geograficznej w zależności od uwilgotnienia i w zależności od gatunku będą mogły rosnąć rośliny lub nie. Istotne znaczenie na danym terenie ma kierunek wiatru, wysokość n.p.m.

-Pomiary produkcji pierwotnej - 1. Podstawową metodą jest technika wagowa - następuje zważenie materii wyprodukowanej na powierzchni. Metodą tą można wyznaczyć masę części nadziemnej i podziemnej. Metoda ta jest trudniejsza dla drzew.

2. Metoda tlenowa- polega na ilości wydzielanego lub zużywanego tlenu.

3. Śledzenie przemian przemieszczania się pierwiastków

Historia lasów naturalnych Europy Dominuje nauka zwana POLINOLOGIĄ - w zależności od pyłku roślin.Kierunki beztlenowe (w wodzie) ocenia się ilość pyłku roślin, jaka występuje w warstwach torfu. Pyłek w torfie występuje w stanie niezmienionym. Przyrost warstwy torfu o 10cm w 100 lat. Warstwy torfu mają różnicę miąższości.

W Europie występują 4 okresy

1. Ok. 8 tys. Przed naszą erą - Okres prebarealny - klimat zimny i suchy występują: sosny, brzozy, wierzby

2. 8 tys. - 5 tys. Przed nasza erą - Okres borealny zwany okresem leszczynowym - sosny, leszczyny, dęby. Klimat suchy i następuje jego ocieplenie

3. Okres mieszanych lasów dębowych - 5 tys. - 2 tys. P.n.e klimat ciepły dominowały sosny, dęby, lipa, graby, jodła, świerk

4. Okres tzw. Subborealny zwany okresem buka - od 2 tys. P.n.e do dziś dominował buk.

Gatunki drzewiaste (rodzinnych gatunków na terenie Europy jest 40, Azja 500, Ameryka 250)

Lasy jako zjawisko geograficzne:

Czynniki:

-Klimat: suma temperatur efektywnych, w jakim kierunku zmienia się temp. Zmieniają się od równika do biegunów. Wpływa na równoleżnikowy układ lasów

-Opady i wilgotność - kierunek od brzegów do środka kontynentów

-Stopień wykształcenia gleby

Strefy: tajga, tundra, wieczny śnieg i lód

Główne strefy grupy gleb - brunatne zbielicowane, czerwone i żółte

Mapa biomów świata - tajga iglasta, lasy zrzucające liście, lasy twardolistne i wawrzynow

1. Tropikalny las deszczowy - dżungla - strefa przyrównikowa +-10 stopni = Indie, Ameryka Środkowa, Australia i Afryka

-Opady minimum 1600mm śr. 2-3 tys. Max 16 tys. - Hawaje (równomierne w ciągu roku)

-Małe roczne wahania temperatury

-Gleby latrytowe czerwone i żółte, duża zawartość gliny, brak części org.

-3-9 tys. Gatunków pędowych, drzew 2,5 tys.

-5 warstw roślinnych 1. najwyższe pojedyncze drzewa 40-60 m 2 i 3 drzewiaste zwarte korony są liany i epifity 4. częściowo drzewiaste i wysokie zioła 5. zioła i młode drzewiaste

- 1 % światła dochodzi do warstwy dna półmrok

- Niezbyt gęsta roślinność dna

- Kwitnienie i owocowanie - periodyczność, lecz dżungla ciągle kwitnie i owocuje i jest wiecznie zielona

- Kora, gładkie i cienkie

- Ulistnienia - skórzaste

- System korzeniowy jest płytki

- Produktywność suchej masy 500-600 t/ha.

- Roczny przyrost masy zielonej 12-35 t/ha/rok

- Roczny przyrost grubizny jest b. mały

1.Tropikalny las deszczowy górski

- wzrost do wysokości do 3500 - spadek temp. Opadów ok. 2000

- mniej gatunków głównie paprocie drzewiaste

- niższa wysokość lasów, mniej pięter lasu (4)

- Częściej zrzuca liście

2. Lasy tropikalne zielone w porze deszczowej, lasy monsunowe:

- Monsuny - stałe wiatry wiejące na przemian w przeciwnych kierunkach

- Monsun Lądowy - zimny - susza 4-6 m-cy

- Monsun - letni - deszcz

- Lasy niższe niż dżungla, świetliste, mniej pięter zrzucają liście

- Najniższe piętro gęste zioła i trawy - bambus mniejsze liście

- Lasy wysokoprodukcyjne, hodowla, 6-10m3

3. Lasy tropikalne suche

- Suche gleby i klimat - opady 700-1500mm przy suszy 6-10 miesięcy

- Roślinność niższa max 20-25m, gruba kora, drzewo twarde lub zastąpione gąbczastą tkanką

- W Australii - Eucalyptus

- W Afryce - Akacje

a) las sawannowy

- gładkie trawy, kępy drzew i krzewów kserotermicznych

- Afryka - baobaby

- Znaczenie krajobrazowe np. sawanna australijska

b) namorzynowy - zarośla mangrowe

- płytkie brzegi mór tropikalnych

- lasy lub zarośla rosnące w wodzie morskiej

- zasięg - strefa przybrzeżna - przypływów morskich

- halofity i słonorośla - zasolenie - liście są zrzucane, owłosione

- występowania wschodnia i południowo wsch. Azja, Japonia

- drzewostany 10 - 20m wysokości

- korzenie powietrzne

- żyworodność - siewki rozwijają się z nasion na drzewach do kilku cm wbijają się w szlam i zakorzeniają

- Użytkowanie w Azji 30 letnia rębnia

c) Tropikalne lasy iglaste

- Górskie tereny klimatu ciepłego, gleby ubogie

- płd. Wsch. Azja i Ameryka Środkowa

- Użytkowane jest drewno i żywca odnowienie naturalne i sztuczne

d) lasy bambusowe

- 60 rodzajów ok. 700 gatunków

- niskie gatunki 10 - 15cm i wysokość do 30m Wzrost kilka miesięcy

- gleby dobre i przewietrzone

- niziny, wymagają wys. temperatur i równomiernych opadów

e)lasy galeriowe

-wzdluz rzek,które zaopatruja się w wilgoc

-roslinnosc podobna jak w dżungli

f)wtorne lasy tropikalne

-pod wpływem człowieka

-obiegowy wyreb lasu-eksplatuje się najcenniejsze gatunki

g)lasy deszczowe cieplej i umiarkowanej strefyklimat.

-bogate i równomierne opady,cieplo gleby dobre

-sklepienie luzne,świetliste,paprocie,palmy,ziola

4.Twardolistne lasy cieplej i umiarkowanej strefy klimatycznej;

-klimat;gorace i suche lata,krotkie łagodne zimy-klimat łagodny

-drzewa niezbyt wysokie i nie zwarte,typowe:lasy oliwme i gaje cyprusowe,deby,dab korkowy,inne:rodzime kasztan,figi,palmy,drzewa poziomkowe,drzewiaste wrzosy aleandry ,wprowadzone:agawy,pomarancze,cytryny

-na zboczach gor

5.Lasy letnie

-zrzucaja liscie na zime

-wystep.Europa,Anglia,USA,Azja

-opady700-1500mm

-wegetacja 6m-cy susza fizjologiczna,zima zrzucanie lisci

-Las ten dzieli się na 2 strefy:lasy cieplej i chłodniejszej

-gat. Lasotwórcze

-iglaste sosny i swierki ,bogaty podszyt i runo

-aspekty sezonowe i wczesna wiosna i lato;paprocie,widlaki,byliny

-drzewa umiarkowanych wysokości

-2-3 pietra dobrze zwarte,pierwotne lasy bukowe w Bosni i dolne regle Karpat

6.lasy mieszano liściasto-iglaste umiarkowanej strefy klimat. oraz lite lasy iglaste

-gorsze warunki cieplne i krótszy okres wegetacji

-Europa-lasy naturalne-przeksztalcone gospodarka człowieka w lasy iglaste

-wprowadzone gat,;sosna,jodla,swierk

7.lasy iglaste chlodnej strefy klimat.

-przechodzi w tundre az za krag polarny

-gat.drzew-sosna-siedlisko ubogie ;swierk,jodla modrzew,brzoza i olsza

-drzewa nie zrzucaja lisci,SA mniej narazone na sniegopolomy

-duza produkcyjność zapas grubizny ,inklinacja jednogatunkowa

-trudny rozklad materii organicznej

-silne ocienienie gleby zakwaszenie runo ubogie

-najbardziej wartościowy las

Jelenie magazynuja tluszcz

-w czasie rykowiska(2tyg.)traca nawet do 20-30 kg.

-gat. Poligamiczny(samice 2 rok zycia osiągają dojrzałość plciowa i samce tez)

-byki najsłabsze nie SA dopuszczane do rozrodu ze względu na:wiek(1rok-100kg,10-12lat-160kg),mase

-jeśli nie nastapi zapłodnienie w czasie pierwszej owulacji to może dojsc do zapłodnienia w czasie kolejnej owulacji

-mlode;pojedynki,bliźniaki

-przed porodem łania odlancza się od stada,tam rodzi z dala od zagrożeń

-masa cielaka przy urodzeniu 10g.

-byki walcza przy pomocy konczyn i porozy

-zwierze może zaatakowac człowieka gdy dystans się zmniejsza,w czasie rui

-poroza:po zrzucaniu poroza,nastepuje wytwarzanie naskórka ,aby poroze moglo rosnac musi być dobrze ukrwione ,wzrost poroza trwa od momentu uaktywnienia testosteronu,poroze zbudowane jest jak kosci ,budowa trwa do 3-4miesiaca,jelen 1rok(500gporoza )12lat(4-5kg), nakładanie takiej masy poroza trwa 3-4m-ce;los największe poroze.

a ROLA CZYNNIKÓW BIOTYCZNYCH:

Zagrożenia ze strony bezkręgowców dla drzewostanów spowodowane jest przez:*zanieczyszczenie powietrza *błędy w gospodarce leśnej -ujednolicony skład gatunkowy -zręby i odnowienia niewłaściwe.Zagrożenia ze strony gatunków łownych: *jeleniowate-w skali kraju szkody na 100 mln. zł. Największe szkody mogą powodować w mlodnikach,bo pędy tych roślin są dla nich najbardziej dostępne.Opracowane zostały klasy zgryzania aby określić stopień zniszczenia drzewostanów.Ochrona drzewostanów: -Urozmaicony skład gat.(jeleniowate preferują drzewostan liściasty)-odpowiednie trzebierze *dziki traktowane są jak sprzymierzeńcy-naturalna przeciwwaga dla skodników,odżywiają się larwami zimującymi w ziemi.Zagrożenia ze strony gryzoni:*przede wszystkim dla drzewostanów młodych,ogryzają korzenie,młode pędy młodych roślin.Walencje ekologiczne-określenie charakteryzujące rośline w stosunku do warunków siedliskowych.Bardzo dobrymi wskaźnikami są rośliny o wąskim zakresie tolerancji.Biomasa tychże organizmów jest jeszcze lepszym wskaźnikiem bo im wiekszy osobnik,tym ma lepsze warunki życia.KONKURENCJA:wystepuje w swiecie roślin i zwierzat,jest większa w obrębie jednego gat. Niżmiedzy gat.W świecie roślin są 2 typy konkurencji:1)pozbawiajaca-pozbawia swiatła,wody,pokarmu2)wypierajaca-roślinastara się zdominować swoim wzrostem i rozwojem inne rośliny np.: rozpieracztaki system rozgałęzienia aby innym roślinom uniemożliwic wzrost i rozwój.Konkurencja między gat.młodymi i starszymi eliminuje młodego gat. Tej samej rośliny aby umożliwić wzrost roślinom innego gat.KOOPERACJA najbardziej widoczna w strefach lasu krajncowego,drzewa aby przeżyć musza ze soba współpracować.WYMAGANIA SIEDLISKOWE POSZCZEGÓLNYCH GAT DRZEWIASTYCH:*STOSUNEK DO ŚWIATŁA:_1.światłolubne-wymagaja dużo swiatła(modrzew,brzoza brodawkowata,topole,sosna zwyczajna,olsza szara,robinia akacjowa) 2.gorzej znoszące oświetlenie (dąb szypułkowy,wiąz górski,limba,olsza czarna,jesion,brzoza omszona)3.gorzej znoszące zacienienie (grab,swierk,klon zwyczajny,klon jawor,dąb bezszypułkowy,dąb czerwony,sosna wejmutka) 4.cieniolubne(buk,jodła,cis) *prawie wszystkie w młodości potrzebuja odrobiny zacienienia a potem ujawniaja się ich preferencje.STOSUNEK DO CIEPŁA: 1.duze wymagania cieplne(lipa wielolistna,jodla,buk,jawor,dąb bezszypułkowy) 2.średnie(grab,dąb szypułkowy,lipa drobnolistna,klon zwyczajny,jesion,olsza czarna i szara,wiąz górski) 3.małe(świerk,sosna zwyczajna,modrzew europejski,osika,brzoza brodawkowata) WODA: 1.higrofity-duzo ich(olsza czarna,brzoza omszona,jesion,wiąz górski,topole,dąb szypułkowy) 2.mezofity-średnio ich(jodła,buk,grab,dąb bezszypułkowy,dab czerwony,modrzew,dąglezja zielona,wejmutka,klon zwyczajny) 3.kserofity(robinia akacjowa,sosna czarna,osika,brzoza,sosna zwyczajna) ZASOBY POKARMOWE:1.megatrofy(jesion,jawor,wiąz górski,dąb sz.,topole bez osiki) 2.mezotrofy(dąb bezsz.,buk,lipa drobnolistna,olsza czarna,grab,klon zwyczajny,oika,topola biala,czarna,modrzew,jodła,daglezja,sosnawejmutka,świerk) 3.oligotrofy(dąb czerwony,brzoza brod.,olsza czarna,robinia,sosna czarna i zwyczajna. WIATR odporne są(dąb, klon,lipa,wiąz,olsza,jesion,buk,topola,modrzew,sosna zw.,sosna wejmutka,jodła,daglezja,świerk) PRZYMROZKI 1.wrażliwe(buk,jodła,jesion) 2.mniej(świerk,dąb,daglezja) 3.mało(modrzew,klon,lipa) 4.odporne(grab,brzoza,osika,olsza,wiąz,jarząb,sosna) ZANIECZYSZCZENIA 1.odporne(buk zwyczajny,klon polny,dab czerwony,brzozy,topola berlińska,robinia,sosnaczarna,cis pospolity) 2.mniej(dąb szypułkowy i bez.,klon jawor i zw.,jesion,olsze,topole,daglezja, modrzew,jodła kalifornijska) 3.wrażliwe (lipa drob.,jesion ameryk.,kasztanowiec,wiązy. 4.najbardziej wrażliwe (jodła,swierk,sosna zw.,sosna Banksa,lipa wielkokwiatowa) SKŁAD GAT. DZRWOSTANU:*jednogat.-lite(udział innych gat.<10% *wielogat. -udział innych gat. >10 % Zasady i cechy drzewostanów wielogatunkowych:1.zdrowsze pod względem odporności na czynniki zagrażające tym drzewostanom 2.w lepszym stopniu wykorzystuja zasoby glebowe 3.z racji systemów korzeniowych wieksza odporność na wiatrołomy (czynniki atmosferyczne) 4.przyspieszona wymiana materii(większa żyzność) 5.wieksza odpornośc na pożary. PODGON- równocześnie sadzi się gatunki cieniolubne i światłolubne.Skutek jest taki że te światłolubne rosna szybciej i ocieniaja glebe dla gat. cieniolubnych.Po okresie ok. 10 lat ścina się stożki wzrostu i pedy górne gat. światłożądnych,aby nie ocieniały aż tak bardzo gat. cieniolubnych.Są one wtedy niższe o 30-50 cm. PRZEDPLON-najpierw sadzi się gat. światłolubne a potem wsadza się w uprawe gat.cieniolubne,a żeby nie nastapiło ich zagłuszenie trzeba część gat.światłożądnych usunąć.ZWARCIE-stosunek powierzchni koron do powierzchni na której one rosną.-ze śmigłowca-z ziemi.konkurencja wpływa na pokrój drzewa i tempo wzrostu.*stosunek grubizny do drobizny 90:10% w zwarciu a bez zwarcia to 50:50%. Zwarcie kształtuje się wraz z wiekiem drzewostanów.Pow. koron może być większa niż pow.ziemi np.:1,1;1,2. RODZAJE ZWARCIA:1,1-1,2 zwarcie silne-zachodzenie koron na siebie 0,9-1,0 zwarcie pełne-korony stykaja się 0,7-0,8 zwarcie umiarkowane-wyst. Szczeliny do 0,5 m. między koronami 0,5-0,6 zwarcie przerywane-duże szczeliny 0,4-0,5 zwarcie b.przerywane-miedzy koronami bardzo duże szczeliny 0,3 i mniej-brak zwarcia,brak drzewostanu. Im mniejsze zwarcie tym większa możliwość wyrośnięcia nowych gat.

DZIK (sus Scrofa) w europie występują podgatunki: Włoski , Jugosłowiański,Iberyjski, Polski. Wystepowanie w Polsce: ogółem: 140530 sztuk Mazowieckie :17000 Warmińko-Mazurskie :16000. POZYSKANIE: ogółem:106768 Dolnośląskie: ok.1000 Zachodniopomorskie: ok.22000 Lubelskie:ok.4000. Samiec odyniec,samica locha(stara locha to samura).Młode prosięta,warchlaki,powyżej 1 roku przelatki,powyżej 2 lat Hornie.Na końcujest hyb-dłuzsza warstwa włosów na karku,w warunkach zagrozenia dzik stawia je na sztorc.ZEBY -kły u odyńca: u góry to fajki,dolne to szable(oręż) a u samicy dolnego haki. U dzika następuje bardzo duzy stopień przyrostu zrealizowany (100-150%). Potencjal rozrodczy czyli zdolność wydawania potomstwa wokreślonym czasie. q =(1+r) 1|pjs gdzie r-liczba młodych w miocie,p-okres międzyciążowy ,j-wiek osiągniecia dojrzałości ,s-struktura płci. Waga:przelatki-ok.50 kg. ,odyniec-ok.60 (dorosłe do 100) ,lochy-ok.60 (dorosłe do 100). Ruja u dzików trwa od listopada do początku stycznia,może się przedłużyć.Ciąża trwa 114 dni inaczej 3 miesiące ,3 tyg. i 3 dni.Wyploszenia najczęściej wystepują w marcu i kwietniu,dużo w lutym.Wysokość w kłebie 71-76 cm.Płodność loch: średnia 5 ( od 1 do 6).Pokarm: zwierze wszystkożerne,ale dominuje pokarm roślinny( kukurydza,okopowe, kapusta,warzywa,kłącza topinamburu),buchtowanie larw owadów,padlina się też odżywia,jaja i pisklęta ptaków,czasami grzyby(trufle).Żeruje od zmierzchu do switu.Ma b.dobrze rozwiniety słuch i węch.Ugrupowania dzików to watacha-locha i potomstwo z bierzacego roku,mogą dołanczać się przelatki(czasem od innej lochy),w przypadku zagrożenia ze strony drapieżników mogą się łączyc 2-4 loch ze stadami(ugrupowania rodzinne),do 70 sztuk.ZAGĘSZCZENIE: 10-20 osobników na 1000 ha lasu(zależne od pozyskania szkód na polach). OKRES POLOWANIA: lochy;od 15 sierpnia do 15 stycznia,pozostałe osobniki od 1 kwietnia do końca lutego.Najwięcej pozyskuje się dzików młodych (40-60%),przelatki(20-40%)

Spowodowana-relacją drapieżcza-ofiara

*długość cyklu fluktuacyjnego - odległość między wartościami ekstremalnymi

Cykl czteroletni-lemingi, myszołowy zwyczajne, lis

Cykl 10-11 lat * zając bielak, ryś, szarańcz wędrowna

Cykl 35-40 lat* renifery, kaczki

Teoria*biotyczne - tłumaczą zmiany, jakie zachodzą w życiu zwierząt i zagęszczenie

*zależności regulowane przez drapieżniki

*abio9tyczne - występują fluktuacje

1. solarna - kulminacje Słońca co 10 lat, także u zwierząt obalona

2 lunarna - na wzroście liczebności, co 4 lata, związana z księżycem

3.klimatyczna - w odstępach 10-11 lat, zimy lub susze ekstremalne

Wpływ czynników abiotycznych na życie zwierząt: -ciśnienie atmosferyczne wpływa na rozrodczość

-światło na rozród - skracanie lub wydłużanie dnia

-temperatura

-opady

*światło -rozród

-przemieszczanie się zwierząt - regularne wędrówki

-aktywność dobowa

-na rośliny

*temperatura - gatunki stało i zmiennocieplne - strefa optymalna temperatur - temperatura krytyczna dla dżdżownic +26

---